Een jaar geleden verscheen Media en journalistiek in Vlaanderen. Kritisch doorgelicht. Die bundeling essays over mediakritiek, samengesteld onder leiding van Frank Thevissen en Johan Sanctorum, kreeg opvallend weinig aandacht in de pers. Eigenlijk werd daarmee bewezen wat Thevissen en co met hun boek wilden aantonen: dat mediakritiek in Vlaanderen nog in de kinderschoenen staat. Thevissen onderneemt nu een nieuwe poging met De vierde onmacht. Daarvoor kropen naast de communicatiewetenschapper ook (ex-)journalisten en politici in hun pen.
De vierde onmacht borduurt voor een belangrijk deel voort op de analyses van het boek van vorig jaar: de collusie tussen journalistiek en politiek, de soms verstikkende greep van de commercialisering op de redacties en het feit dat mediakritiek zeer gevoelig ligt in Vlaanderen. Uit het boek blijkt dat de VRT en een aantal uitgeverijen (Corelio en Concentra) in dat bedje ziek zijn.
In zijn bijdrage (een van de beste hoofdstukken) toont Frank Thevissen aan hoe verkrampt de media met Media en Journalistiek in Vlaanderen. Kritisch doorgelicht omgingen. Hij doet ook schamper over de nog altijd goede relaties tussen de krantenredacties en paarse coryfeeën Guy Verhofstadt en Steve Stevaert. Laatstgenoemde gaf in juni van dit jaar in tal van kranten een nietszeggend paginagroot interview, “op onverkort Cubaanse wijze”. Thevissen toont voorts aan met welk dedain de VRT-journalisten en hoofdredacteurs (Kris Hoflack voorop) reageren op kritische bedenkingen bij de interviewtechnieken van Ter Zake.
VRT-journalist Tim Pauwels mag dan al een bijdrage geleverd hebben voor De vierde onmacht, de openbare omroep komt er niet echt fraai uit. Jef Lambrecht, oud-journalist, kijkt terug op de teloorgang van de VRT-nieuwsdienst en de kwaliteitsverslaggeving bij de openbare omroep. Ex-journalist en N-VA-kamerlid Siegfried Bracke krijgt daarvoor de volledige verantwoordelijkheid. De frustratie zit diep. Lambrecht heeft het in zijn stuk steevast over ‘de lijsttrekker’.
Ook Walter Zinzen trekt in het boek scherp van leer tegen Bracke. Naast Bracke is vooral ex-Standaard-hoofdredacteur Peter Vandemeersch kop van Jut. Voor Lambrecht en co is hij een van de hoofdverantwoordelijken voor de vervlakking van de journalistieke verslaggeving. Zijn overstap naar NRC voorspelt voor Lambrecht dan ook weinig goeds. Hij vreest “de introductie van een commerciële oriëntatie die de kern zelf van het journalistieke bedrijf raakt in een van zijn laatste bastions”.
Wie denkt dat de bijdragen allemaal in dezelfde richting wijzen en soms wat weg hebben van een afrekening, vergist zich. Het boek is een schoolvoorbeeld van een in Vlaanderen te weinig voorkomend pluralisme. Ook al krijgt Bracke de volle laag, zijn grote baas Bart De Wever heeft zich bereid getoond een hoofdstuk voor het boek te schrijven.
En wie denkt dat het boek is volgeschreven door verzuurden die alleen applaus krijgen ter rechterzijde moet het briljante opstel van Tom Naegels lezen. Hij maakt een analyse van het gebruik van de term ‘ons’ (in contrast met de ‘allochtonen’) in de media. Het boek kijkt ook in de toekomst. Het vraagt zich onder andere af wat de invloed wordt van de vijfde macht of de blogsfeer en internet op de geschreven pers.
Frank Thevissen (red.), De vierde onmacht, Van Halewijck, 2010, 480 blz, 30 euro
Alain Mouton
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier