LET DE BJIEST GO

Premiers zijn natuurlijk slimmer dan journalisten. Terwijl twee journalisten Jean-Luc Dehaene hebben horen verklaren dat na 1996 het indexeringssysteem moet veranderen, beweert Dehaene dat hij dat nooit heeft gezegd. De champagnekurken waren bij het VBO nochtans al tegen het plafond gegaan. De uitroep van Dehaene “Let de bjiest go” kreeg plotseling een heel andere interpretatie.

De analyse die Dehaene maakt, trekt hij echter niet in twijfel. En dat is op zich al belangrijk. Hij heeft gezegd dat de loonstop niet behouden wordt na ’96, omdat die een aantal perverse gevolgen heeft voor bedrijven die individueel willen verlonen. Bij Amerikaanse multinationals die sterk geloven in prestatiebeloning, kwam dit volledig onbegrijpelijk over en het maakte investeringen in België nog minder aantrekkelijk. Het is dan ook geen toeval dat Dehaene deze analyse gemaakt heeft voor Amerikaanse investeringsprospektors.

Tweede punt van de analyse. In het kader van de Europese monetaire unie moet er na ’96, wanneer de loonstop ten einde loopt, een ander systeem komen van loonbeheersing. De lonen mogen niet sneller stijgen dan in de buurlanden. En of Dehaene nu al dan niet expliciet zegt dat de indexering weg moet, is van minder belang. Want eigenlijk kan zijn analyse niets anders betekenen dan minstens een aanpassing, zo niet het verdwijnen van het indexeringssysteem. In onze buurlanden bestaat immers geen automatische indexering. Wanneer de buurlanden de loonstijging beperkt houden, wat ze de laatste jaren gedaan hebben, dan stijgen de Belgische lonen automatisch sneller. Dat België min of meer in de pas is gebleven, heeft het alleen te danken aan de invoering van de gezondheidsindex.

Dehaene heeft meer en meer zijn eigen politieke agenda, die doorloopt naar de volgende regeringsperiode. De eerste datum op de agenda van Dehaene was 9 januari : de Trends-receptie voor de Manager van het Jaar. Daar hield Dehaene een opmerkelijke toespraak (zie Trends van 16 januari). Voor het eerst stelde hij dat België zijn loonpolitiek zou moeten herzien wanneer Europa zijn monetaire unie tot stand zou brengen. Tussen de regels kon men kritiek lezen op het indexeringssysteem. De tweede datum was 14 februari : opvallend is dat Dehaene opnieuw koos voor een omgeving van zakenlui om een nu meer expliciete verwijzing te maken naar het indexeringssysteem.

Of hij het nu gezegd heeft of niet : het tema ligt op tafel, de reaktie van de anderen is getest. Was dat misschien de bedoeling ? De journalisten zijn dan wel misbruikt, maar kom, voor een goed doel… Dehaene staat trouwens niet alleen. Vice-premier Herman Van Rompuy bevestigt dat er iets moet gebeuren aan het indexeringssysteem. En naar verluidt zou ook de inleiding op het jaarverslag van de Nationale Bank impliciet een aanzet bevatten tot het sleutelen aan het indexmekanisme voor de zéér goede lezer weliswaar.

De reaktie van SP’er Frank Vandenbroucke is echter veelbetekend. Kort samengevat : “Geen denken aan, niet met mij. ” De index blijft een heilige koe. De banvloeken van de vakbond zijn geen verrassing. De polarizatie blijft. Dehaene moet dat geweten hebben. Dehaene zegt of doet nooit iets zonder een duidelijk doel, dat heeft hij zelf verklaard. Probeert hij de weerstand te doen afbrokkelen door het tema op tafel te gooien ? Dehaene moet ook weten dat de indexering niet weggeveegd kan worden in een paar weken tijd. En de tijd én de mensen zijn er niet meer naar om dit te regelen in Poupehan.

In een gesprek met Trends (zie blz. 30) had VBO-topman Tony Vandeputte een duidelijke boodschap voor de vakbonden : als ze niet sneller evolueren inzake sociale zekerheid en indexering, dan moet het overleg wijken voor het konflikt. De werkgevers die dreigen met aktie. En een premier-cowboy die “de bjiest” wil laten loslopen. 1996 wordt een spannend jaar. Het jaar van de bjiest.

G.M.