De postbode klikt altijd twee keer

Zijn stoel is amper warm of Frans Rombouts, de nieuwe voorzitter van De Post, sleurt zijn bedrijf de 21ste eeuw in. Samen met Microsoft brengt hij internet in ieders huis, er komen vier nieuwe sorteercentra, overnames in het buitenland en een nieuwe groepsstructuur zijn in de maak. Fijn voor u en ons, maar wat vinden 40.000 postbeambten ervan?

Op de recente European Business Summit in Brussel werd Microsoft-baas Steve Ballmer het meest aan de mouw getrokken. Maar wie sprak het langst met hem? Niet Romano Prodi, de voorzitter van de Europese Commissie. Niet Guy Verhofstadt, de Belgische eerste-minister. Geen topindustrieel zoals een Agnelli van Fiat. Neen, Frans Rombouts, de nieuwe topman van De Post.

De Post tekent deze week een intentieverklaring met Microsoft voor het opzetten van een joint venture, Postnet. “I sign this with my blood,” zei Ballmer, nooit verlegen om wat Amerikaanse pathetiek. “Ik kom uit de vleeswereld. Ik zal even mijn materiaal halen om een snee te geven,” antwoordde Rombouts, nooit verlegen om een gevat en direct antwoord.

Postnet wil zoveel mogelijk mensen die thuis geen computer hebben een internetaansluiting bezorgen. Postnet zal een toestel aanbieden waarmee burgers met de overheid kunnen communiceren en commerciële transacties uitvoeren. Rombouts geeft het voorbeeld van GB en Delhaize met hun on line bestelsysteem. In september wordt op een duizendtal plaatsen gestart met een test.

“Het is redelijk revolutionair, maar ook erg kapitaalintensief,” zegt Rombouts. “De toestellen kosten algauw 250 à 300 dollar. Om zoveel mogelijk mensen te bereiken, moeten we de kosten zo laag mogelijk houden. We kunnen ze misschien zelfs gratis aanbieden als we bijvoorbeeld de tv-taks die minister Steve Stevaert wil afschaffen, vervangen door een internettaks op die toestellen.”

Het systeem lijkt erg op het Franse Minitel, dat niet echt een succes is geworden. “Onze tool zal gebruiksvriendelijker werken en gebruik maken van de laatste ontwikkelingen op het vlak van communicatie,” verdedigt Rombouts zich. “Het zal ook interactief zijn met computer en televisie. Het is gewoon een easy access-systeem.”

Postnet is een symbool voor de nieuwe Post. In april stelde minister Daems Frans Rombouts aan als gedelegeerd bestuurder van De Post. Op zijn eerste persconferentie pakte Rombouts – die van zuivelbedrijf Campina komt – de vorige directie meteen zwaar aan. Ze had te veel en te lang in de veiligheid van het monopolie geleefd. Rombouts schaarde een resem professionals uit de privé-sector rond zich in een executive committee om u tegen te zeggen (zie foto). Van de oude garde overleefde alleen financieel directrice Martine Durez.

Rombouts gooit het over een hele andere boeg. Vrijdag 16 juni kreeg hij van zijn raad van bestuur de goedkeuring voor zijn strategisch plan. Een plan dat erg ambitieus oogt en op het eerste gezicht erg overtuigend klinkt. Het kiest voor de enige weg die nog voor De Post openligt: de verregaande integratie van internet en e-commerce. Rombouts: “Men zegt dat het Nederlandse TPG, het Duitse Deutsche Post en het Franse La Poste onze concurrenten zijn. Zij hebben zwaar geïnvesteerd in logistiek. Ze kopen alles wat wielen heeft. Wij niet, we willen ons als communicatiebedrijf profileren. Logistiek is daar slechts een onderdeel van. We investeren liever in de volledige communicatieketen: van brieven schrijven, hybride mail (uitprinten en opsturen van elektronische data), e-mail, telefonie tot interactieve televisie. We willen actief zijn in alles wat met communicatie te maken heeft en als gevolg daarvan handel genereert. Het is ook in de integratie dat de winst ligt, niet in de logistiek. Daar word je uitgeknepen tot de laatste frank.”

Structureel zal De Post ook enkele veranderingen ondergaan (zie schema). Er komt een overkoepelende holdingmaatschappij met de naam Belgian Post Group. De holding controleert een aantal dochtermaatschappijen. Voor elke activiteit, zoals Postnet, wordt een aparte vennootschap opgericht. Het ermee gelieerde E-government – een voorlopige codenaam – is een tweede. “De Post gaat tal van activiteiten van de overheid overnemen,” verklaart Frans Rombouts. “Het consulteren van het Belgisch Staatsblad, het certifiëren van handtekeningen, het aanvragen van een rijbewijs of paspoort, zullen op het postkantoor of thuis on line kunnen gebeuren. Je kan zelfs de gevraagde documenten, tegen een bescheiden betaling, door de postbode thuis laten afleveren. We worden een soort aannemer van de overheid. In de Verenigde Staten is dat een megabusiness die jaarlijks met 20% groeit. In Europa verspreiden postbedrijven hier en daar wat overheidsinformatie. Wij willen verder gaan.”

Een andere dochter die met een vliegende start kan vertrekken, is het direct marketing-bedrijf. De Post heeft eerder al het DM-bedrijf Ketels overgenomen en zal dat bundelen met alle DM-activiteiten die vandaag binnen De Post bestaan. De onderneming zal bij het opstarten 6 miljard frank omzet draaien. En de directeur van een van de grootste reclamebureaus van België heeft net zijn handtekening gezet om het bedrijf te leiden.

Maar Rombouts wil ook hier meer. “Ik wil een totale service. We gaan voor onze klanten een direct mail-campagne maken, die we vervolgens drukken, orders genereren via een callcenter dat contact met de klanten opneemt, de bestelde producten leveren en de betaling innen en doorstorten naar onze klant. We zijn de enige die dat kunnen aanbieden.” Het totaalpakket is ook aantrekkelijk voor buitenlandse bedrijven die in Europa een product willen lanceren. Tot nu toe moesten die met een importeur in zee gaan of een filiaal oprichten. Rombouts wil vooral Amerikaanse klanten aantrekken.

Voor de levering en de inning zal De Post een ander dochterbedrijf oprichten: E-fulfilment. “Neem het voorbeeld van de on line boekhandel Proxis,” zegt Rombouts. “Die levert nu binnen een à twee weken. Wij kunnen hun magazijnen overnemen. Als de Proxis-klant via internet een bestelling doet, komt dat direct bij ons en gaat het order onmiddellijk in het postcircuit. We zullen een boek zelfs binnen het uur kunnen leveren als het in voorraad is. Dat kan vandaag bijna niemand aanbieden.”

Rombouts kiest niet toevallig Proxis als voorbeeld. De Post onderhandelt immers volop om een participatie te nemen in de Belgische evenknie van Amazon.com. Hoe groot het belang precies wordt, ligt nog niet vast, maar het wordt zeker geen controlepositie. De Post wordt hierdoor een preferentiële partner van Proxis voor de levering. “We willen een rol spelen als venture capitalist in bedrijven waarmee we samen kunnen groeien. We richten hiervoor een aparte firma op, met de voorlopige codenaam Venture Fund. We moeten snel overnames doen. Tegen 2005 lijkt me een omzet voor de Belgian Post Group van 200 miljard frank ideaal ( nvdr – vorig jaar bedroeg de omzet van De Post 70,8 miljard frank en geconsolideerd met de Bank van de Post boven de 100 miljard frank). Ik ben op zoek naar een bedrijf met een omzet van 20 miljard, liefst in het buitenland. We kunnen dat aan, we hebben 22 miljard frank aan liquide middelen waar niets mee gebeurt. Bovendien kunnen we indien nodig een beroep doen op de kapitaalmarkt.”

Allemaal goed en wel, maar laten we even terugkeren naar de realiteit van hier en nu. De Post is een oubollig bedrijf, totaal onaangepast aan de moderne realiteit, terend op een monopolie dat tegen 2003 weer een stevig stuk wordt ingeperkt, met vakbonden van de oude stempel en ga zo maar door.

Rombouts laat zich niet van zijn stuk brengen. “Zullen de vakbonden akkoord gaan met de nieuwe structuur? Ik weet het niet. Er is echter geen keuze. We moeten ons commercieel opstellen. Als de vakbonden daar niet mee akkoord gaan, verliezen we kostbare tijd en lopen we grote risico’s. We gaan wel diepgaand met de vakbond praten. We leven de contracten met het personeel na. De essentie van het ambtenarenstatuut blijft dus overeind. Maar de randvoorwaarden die er in de loop van de jaren zijn bijgekomen, moeten we veranderen.”

Rombouts ziet het positief: “De vakbonden hebben de afgelopen maanden een grote vorm van professionalisme getoond, ze hebben begrepen wat hun rol is: het verdedigen van de mensen die er al jarenlang zitten.”

Rombouts heeft een mooi cadeau voor de vakbonden: een sociaal plan dat geen gedwongen ontslagen inhoudt (zie kader: Geen verplichte ontslagen). Bovendien komt er een mogelijke arbeidsduurvermindering tot 35 uur met behoud van loon. De tegenprestatie is een grote interne mobiliteit, gekoppeld aan een serieuze opleidingscampagne. Het sociaal plan zal 6 miljard frank kosten en dit jaar in een keer worden afgeschreven. Daarvoor zijn trouwens al provisies aangelegd.

Het bedrag staat los van de investeringen die De Post wil doen: 23 miljard frank in de volgende drie jaar, waarvan 18 miljard in 2001 en 2002. Dat is veel meer dan het managementadviesbureau McKinsey in zijn plan voor De Post had voorgesteld. “Vandaag maakt de particuliere brievenpost slechts 10% van onze omzet uit,” zegt Rombouts. “Het grootste stuk is de post voor bedrijven: 47%. Dat is ook de markt die geliberaliseerd zal worden. Daarin kunnen we alleen overeind blijven door zwaar te investeren. De 23 miljard frank moet hoofdzakelijk worden besteed aan het verhogen van de efficiëntie. We gaan vier nieuwe sorteercentra laten bouwen en in verhuring nemen. We zullen daarvoor een honderdtal nieuwe machines leasen. De centra die we nu hebben, zijn zonder logistieke visie neergeplant. Ze zijn in verdiepingen gebouwd en met een aansluiting op de spoorwegen. Een logistiek doordacht gebouw is een rechte pijp op één niveau. De gebouwen van nu ogen aan de buitenkant misschien prestigieus en modern, maar ze zijn niet efficiënt om in te werken. Een logistiek proces is heel simpel, maar bij De Post maken ze het wel heel moeilijk.”

Ook de verbinding

met de trein wil Rombouts opgeven. Die is te beperkend en bovendien ontzettend duur. Binnen drie à vier jaar wil Rombouts nieuwe sorteercentra in Antwerpen, Gent, Charleroi en Luik. Die gaat De Post niet zelf bouwen, maar huren. De oude gebouwen worden verkocht. Het gloednieuwe sorteercentrum van Brussel wordt omgebouwd tot nationaal verdeelcentrum voor pakjes. “Door die nieuwe functie moet de mogelijke joint venture met ABX herzien worden,” zegt Rombouts. “We zullen verregaande en langlopende contracten sluiten met ABX, dat de grotere pakketten zal vervoeren en de verzendingen naar het buitenland verzorgt.”

De Post wil ook met bedrijven als Real Software, Ubizen en Lernout & Hauspie het volledige postale proces in de sorteercentra herdenken. “We willen ‘the rules of the game’ veranderen, eigen machines en processen ontwikkelen die we ook naar het buitenland kunnen exporteren.” Het nieuwe systeem zal meteen op het niveau van de postbode sorteren. Rombouts: “Nu staat de postbode om vijf uur op, sorteert om zes uur zijn post en gaat om acht uur op straat. Dankzij het nieuwe systeem zal hij meteen kunnen vertrekken. Dat vermijdt de overuren die vandaag eerder de regel dan de uitzondering zijn. We zullen daardoor de postbodes ook meer en meer kunnen inschakelen in het commerciële proces. De krantenuitgevers bijvoorbeeld zien wel brood in het plan om de postbodes ook abonnementen te laten werven. We praten trouwens met de pers om efficiënter samen te werken rond de krantenverdeling.”

Ook wil Rombouts

een andere belangrijke markt weer naar zich toe trekken: de zendingen zonder adressering (reclamedrukwerk). Die massa post werd bewust afgehouden omdat de postbode nu al niet met zijn werk rondkomt. De Nederlandse TPG heeft via dochter BD 90% van die markt in handen. “Wij willen via New Districom – een 50%-dochter waarvan we graag de rest van de aandelen willen kopen – die markt gedeeltelijk terug in handen proberen krijgen.”

De Post gaat voluit commercieel. Zoveel is duidelijk. Grote klanten zullen door key account teams worden bewerkt. “We willen de post meer integreren in de bedrijven,” zegt Frans Rombouts. “Vandaag staat De Post te wachten tot de brief in de postbus valt, morgen willen we al aanwezig zijn voordat de brief gedrukt is. Bij de grote klanten willen we hun mailrooms overnemen of een postkantoor openen in het bedrijf zelf. We kunnen zelfs een fotokopieercentrum installeren. Daarover praten we momenteel met bedrijven als Xerox en Océ. Eind deze maand opent op de campus van Lernout & Hauspie in Ieper het eerste in een bedrijf geïntegreerde postkantoor.”

De Post zal eind juni de NV Mailserv oprichten, die dit soort diensten zal aanbieden. Rombouts: “In de VS bestaat het al, in België schatten we de markt op 25 miljard frank. We willen daarin een dominante speler zijn. We zijn volop bezig met een acquisitie in de buurt van Parijs. We hebben al een voorlopig bod uitgebracht dat aanvaard is, en eind deze maand brengen we een definitief bod uit. Dit wordt de eerste expansie van De Post in het buitenland. We sluiten ons dus zeker niet op in België.”

De Post wordt een uitermate commercieel bedrijf. Dat betekent dat het met argusogen gevolgd zal worden door tal van privé-bedrijven waarmee het in concurrentie treedt. En die niet zullen aarzelen om De Post te beschuldigen van oneerlijke concurrentie waarbij monopoliewinsten gebruikt worden voor commerciële activiteiten. Rombouts weet dat en heeft er geen schrik van.

De Post heeft

trouwens al een eerste zaak voor de Europese Commissie lopen. Via de samenwerking met een ander bedrijf heeft De Post een contract met de verzekeringswereld om post vroegtijdig op te halen en een bijkomende service te leveren aan de makelaars. Hays, dat ook actief is op dat vlak, heeft een klacht ingediend bij de Europese Commissie wegens oneerlijke concurrentie. Rombouts: “Naarmate onze slagkracht groter wordt, zullen meer mensen zenuwachtig worden. Daarom moet onze organisatie zorgvuldig uitgekiend zijn, alles moet tegen de marktprijs gebeuren.”

De nieuwe structuur is een goede manier om de transparantie te verhogen. Het zal dan ook voor bepaalde groepsbedrijven mogelijk zijn extern kapitaal aan te trekken of naar de beurs te gaan. “Niet de holding zelf, wel de dochtermaatschappijen,” zegt Rombouts. “Ik wil een Belgacom-scenario vermijden waar de controle erg moeilijk is. De holding moet enkel een voldoende hoog dividend genereren voor de Belgische staat. De eerste vijf jaar hoeft dat nog niet, dan moeten we De Post op poten zetten. De focus ligt op 2005.”

guido muelenaer