DE MAAKBARE STAD

BELASTINGEN BETAALD MET PLEZIER.

Jaimé Lerner, momenteel goeverneur van de Braziliaanse staat Paranha, sloeg in 1987 de Braziliaanse lijmproducenten met verstomming. “In Curitiba, ” dekreteerde hij als burgemeester van de stad, “worden alle lijmen met het additief tolueen verboden. ” Meer nog : de grootste lijmproducent had al toegezegd geen tolueen meer te gebruiken. Het “lijmdekreet van Curitiba” geldt vandaag in zowat heel Brazilië.

Architekt Lerner, momenteel de meest populaire van alle 27 Braziliaanse goeverneurs, houdt wekelijks zitdag op een bank in het centrale park van Curitiba én kan bier drinken als geen ander. Maar hij realizeert zijn ideeën. Soms heel drastisch. Vijf jaar geleden besloot hij, eensklaps, het huisvuil niet meer op te halen in de favela’s, de krottenwijken.

“Lerner denkt planmatig, ” zegt Carlos Ceneviva, een kollega-architekt van Lerner én, als direkteur van het busbedrijf Urbs, al jaar en dag één van de topambtenaren van Curitiba. “De huisvuilwagens raakten niet door de favela. Er kwamen containers aan de ingangen. Wie zijn huisvuil erin gooide, kreeg gratis bustickets. Gevolg : de favelas zijn properder dan ooit én het is goedkoper voor de stad. “

GRAAG BETALEN.

“Curitiba is de op twee na leukste stad ter wereld om in te wonen. De nummer één en twee moeten nog ontdekt worden, ” is hier de gangbare begroeting van een bezoeker.

In geen enkele andere Braziliaanse stad is het openbaar vervoer zo stipt, nergens elders beschikt elke bewoner over 50 m² groen, en Curitiba telt 7 % analfabeten, de overige Braziliaanse steden gemiddeld 26 %.

Nergens anders ook ligt het percentage belastingbetalers dat zijn IPTV (Imposto Propriedade Territorial Urbana), de gemeentelijke opcentiemen, betaalt, zo hoog als in Curitiba. Ook al liggen die er hoger dan waar ook in Brazilië. Overal waar stadspersoneel straatwerken uitvoert, staat in Curitiba een bord met de tekst : “Aqui esta seu IPTV”, of : “Hier wordt werk gemaakt van uw belastingen”. Maandelijks toont het stadsbestuur, op de lokale televisie, in detail, hoeveel de voorbije 30 dagen werd gespendeerd. “Het is één van de drukst bekeken programma’s, ” zegt Agostinho de Leao, een gefortuneerd Curitibaans ondernemer.

ARM EN RIJK.

Curitiba kent de truuks om rijk en arm harmonieus te laten samenwonen ; opvoeding en onderwijs zijn daartoe dé prioriteiten. Via allerlei programma’s zoals Vale Creche (De Goede Crèche), of Casa do Pia (opvangtehuizen voor jongeren) worden straatkinderen opgevangen en voorbereid op studeren of een job.

Bij gebrek aan voldoende geld voor dagscholen, begon Curitiba in 1990 met de Linha do Oficio (De Werklijn) : jongeren én werklozen kregen opleidingen tot pakweg naaister, schoenmaker, elektricien of televisiehersteller. De opleiding gebeurde in afgeschreven autobussen die de arme stadswijken aandeden. Op twee jaar tijd haalden 18.000 kursisten een getuigschrift. Sinds begin ’95 zijn er de Caso do Oficio ; tweekamerwoningen waar op het gelijkvloers een ambacht kan worden uitgeoefend, op de eerste verdieping gewoond.

De prachtige botanische stadstuin wordt onderhouden door favelakinderen. Ze werken er, met een dagkontrakt, op voorwaarde dat ze studeren. “Het is de bedoeling dat de kinderen de financiële mogelijkheden krijgen om te studeren, ” verduidelijkt Cenevica, “niet dat we kinderarbeid organizeren. “

AFVAL RECYCLEREN.

Opvoeden is hét toverwoord in Curitiba. Zo is de hele stad volgepropt met kleine vuilnisbakjes, netjes twee aan twee : één voor papier, één voor blikjes. Lixo que nao é lixo, afval dat geen afval is, meldt het bordje. Curitibanen selekteren en recycleren hun afval.

Twee jaar geleden installeerde het stadsbestuur 10 inzamelplaatsen voor huisvuil. Voor 50 kg huisafval, ontvangt de Curitibaan één boompje. Naar keuze. Op grote borden wordt minutieus aangeduid hoeveel afval er wordt ingeleverd : momenteel 1 kg per sekonde. Jaarlijks worden er meer dan 60.000 bomen geplant. Werklozen verzamelen afval en verkopen boompjes.

Sinds maart ’95 wordt ook het stadscentrum aangepakt : via een aktie Kleur Curitiba raken de historische huizen geschilderd. De lokale industrie sponsort de verf, de stad zorgt voor het plan en zegt welke kleuren mogen worden gebruikt, de huiseigenaar betaalt het (goedkope) werk in ruil voor een halvering van zijn onroerende belasting. En in de arme stadsbuurten komen er Centro de creaticidad : centra waar de allerarmsten, gratis, kunnen schilderen, boetseren en dies meer.

Aan de bushaltes worden nu overal minibiblioteken gebouwd. Zo veel mogelijk, meestal open gehouden door vrijwilligers. Besluit Ceneviva : “Wat baat het om één grote stadsbiblioteek te hebben waar geen enkel arm kind naartoe kan, mag of wil ? “

HUISVUIL IN RUIL VOOR BOMEN Elke sekonde wordt 1 kilo huisvuil binnengebracht. Overal in Curitibais de stand te volgen.