Zaventem. Het lelijke eendje

Tussen 1975 en 1995 onderging de luchthaven van Zaventem een metamorfoze, met als orgelpunt de gloednieuwe passagiersterminal. Gevolg : een verdrievoudiging van het aantal passagiers en het aantal ton vracht.

“Niettegenstaande de energiekrisis en de ekonomische recessie, oorzaken van het teruglopen der bedrijvigheid op meerdere Europese luchthavens, vertoonde het passagiers- en vrachtvervoer een lichte stijging tegenover 1974. ” Dit schrijft de Regie der Luchtwegen (RLW) in haar Verslag over het Beheer 1975.

Twintig jaar geleden passeerden 4.105.757 passagiers via de luchthaven van Zaventem. Daarmee bekleedde het de zeventiende plaats op Europees vlak qua passagiersverkeer. Vorig jaar maakten 11.381.638 reizigers gebruik van de luchthaven van Zaventem. De grootste groei dateert van het midden van de jaren tachtig toen de hele luchtvaartsektor zich sterk ontwikkelde. Maar toch werd reeds tussen ’74 en ’76 een half miljard frank geïnvesteerd in de passagiersterminal en in de bouw van een parking.

Ten noorden van de luchthaven was men toen druk in de weer met de aanleg van wat Brucargo zou worden. In 1970 had de overheid namelijk het fiat gegeven om een aparte “vrachtstad” te bouwen, waar de cargo van vliegtuigen intermodaal (van lucht- naar baantransport en vice versa) kon afgehandeld worden. De hele vrachtzone zou één doeanegebied worden in tegenstelling tot bijvoorbeeld Schiphol waar de cargo city 3doeanegebieden omvat wat de snelle afwikkeling van de vracht ten goede komt. In 1980 werd Brucargo officieel geopend. Reeds een decennium later kregen de critici, die de plannen voor Brucargo als megalomaan hadden bestempeld, ongelijk. In ’92 werden de wegen- en infrastruktuurwerken voor 13 bijkomende percelen beëindigd, wat de ontwikkeling van 160.000 m² loodsruimte door de vrachtmaatschappijen mogelijk maakte. Belangrijker, Zaventem evolueerde tussen 1975 en 1994 van de tiende luchthaven in Europa voor vrachtverkeer naar de vijfde (na Frankfurt, Parijs, Schiphol en Londen) met in totaal 395.570 ton cargo (post inbegrepen) tegenover slechts 125.229 in ’75.

PRIVATIZERING.

Ook aan de passagierszijde zat de Regie der Luchtwegen niet stil. De uitbreidingen van ’74-’76 waren slechts een “tussenoplossing” en vanaf 1980 werden aan het ministerie van Verkeerswezen geregeld plannen voor een totaal nieuwe terminal voorgelegd. Toen de binnenlandse kritiek en buitenlandse spot met het betonnen bouwwerk met schel oranje plastieken stoelen en mussen als vaste bewoners bijna wekelijkse kost werden, nam toenmalig minister van Verkeerswezen, Herman De Croo, het besluit het lelijke eendje te vervangen door een infrastruktuur de naam “hoofdstad van Europa” waardig. De staatskas had geen geld voor een spiksplinternieuwe luchthaven, maar dit was voor de liberale politicus géén probleem : de privé-sektor zou het nodige geld ophoesten.

Op 11 december 1987 was de eerste “privatizering” van een overheidsdienst een feit met de oprichting van de NV Brussels Airport Terminal Company (BATC). BATC, waarin een meerderheid van privé-aandeelhouders participeerde en de RLW voor 47,5 %, werd belast met de bouw en het beheer van het nieuwe passagiersgebouw. Gemakkelijk kwam het projekt niet van de grond. Er waren wijzigingen in het koncept, veranderingen in het management van BATC en er was vooral ook veel touwtrekkerij tussen de grote aandeelhouders. Na 21 miljard frank investeringen werd de nieuwe terminal, overheerst door glas en graniet, begin december 1994 officieel ingehuldigd.

De eerste acht maanden van 1995 waren voor BATC een topper op het gebied van passagiersaantallen, maar een tegenvaller wat de inkomsten betreft. Door de verplichte invoering van de scheiding tussen Schengen- en niet-Schengen-reizigers passeert één derde van hen niet door de nieuwe terminal, dus ook niet door de lukratieve winkels en horecazaken.

De opsplitsing van de luchthavenaktiviteiten tussen land- en luchtzijde (tussen BATC en RLW), is onderhand onwerkbaar en onhoudbaar gebleken. Over de fusie van beide instanties bestaan veel studies met al evenveel cijfers en opinies.

Maar eind goed, al goed. Deze maand is de viadukt van en naar de luchthaven opengegaan. Zo wordt de luchthaven ook voor de automobilisten weer vlot bereikbaar.

CAB