“Wat ik beloof en wat ik realiseer, moet zoveel mogelijk hetzelfde zijn”

Deze keer geen nors “Geen commentaar”. Aan de vooravond van nog maar eens een verkiezingscampagne gaat Jean-Luc Dehaene er weer flink tegenaan. Dexia? “De baronieën zijn opgeruimd.” Europa afwezig in de crisisbestrijding? “We moeten die vijf miljard euro vooral goed uitgeven.” En zijn tegenstrever Guy Verhofstadt? “Hij strooit de mensen zand in de ogen.”

Jean-Luc Dehaene zegt dan wel dat hij geen campagnebeest is, maar als verwoede fotograaf weet hij wat de beeldpers wil. En dus neemt hij ostentatief plaats naast de zuil waar een poster hangt van hemzelf met ontbloot bovenlijf in een wijnton. Zijn verkiezingsaffiche toont hem dan weer met een lintmeter rond zijn omvangrijke buik. De weddenschap die hij heeft uitgeschreven over zijn gewicht aan de avond voor de verkiezingen – hij wil vermageren – geeft goed aan wat hij bedoelt als hij zegt: “Wanneer de campagne begint, zet ik mijn verstand op nul en hoop ik dat de verkiezingen er zo snel mogelijk zijn”. Al dat gedoe betekent niet dat de man geen fond heeft. De banken en Europa, daar kwamen we voor.

TRENDS. Dexia maakte in het eerste kwartaal opnieuw winst. Staat de bank weer op de rails?

JEAN-LUC DEHAENE (VOORZITTER DEXIA, CD&V-EUROPARLEMENTSLID). “Het herstructureringsplan is in volle uitvoering en dit semester moet het dossier-FSA worden afgerond. We plooien ons terug op onze basisactiviteiten en kernmarkten. We besparen en hebben een stuk rendabiliteit teruggevonden. We rekenen onze klanten ook de kostprijs van onze financiering door, daarin inbegrepen de kosten voor de staatswaarborgen die we gekregen hebben (die kosten Dexia ongeveer 500 à 600 miljoen euro in 2009, nvdr), zodat ons businessmodel winstgevend is.

“We kampen binnenshuis echter nog altijd met onevenwichten, zoals de financiering op korte termijn van langlopende activa. Dat los je niet in één, twee, drie op. We kunnen die financiering op korte termijn niet volledig omzetten naar lange looptijden, want dan zouden we serieuze verliezen lijden. Dat moet geleidelijk gebeuren, en dus blijven we broos als er zich nieuwe ongelukken voordoen op de financiële markten. Als de Europese Centrale Bank echter uitvoert wat ze vorige week heeft aangekondigd, dan kan dat Dexia serieus helpen. De looptijd van de kredieten die de ECB geeft aan de banken wordt verlengd van zes maanden tot een jaar. Daarnaast wil de ECB ook de markt van de covered bonds ondersteunen. De financiering van Dexia Frankrijk is grotendeels gebaseerd op de uitgifte van deze obligaties, die worden afgedekt met onderpand zoals kredieten aan de lokale overheden.”

Verkocht de Belgische regering Fortis aan BNP Paribas om voldoende slagkracht over te houden om Dexia te kunnen redden?

DEHAENE. “Die vraag moet u niet aan mij stellen. Ik ben in het midden van de nacht opgeroepen toen Frankrijk zijn nieuwe sterke man voor Dexia al had (de nieuwe CEO Pierre Mariani, nvdr), en België nog niet. Ik moest het evenwicht herstellen.”

Maar hoe belangrijk was het voor Dexia om via zijn referentieaandeelhouders politieke steun te kunnen mobiliseren? Fortis kon dat gezien zijn versnipperde aandeelhouderschap niet.

DEHAENE. “Dexia heeft in tegenstelling tot Fortis inderdaad een gestructureerd aandeelhouderschap, met referentieaandeelhouders die samen over meer dan de helft van de stemmen beschikken. En bij vier van die aandeelhouders is Dexia een niet onbelangrijk deel van hun vermogen, zodat ook zij in de problemen kunnen komen als de waarde van Dexia daalt. Dat speelt altijd mee wanneer het dossier-Dexia wordt bekeken.”

In welke mate hebben de belangen van de grote aandeelhouders, zoals Arco en de Gemeentelijke Holding, gewogen op de beleidsmakers om Dexia te redden?

DEHAENE. “Toen ik de vraag kreeg om voorzitter van Dexia te worden, werd daar op geen enkel moment naar verwezen. Het Frans-Belgische akkoord bracht een wijziging van management en strategie. Aan Belgische zijde was er een figuur nodig die enige indruk kon maken in Frankrijk. Ik heb het voorzitterschap van Dexia aanvaard om de regering uit de patatten te halen.”

Hoe lang blijft u voorzitter?

DEHAENE. “Het zijn mandaten van vier jaar en de statutaire maximumleeftijd is 72. Ik blijf tot het schip weer min of meer op koers is, of tot ze me niet meer nodig hebben. Op voorwaarde dat ze iemand anders hebben. Maar het team Dehaene-Mariani functioneert. Mariani is een echte bankier en ik kan bruggen slaan tussen het management en de aandeelhouders.”

Kunt u het voorzitterschap van Dexia verenigen met een Europees mandaat? Europa moet controleren of Dexia geen misbruik maakt van de staatssteun die het ontvangt.

DEHAENE. “Vorige week moesten we in Straatsburg stemmen over de richtlijn die banken verplicht meer eigen vermogen aan te houden, met daarin ten minste 5 procent gestructureerde kredieten. Ik heb dat mee goedgekeurd en ook het amendement gesteund dat het over 10 procent had. Het is voor het algemeen belang wenselijk dat banken een grotere kapitaalbuffer aanleggen. Een dag later heb ik op de raad van bestuur van Dexia Bank gehoord dat hij daar niet gelukkig mee zou zijn. Maar in het parlement verdedig ik het algemeen belang en bij Dexia verdedig ik de continuïteit van het bedrijf.”

Is dat geloofwaardig voor de buitenwereld?

DEHAENE. “Geef me één voorbeeld waar ik niet geloofwaardig was.”

Zijn bestuursmandaten bij bedrijven wel verenigbaar met politieke functies?

(Dehaene heeft mandaten bij AB InBev, Umicore, Dexia, Thrombogenics en Lotus Bakeries, nvdr).

DEHAENE. “Natuurlijk. Beide werelden zijn erbij gebaat. Zeker in verkiezingstijd leggen politici stoere verklaringen af over de ondernemerswereld en soms nemen ze te weinig overdachte steekvlammaatregelen, zoals de simplistische en uniforme inperking van de gouden parachutes. Wanneer het parlement het bedrijfsleven betrekt bij de besluitvorming, komen daar soms heel degelijke werkstukken uit voort. Zoals de parlementaire bankencommissie, die wel wat kort door de bocht is gegaan met haar aanbevelingen.”

Dat rapport vermeldt dat de drie autonome divisies van Dexia van elkaar soms niet wisten wat ze deden. Is dat bijgestuurd?

DEHAENE. “Dat is verholpen. We maakten een einde aan de baronieën door een aantal mensen te ontslaan.”

Zitting hebben in verschillende raden van bestuur. Sommige van uw ACV-geestesgenoten hebben daar vragen bij.

DEHAENE. “Ik ervaar dat niet als een conflictsituatie en blijf de beste verhoudingen hebben met het ACV. Als onafhankelijk bestuurder moet je aandacht hebben voor de continuïteit van het bedrijf en het belang van alle stakeholders. Het hoort erbij dat dit tot spanningen kan leiden.”

Fortis was voorlopig de laatste in een lange rij grote bedrijven die België verkocht aan het buitenland. Betreurt u dat?

DEHAENE. “De Belgische verankering was nooit de motor van de vernieuwing. Belangrijk is dat we onze hoofdstedelijke functie van Europa goed verzorgen en dat we het bedrijfsklimaat voldoende aantrekkelijk maken voor investeerders. We zien nog vaak dat een familie achter een kmo die liever verkoopt, dan het bedrijf voort uit te bouwen. Maar er zijn ook andere, zoals Lotus Bakeries. Ook de families achter InBev hebben risico’s durven nemen.”

Had de Belgische regering gelijk om Fortis Bank te verkopen en deze risico’s van haar balans te halen?

DEHAENE. “De oplossing is er en ze werkt, want ze houdt Fortis Bank op de kaart.”

EU kan beter

Europa was de grote afwezige in de strijd tegen de economische crisis. Kan dat echt niet anders?

DEHAENE. “De Europese Commissie had zeker sneller en alerter kunnen werken. En toch is het een brug te ver wanneer u zegt dat Europa afwezig was. Het is toch maar onder impuls van de Unie dat de G20 (de negentien landen met de grootste nationale economieën en de EU, nvdr) werd bijeengeroepen. De EU legde er een programma op tafel zodat het nieuwe wereldorgaan verder geraakte dan ik had gedacht.

“De Commissie had gebruik moeten maken van het crisismoment om zaken versneld erdoor te krijgen. Maar het is een goede zaak dat ze de commissie-Larosière (die voor een versterkt toezicht op de financiële markten pleit, nvdr) in het leven riep. Daar is toch een programma uitgekomen dat de Commissie aan het uitvoeren is. En ja, ook ik had graag een groter Europees relanceplan gezien. Maar ik wil vooral zien dat de vijf miljard Europees geld daadwerkelijk wordt uitgegeven. Eerder dan een discussie te openen of met een nieuw plan af te komen. We zien wel bij de bespreking van het budget voor 2010 hoe het verder moet.

“Het glas is dus niet alleen halfleeg, het is ook halfvol. Maar het klopt dat Europa een tandje moet bijsteken, wil het zijn rol op wereldvlak waarmaken en de economische crisis mee helpen opvangen. We moeten er trouwens ook over waken dat de crisis de Europese verworvenheden, zoals de eenheidsmarkt, niet onderuithaalt. De Muntunie beschermde ons tegen de crisis, maar we mogen haar levensvatbaarheid niet onderdraven en terugkeren naar de begrotingsdiscipline van het Stabiliteitspact. En we moeten consequent blijven werken aan de integratie van de nieuwe lidstaten in de eenheidsmarkt.”

Moet Europa meer fiscale bevoegdheden krijgen?

DEHAENE. “Daarover moet unanimiteit bestaan en die is er niet. Het frustreert me dat er te veel uitzonderingen bestaan op beslissingen bij meerderheid en dat het parlement geen enkele bevoegdheid heeft over de inkomsten. De financiering van de Unie wordt de volgende grote discussie.”

Treedt de Amerikaanse centrale bank, de Fed, niet daadkrachtiger op dan de Europese, de ECB?

DEHAENE. “Europa heeft, in tegenstelling tot de VS, automatische stabilisatoren die de crisis temperen voor de mensen. De Amerikanen kunnen zich bovendien, wat ik niemand aanraad, grotere begrotingstekorten veroorloven omdat hun dollar een wereldreservemunt is. De Fed heeft een ruimere opdracht dan de ECB en heeft bovendien een regering achter zich staan. De ECB vaart een coherente koers, maar we moeten nadenken over een Europees toezicht op grensoverschrijdende banken.”

Verhofstadt-Dehaene

U wil geen boksmatch met Guy Verhofstadt, Europees lijsttrekker van Open Vld, die hetzelfde nastreeft als u. Waarom zou iemand dan voor u kiezen in plaats van voor Verhofstadt?

DEHAENE. “We hebben geen fundamentele meningsverschillen over hoe Europa er moet uitzien. Maar hij creëert de illusie dat je in Europa gemakkelijk grote stappen vooruitdoet. Verhofstadt strooit zand in de ogen van de mensen wanneer hij hen voorhoudt dat op korte termijn duizend miljard aan euro-obligaties en een Europese bad bank de crisis zullen oplossen. Dat zijn nuttige maatregelen, maar er bestaat geen consensus over en ze zullen er dus niet snel komen. We zijn zelfs nog niet aan de vooravond van de totstandkoming van eurobonds. Als je daar meteen duizend miljard euro opbrengst op plakt, kelder je meteen het idee. Het is zoals wanneer Verhofstadt zegt dat hij voor de Verenigde Staten van Europa is. Daarmee isoleer je jezelf meteen in de discussie.

“En ik wil mee discussiëren en stappen vooruit doen. Verhofstadt had in zijn oppositietijd een staatshervormend programma dat bijna het confederalisme inhield. Maar onder zijn premierschap kwam er het Lambermont-akkoord dat het staatsbestel financieel ondermijnde. Hetzelfde met zijn Burgermanifesten en zijn modelstaat. Ik probeer zoveel mogelijk de discrepantie te vermijden tussen wat ik vooropstel en wat ik realiseer. Het is een kwestie van geloofwaardigheid.”

U bent ondervoorzitter van de China-delegatie van het Europees Parlement. U zegt dat China op een jeugdkamp lijkt en Europa op een rusthuis. Wat bedoelt u?

DEHAENE. “China heeft een jonge en dynamische bevolking die kansen krijgt en ze grijpt. Al besef ik wel dat het beleid waardoor Chinese gezinnen maar één kind mochten hebben, het land binnen twintig jaar voor een gigantisch demografisch probleem plaatst. De Europeanen reageren verkrampt op de mondialisering.

“De week voor Pasen was ik met Dirk Sterckx (Open Vld en voorzitter van de delegatie, nvdr) in China. We kregen de boodschap: China heeft geen financiële crisis – het klopt nog ook – maar een monetair probleem door de verhouding van de yuan met de dollar. Niet toevallig zei president Hu Jintao dat er een internationale munt moet komen die niemand onder controle heeft. Nu wenden de Amerikanen hun wereldreservemunt voor eigen voordeel aan.

“China heeft door de crisis ook een probleem in zijn exportgerichte regio’s, die minder kunnen uitvoeren. De werkloosheid stijgt er, maar veel van die werklozen keren terug naar hun thuis op het platteland. De overheid werkte trouwens een plan uit om de binnenlandse markt de dalende uitvoer te doen opvangen. Een relanceplan dat veel belang hecht aan gezondheidszorg op het platteland, dat de spaarquote van de Chinees moet doen verminderen en hem aanzetten tot consumeren.”

Hoe reageert Europa het best op die Chinese pletwals?

DEHAENE. “Door voort te integreren en de Europese processen zo te doen vooruitgaan dat wie niet mee is, een probleem heeft. De wereldcrisissen zijn symptomen van aanpassingen op wereldvlak. Er moeten afdwingbare spelregels komen op wereldniveau. De Unie kan daar een belangrijke rol in spelen, maar dan moet ze met één stem spreken. Dat is wat ik bedoel met de politieke dimensie van de EU. Het Verdrag van Lissabon (dat de Ieren nog niet hebben goedgekeurd, nvdr) is een belangrijke stap. Het brengt een Europese aanpak voor justitie en binnenlandse zaken, en doet een stap in die richting voor buitenlandse zaken en defensie. Het Verdrag van Lissabon betekent voor mij de nieuwe basis voor het eengemaakte Europa.” (T)

Door Boudewijn Vanpeteghem en Daan Killemaes/Foto’s Jelle Vermeersch