Waarom Italië een moeilijk jaar tegemoet treedt

De gemakkelijkste opdracht voor Italië in 2004 is het winnen van het Europees landenkampioenschap voetbal. U kunt zich meteen voorstellen wat de rest dan moet zijn.

De auteur is columnist van de Corriere della Sera en auteur van ‘Italiani si diventa’ (Rizzoli) en ‘Ciao, America!’ (Doubleday/Broadway Books).

Voor Italië wordt 2004 een moeilijk jaar om uiteenlopende redenen. Een aantal daarvan moet intern gezocht worden: de slome economie, de veroudering van de bevolking en van de infrastructuur en de belangenconflicten van de premier, vooral in de mediawereld. Maar ook van buiten komen wolken aandrijven. Op de eerste plaats zijn er de Europese verkiezingen in juni, die nog maar eens een referendum zijn over eerste minister Silvio Berlusconi.

Een tweede externe factor zal een invloed hebben op het prestige van Italië in de wereld: de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Berlusconi heeft van zijn persoonlijke relatie tot George Bush de spil van zijn buitenlands beleid gemaakt. Een democraat in het Witte Huis zal Berlusconi allicht verplichten om naar Duitse en Franse stellingen te verschuiven, die ook gedeeld worden door de oppositie, door president Azeglio Ciampi en de meeste Italianen die zich met dergelijke zaken bezighouden.

Nu de pensioenhervorming eindelijk in de startblokken staat en de immigratie wat gestabiliseerd is, zal de maatschappelijke bezorgdheid misschien anders uitdraaien in 2004. De toekomst van de Italiaanse steden, die decennialang verplicht waren om voor zichzelf te zorgen, wordt een van de grootste bekommernissen. In 42 steden rondt de bevolking al de kaap van 100.000; driekwart van de Italianen woont in de periferia; een kwart woont in een condominio (appartementsgebouw) dat in de jaren zestig gebouwd werd. Een aantal van die gebouwen is zwaar aan het verouderen, vooral in het zuiden. Heel wat van die gebouwen werden illegaal opgetrokken en van afbraak gered door de onverstandige amnestie in 2003. Die aftakeling van het leefmilieu zal voor sociale spanningen zorgen en leiden tot een stijging van de jeugdcriminaliteit en een hoger alcohol- en drugsgebruik.

Klusjes en ruilhandel

Met 10,4 miljoen Italianen (18 % van de bevolking) ouder dan 60, keert de klassieke demografiepiramide ondersteboven. Om het lage geboortecijfer op te peppen, zal de regering de gezinnen een cheque van 1000 euro geven bij de geboorte van een tweede kind. Of dat zal helpen, is maar de vraag, zeker nu de jonge paren verleid worden (nog extra aangepord door de televisiestations van de premier) tot een dolce vita van de eenentwintigste eeuw, waarin nog weinig plaats is voor het gezin. Kinderen kosten geld en geld zal voor velen een probleem vormen. De oude, allesomvattende Italiaanse middenklasse staat op springen. Gezinnen met een gemiddeld inkomen zullen het moeilijk hebben om er de levensstandaard van hun ouders op na te houden, tenzij ze kunnen terugvallen op de traditionele schokdempers (vrienden en kennissen, buren en klusjesmannen en een terugkeer van de aloude ruilhandel).

Nadat ze zowel in 2002 en 2003 er slechts met een schamele 0,4 % op vooruitging, zal de Italiaanse economie weer wat vaart krijgen in 2004, met een groei van ongeveer 1,5 %. Goed nieuws voor de consumenten is alvast dat de prijzen stabiel blijven, deels omdat de belastingpolitie nauwlettend zal toezien op onterechte prijsverhogingen. Achter het rookgordijn van de nieuwe munt, de euro, schoten de Italiaanse prijzen in 2003 omhoog tot ver boven het officiële inflatiecijfer van 2,9 %.

De zachte macht

Nog een woordje over de zachte macht van Italië – de reden waarom het land in 2004 belangrijk zal zijn voor de wereld, wat zijn politici en financiële strategen ook doen. Toscane verkoopt nog altijd zijn uniek kleurenpalet voor een pak ponden en voor nog meer dollars.

De Italiaanse keuken heeft de Franse uitdaging afgewend en is uitgegroeid tot de wereldstandaard. De mode zal opnieuw een moeilijk jaar kennen, wat zal leiden tot het verdwijnen van een aantal grote namen, maar ook tot de opkomst van nieuw talent. En ten slotte zal Fiat eindelijk nog eens aantrekkelijke kleine wagens op de markt brengen (de nieuwe Panda, de Lancia Ypsilon), terwijl Maserati’s en Alfa Romeo’s eens te meer menige oprit zullen sieren.

Beppe Severgnini

Gezinnen met een gemiddeld inkomen zullen het moeilijk hebben om er de levens-standaard van hun ouders op na te houden.