VRT: fundamenteel debat gevraagd

De openbare omroep VRT moet besparen, en er ligt een plan van zowat 71,5 miljoen euro op tafel. Tegelijk boog de Mediacommissie van het Vlaams Parlement zich vorige week over de onkostennota’s van het voormalige topmanagement. De restaurant- en hotelrekeningen van de vorige VRT-top werden gretig uitgesmeerd in de media en ook de leden van de Mediacommissie vonden daarin munitie. Ze hadden zich de moeite kunnen besparen: het Rekenhof had bij het opstellen van zijn langverwachte nota al gemeld dat er nergens frauduleuze praktijken werden gevonden.

Inderdaad, de VRT heeft boven zijn stand geleefd, maar dan hebben we het niet over de tot de verbeelding sprekende onkostennota’s, die tot nader order geen misdrijf zijn. Wél heeft het vorige management het inkomstenmodel compleet verkeerd ingeschat, en deels bewust. Daardoor stevende de openbare omroep regelrecht op een deficit af. In de begroting van Tony Mary moesten de in- komsten uit de zogeheten line extensions (onder meer reclame, merchandising en interactieve diensten) tegen 2011 een bedrag van 176 miljoen euro genereren. Of 38 procent van de eigen inkomsten. Wie vragen stelde bij dat bedrag, werd weggelachen door Mary. Die had bovendien een rist inkomsten ingeschreven waarvan hij goed wist dat ze in strijd waren met de beheersovereenkomst. Mary gokte – en verloor – dat hij zijn ambitieuze digitaliseringproject er wel door zou krijgen, en een begrotingstekort was daarbij het minste van zijn zorgen. De dotatie moest hem maar volgen, en niet omgekeerd. De raad van bestuur stond al die tijd buitenspel.

De VRT is de enige Vlaamse mediaspeler die een ondernemingsplan kan opstellen waarvoor het budget zo goed als vastligt. Er is de dotatie van de overheid, goed voor 68 procent van het budget, die jaarlijks bovendien met 1,8 procent stijgt. En dan zijn er de reclame-inkomsten die het laatste gat moeten dichten. Elke mediaspeler zit vandaag met de handen in het haar, want de inkomsten uit de advertentiemarkt lopen sterk terug. Alleen de VRT hoeft zich geen zorgen te maken. Haalt de openbare omroep zijn begrensde bedrag (40,9 miljoen euro) uit reclame niet, dan past de overheid tot 90 procent bij.

De VRT blunderde de voorbije weken op een aantal domeinen, en vooral topman Dirk Wauters moest het daarbij ontgelden. Het mediadecreet trekt de grenzen van de raad van bestuur messcherp, waardoor dit orgaan zo goed als geen manoeuvreerruimte had. De malaise is bijgevolg een gedeelde verantwoordelijkheid. Het lijkt erop dat de politiek weer een grotere greep wil op de VRT, en dat zou desastreus zijn.

Er moet meer financiële en operationele transparantie komen. Dat de volledig gepolitiseerde raad van bestuur geen initiatiefrecht krijgt, is logisch en verdedigbaar. Om een écht controleorgaan te kunnen zijn, moet de meerderheid van de raad van bestuur bestaan uit onafhankelijke bestuurders. Zij kunnen het management controleren bij de uitvoering van de strategische visie opgelegd in de beheersovereenkomst. Alleen in dat scenario heeft de openbare omroep een toekomst. In het andere geval zet hij zichzelf buitenspel, zoals de raad van bestuur al die tijd buitenspel stond. (T)

Door Lieven Desmet