Vormgeving op een voetstuk

Tijdens zijn leven legt de mens gemiddeld 150.000 km te voet af. Dat hij dat liefst met degelijk schoeisel doet, spreekt vanzelf. In een klein stadje in Italië, niet ver van Venetië, heeft men begrepen waar het schoentje knelt. Meer dan 100 jaar geschiedenis ten voeten uit…

TEKST : SERGE VANMAERCKE

Tussen het heuvelachtige Veneto en Bassano, op een vijftigtal kilometer van Venetië, ligt het kleine stadje Montebelluna, één van de belangrijkste centra ter wereld op het gebied van sportschoenen : 75 % van de skischoenen die wereldwijd verkocht worden, zijn hier gemaakt. De schoenenmarkt is een soepele markt die voortdurend aan verandering onderhevig is : sportschoenen kunnen net zo goed als stadskledij fungeren (basket- of tennisschoen), en comfortabele stadsschoenen zijn tegenwoordig evengoed makkelijke stappers voor een lange wandeling tijdens de vrije uurtjes. Met andere woorden : de technologische ontwikkelingen die oorspronkelijk voor de sportschoen bestemd waren, worden door bepaalde merken nu ook toegepast op comfortabel stadsschoeisel.

Begin vorige eeuw

was Montebelluna niet meer dan een piepklein plattelandsdorpje. Behalve op het marktplein was er weinig handel te bespeuren. Toch was dit dorp ook de ontmoetingsplaats voor de inwoners van de omliggende valleien en die van het nabijgelegen Belluno-gebergte.

De vele schoenmakers ze waren al met 55 in 1872 maakten in die tijd bijzonder stevige schoenen voor de bergbewoners en de houthakkers. Het duurde niet lang of ook de eerste toeristen deden het plaatsje aan. Ze trokken van Venetië richting Dolomieten. De schoenmakers zagen brood in hun komst, en verblijdden de toeristen met volledig met de hand gemaakte schoenen. Een belangrijke en bepalende stap voor de toekomst van de streek. Het aantal schoenmakerijen nam gestaag toe : in 1902 telde Montebelluna er al 200, en 1 gezin op 8 zat in deze productiesector. De industriële revolutie die stilaan Europa veroverde, ging niet aan het schoenenstadje voorbij. Vier grote schoenfabrieken vestigden zich in Montebelluna. We zijn anno 1911.

Na de Tweede Wereldoorlog wordt de skisport in de nabijgelegen bergen plots erg populair en het kleine dorpje kan de vraag naar skischoenen nauwelijks bijhouden. De allereerste skischoenen lijken zeer sterk op bergschoenen : op de hak en de vierkante schoenpunt na.

In de loop

der jaren is het uitzicht van de skischoen echter erg veranderd ; onderzoek en ontwikkeling liggen hieraan ten grondslag. Natuurlijk werden al deze bevindingen, zowel op het gebied van vorm als technologie, ook op andere schoenen toegepast. Veters moesten stilaan plaatsmaken voor gespen, het materiaal werd waterbestendig en de schoen werd ook op technologisch gebied vernuftiger.

In 1967 legt Bob Lange, afkomstig uit Colorado en specialist in synthetische materialen, de laatste hand aan een skischoen die volledig uit kunststof is vervaardigd en een strakke vormgeving heeft. Opnieuw laat Montebelluna deze ontwikkeling niet aan zich voorbijgaan. Integendeel. Als de productie van skischoenen in 1960 niet meer dan 200.000 paar bedroeg, bereikte datzelfde stadje nog geen 20 jaar later een productie van meer dan 4 miljoen. Om nog maar te zwijgen van de après-skischoenen, die met een productie van 4000 paar in 1972 uitgegroeid zijn tot 14 miljoen in 1979.

Werkgelegenheid genoeg dus voor de inwoners van dit kleine stadje. En ook vandaag de dag is er van werkloosheid nauwelijks sprake. De verklaring voor dit fenomeen gaat terug op één begrip : kwaliteitsschoeisel met een vernuftige technologie.

Nochtans verliep de overstap van leder naar synthetisch materiaal niet voor iedereen even eenvoudig. Feit is evenwel dat de schoenenindustrie in Montebelluna gewag heeft gemaakt van een groot aanpassingsvermogen en een ruime zin voor creativiteit. Schoenfabrieken bieden een erg verscheiden aanbod : van voetbalschoenen tot schaatsen… En natuurlijk de vrijetijdsschoenen.

De sector

van de comfortabele sportschoen heeft er de laatste jaren nog enkele bekende merken bijgekregen ; met name Salomon, Lotto en Tecnica. Over vernieuwing gesproken ; uit de groep Lotto is een nieuw bedrijf ontstaan dat gespecialiseerd is in comfortschoenen. Stonefly, zo heet dit bedrijf, heeft totnogtoe een bescheiden aandeel in de schoenenmarkt, maar de groeimogelijkheden zijn enorm. Ook op de Belgische markt. Voeten moeten gezond zijn, stelt het bedrijf, en dus in een comfortabele én mooie schoen zitten. Een schoen die zowel bij stadskledij past, als tijdens de vrije tijd gedragen kan worden. Vandaag de dag worden er jaarlijks 500.000 paar vervaardigd, waarvan 400.000 paar in Italië over de toonbank gaat. Het merk Stonefly bewijst dat traditie, technologische productontwikkeling én nieuwe materialen samen een uitstekend paar vormen.

1992 is een belangrijk jaar in de schoenensector. Toen ontwierp Adriano Sartor, nu verantwoordelijke technische ontwikkelingen bij Stonefly, een klein pompje dat in de hak van de schoen verborgen zit en de lucht rond de voeten moet verversen. De inspiratie voor deze uitvinding vond hij in het Museum voor Sportschoenen in Montebelluna : namelijk in een skischoen uit 1956. In deze skischoen zat, ter hoogte van de enkel een luchtkussentje ingebouwd zodat de hak makkelijk vastgezet kon worden.

“Als ik een dergelijk kussentje in de hiel van de schoen bouw, kunnen de schokken bij elke stap opgevangen worden”, dacht hij. En het ene idee bracht het andere met zich mee. Adriano Sartor vroeg zich af hoe hij het probleem van zweetvoeten kon verhelpen. Dus bouwde hij het luchtkussentje om tot een reservoir voorzien van een pompje. Telkens de schoen de grond raakt, treedt het pompje in werking. De frisse buitenlucht wordt via kleine gaatjes in de binnenzool in de schoen geblazen. Zodra die frisse lucht vochtig en warm is, zorgt een ingenieus kleppensysteem ervoor dat de lucht ook weer naar buiten gaat. De lucht in de schoen wordt dus na enkele stappen helemaal ververst.

De Schock Air was geboren, en wie deze schoen schoen aantrekt, weet dat de temperatuur en vochtigheid van zijn voeten constant verzekerd is.

Kwaliteitscontrole

is een sleutelwoord in de bedrijfspolitiek van Stonefly. Daarom ook dat het bedrijf zijn schoenen liet testen door de befaamde en erg strenge SATRA-laboratoria in het Verenigd Koninkrijk. Conclusie van dit laboratorium : na 51 stappen (gemiddeld 27 seconden), wordt de lucht in de schoen voor 100 % ververst. Uiteindelijke bedoeling is deze capaciteit te verdubbelen. Bovendien heeft Stonefly een eigen kwaliteitslaboratorium waar schoenonderdelen als zolen, veters, leder, enz. getest worden, alsook weerstandsvermogen, elasticiteit, slijtage…

Naast de Schock Air, komt Stonefly met twee andere lijnen voor de dag : Gore-Tex System en A.R.C.S. De eerste pakt uit met een ingenieus ventilatiesysteem. Via het Gore-Tex-membraan wordt de zweetlucht naar buiten geleid, en dat terwijl datzelfde membraan toch volledig waterbestendig is. De tweede lijn is geheel gericht op lichtheid. En hoewel ambachtelijke schoenlappers dit systeem zeer goed kennen, is de industrie er nog niet zo vertrouwd mee. Bij deze schoen wordt de schacht rechtstreeks aan de zool gestikt, zonder gebruik te maken van een binnenzool. Dat geeft uiteraard een lichte (250 g) en ook erg soepele schoen. Gore-Tex System noch A.R.C.S. zijn uitgerust met het pompsysteem van Schock Air.

Stonefly

werd in 1993 gesticht en haalt een omzetcijfer van 28 miljard lires. Volgens de directeur, Andrea Tomat, zal het bedrijf tegen het jaar 2000 naar de 70 miljard stevenen.

Op dit moment heeft Stonefly 1200 verkooppunten in Italië en een goede 800 in het buitenland. Het bedrijf heeft trouwens onlangs het oude fabrieksgebouw van Brionvega, producent in audiovisueel materiaal, opgekocht. Brionvega stond vooral bekend om zijn avantgardistische vormgeving. Het gebouw, gelegen in Asolo, werd in de jaren 1970 als beschermd monument geregistreerd en biedt meer dan 5000 m² aan kunstzinnig ontworpen ruimten. Het zal ongetwijfeld bijdragen aan de imagovorming van het moderne Stonefly. Want ook dat is waar : wie aan gezonde voeten denkt, denkt ook meteen aan orthopedische winkels met verlopen modellen in de etalage. Stonefly brengt hierin verandering. Gezonde voeten in een elegante leest, dat is de boodschap. Het bedrijf zet gewoon de schoenenreputatie van Montebelluna voort. Die van meester in traditie en technologie. Met vormgeving op een voetstuk.

Info : Tel. (051) 30. 10.84.

Detail van de nieuwe hoofdzetel van Stonefly, in het oude fabrieksgebouw van Brionvega, Asolo.

Schoenmakers (blootsvoets) in Montebelluna, anno 1930.