Van ‘t zelfde laken een boek

ECI, de grootste boekenclub in de Benelux, wil voortaan ook zelf uitgeven. En dat zien de andere boekhandelaars niet zitten. “Als ECI een aantal boeken exclusief verkoopt in zijn club, staan wij niet meer te springen om hun andere titels nog te verkopen in onze winkels.”

R udy Vanschoonbeek, uitgever van The House Of Books (THB) en verantwoordelijke voor de Vlaamse boekenprogrammatie bij ECI, relativeert de nervositeit die de plannen van ECI in het boekenwereldje hebben veroorzaakt. De boekenclub heeft besloten om zelf een uitgeverij op te richten: The House of Books. Van een revolutie is evenwel geen sprake, zegt Vanschoonbeek. “Alleen moet de boekenclubformule met haar tijd meegaan. Boekenclubs hebben de jongste tijd immers een lastige concurrent aan de internetboekhandels. Tegelijk wordt de almaar kleiner wordende groep leden steeds veeleisender.”

De traditionele boekenclub koopt grote volumes boeken bij verschillende uitgeverijen, en biedt die aan haar leden aan tegen goedkopere prijzen. Dat maakt haar een concurrent-op-afstand van de boekhandel. Een andere mogelijke inkomstenbron voor clubs is het kopen van de rechten op boeken. ECI doet dat nu al bij 100 tot 120 boeken per jaar. Die worden vertaald en geproduceerd, waarna een contract wordt afgesloten met een uitgever die de titel op de markt brengt, desgevallend een pocketversie uitbrengt of de filmrechten verkoopt.

Met THB

wil ECI deze laatste stap uitschakelen, om het rendement op te drijven. Een aantal titels wil de club in exclusiviteit aan haar leden aanbieden, om ze pas nadien via de gewone boekhandel te verkopen. Daardoor wordt ECI in één klap concurrent van zowel de uitgeverijen als de boekhandels. Al is een en ander volgens Vanschoonbeek geen nieuwe formule: “Bij spaaracties van bijvoorbeeld Knack, De Morgen of andere bedrijven bieden sommige uitgevers ook exclusief boeken aan.”

Volgens ECI blijft het aantal exclusiviteiten beperkt. Vanschoonbeek: “In ons zomeraanbod zitten zowat dertig nieuwe eigen titels, waarvan er één exclusief via de club wordt aangeboden.” De boekenclub heeft weinig zin om haar relatie met de traditionele uitgeverijen op het spel te zetten. Die zijn nodig om de leden een zo interessant mogelijk pakket aan te bieden.

Vanschoonbeek meent dat de Vlaamse uitgevers zelfs gediend zullen zijn van de nieuwe koers van ECI, omdat de boekenclub meer lokale klemtonen zal leggen (zie kader: Laat de uitgevers tot ECI komen). Het kan mee de versnippering van het aanbod helpen tegengaan. De gemiddelde oplage van een boek is de jongste jaren fors gedaald.

Algemeen directeur Eric Willems van Standaard Uitgeverij (SU) ziet in de nieuwe concurrent weinig meer dan een aansporing om de eigen commercialisering te optimaliseren. “Het gaat om de goede relatie met een auteur, en dat spel wordt tussen alle uitgevers gespeeld.” SU onderhandelt over een nieuwe overeenkomst met ECI, maar dat staat volgens Willems “geheel los van de plannen van ECI”.

De reactie

van de grootste Vlaamse boekhandelketen is scherper. Gedelegeerd bestuurder Frans Schotte van Standaard Boekhandel vindt de plannen van ECI “vanuit hun oogpunt gezien een logische stap. Maar wanneer zij een aantal boeken exclusief gaan verkopen in de club, staan wij zeker niet te springen om hun andere titels te verkopen in onze winkels.”

Herwig Staes, voorzitter van de Vlaamse Boekverkopers Bond (VBB) en zaakvoerder van boekhandel Het Oneindige Verhaal, nuanceert. De boekverkopers zijn sowieso niet gelukkig met het systeem van exclusieve uitgaven, maar kunnen er wettelijk weinig tegen doen. Zij pleiten vooral voor een vaste boekenprijs, waardoor prijzenoorlogen worden vermeden. Staes: “Het zal ook ervan afhangen welke titels ECI exclusief wil aanbieden. Gaat het over topauteurs als John Grisham, dan kunnen de verhoudingen gespannen raken. We voeren overigens gesprekken met ECI. Het zou niet slecht zijn indien ECI zou toetreden tot de VBB, maar daaraan zijn spelregels verbonden.”

ECI corrigeert de clubformule overigens niet alleen op het vlak van de rechten. Zo worden er ook Engelstalige titels aangeboden, en pockets, een initiatief dat vooraf werd getest bij een aantal proefdoelgroepen.

Clubs moeten meer inspelen op de specifieke wensen van de klant, vindt Vanschoonbeek. Daarbij wordt gedacht aan speciale gidsen rond bijvoorbeeld kind en jeugd of literatuurgenres, maar ook aan het telefonisch aanbieden van nieuwe uitgaven aan een geselecteerd (leden-)publiek. Een dergelijke operatie gebeurde bij het huwelijk van Filip en Mathilde.

Internet is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Toch zal het niet snel de boekhandel of het boek zelf vervangen. Daarvoor zijn de adviesmogelijkheden te beperkt. Maar het verkopen zelf wordt een multi-channelgebeuren. Vanschoonbeek: “THB blijft een informatieve website. Verkopen via internet laten we over aan anderen. Ik wil wel mijn titels zien verschijnen bij alle boekenwebsites.”

luc huysmans