Uw bankier zal u moeten verklikken

Zal uw bankier straks moeten optreden als belastinginspecteur? Een arrest van het Hof van Cassatie van 22 oktober gaat in elk geval in die richting.

Worden de Belgische bankiers, door toedoen van een paar onvoorzichtige zwendelaars, herleid tot belastinginspecteurs? Dat is de prangende vraag die wordt opgeroepen door een recent arrest van het Hof van Cassatie in verband met een zaak van fiscale fraude.

Daarin doen twee tapijtenhandelaars zaken zonder inschrijving in het handelsregister en zonder fiscale aangifte te doen. Het duo werd door de rechtbank veroordeeld, zonder uitspraak van een strafmaat, maar de inkomsten die zich op geblokkeerde rekeningen bevonden en diverse waardevolle goederen werden in beslag genomen.

De zaak gaat al terug tot 1988 en resulteerde vorige maand in een arrest van Cassatie, dat de banksector in rep en roer zet. “Wij weigeren de rol van belastingambtenaar te spelen!” zegt François Parisis, adjunct-directeur en vermogensadviseur bij zakenbank Puilaetco. Hij maakt zich ongerust over de gevolgen van het arrest. “Moeten we nu ingewikkelde procedures opzetten om het zwart geld van vergeetachtige belastingplichtigen op te sporen?” Volgens diverse bankiers gooit het arrest, op 22 oktober uitgesproken door de hoogste rechterlijke macht in dit land een bom in het geciviliseerde Belgische financiële wereldje.

Bankier als dader of medeplichtige?

Wat zegt de tekst van het arrest in essentie? “Elke financiële instellingen die weet heeft of had moeten weten dat kapitalen die op de rekening van een van haar klanten gestort of overgeschreven worden, afkomstig zijn van een fiscale overtreding, moet weigeren om die kapitalen te bewaren of te beheren, op straffe van vervolgd te worden wegens heling.” Kortom, elke Belgische financiële instelling die ‘zwart’ geld (zoals beroepsinkomsten waarop geen belasting betaald werd, een erfenis die niet werd aangegeven) of ‘grijs’ geld (zoals ontdoken roerende voorheffing) aanvaardt van Belgische belastingplichtigen of dergelijke gelden in de voorbije jaren in bewaring genomen heeft, ontduikt voortaan de wet en kan vervolgd worden wegens heling.

Het arrest bevestigt een interpretatie van de strafwet die al geruime tijd wordt gevolgd, maar door sommigen in twijfel werd getrokken, zo klinkt het in juridische kringen. “Maar de loutere aanvaarding, in deposito of beheer, van sommen of waarden waarvan men zich niet bewust is dat ze in het verleden niet aangegeven werden aan de fiscus, volstaat voortaan om van de bankier een dader of medeplichtige van fiscale fraude te maken,” vreest François Parisis.

Tot nu toe hielden banken in het kader van de antiwitwaswetgeving alleen verdacht geld dat bijvoorbeeld afkomstig was van drugshandel of BTW-carrousels in het oog. Van mensen die via de weg naar Aarlen de roerende voorheffing ontweken, trokken ze zich niets aan.

Alleen witter dan wit

Als fiscale fraude door dit arrest gelijkgesteld wordt met een zware overtreding, zoals het witwassen van geld uit de drugs- of wapenhandel, dan rijst de vraag of de bankier de klant die hij ervan verdenkt belasting te ontduiken moet aangeven bij de Cel voor Financiële Informatieverwerking ( CFI) of rechtstreeks bij het parket.

“Aangifte zou inderdaad voor ons een oplossing kunnen zijn om te ontsnappen aan strafrechtelijke vervolging,” geeft Parisis toe. Maar zo’n houding zou de vertrouwensband tussen bankier en klant kunnen schaden.

“Het feit dat er belastingen zijn ontdoken, wordt door dit arrest gelijkgesteld met een vermogensvoordeel dat rechtstreeks uit de overtreding gehaald wordt. Daardoor is het vatbaar voor inbeslagname, omdat het beschouwd wordt als een witwaspraktijk,” bevestigt advocate Muriel Igalson. “Volgens het Hof van Cassatie komt het ontwijken van een belasting dus neer op een vermogensvoordeel dat niet louter verdwijnt omdat het geregistreerd wordt.”

De uitspraak zou een steun in de rug moeten zijn voor de federale regering, die de strijd tegen de fiscale fraude doeltreffend wil aanpakken. Het wetsontwerp voor de eenmalige bevrijdende aangifte (EBA) – de ‘fiscale amnestie’ in de volksmond – dat zopas werd ingediend bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers, bepaalt immers dat al wie zich op geldige wijze van die aangifte bedient, zal ontkomen aan vervolging voor een inbreuk op de antiwitwaswet. Gedaan dus met de tersluikse repatriëring door met de fiscus een regularisatieovereenkomst af te sluiten.

Met andere woorden: fiscale amnestie, voorzien van de nodige juridische zekerheid, wordt opnieuw een goede zaak, wat ook de aanslagvoet moge zijn (6 % of 9 %). Maar dan wel op voorwaarde dat de fondsen in het buitenland werden opgebouwd voor 1 juni 2003. Na die datum blijft het probleem gewoon bestaan.

En dit probleem heeft een pervers kantje. “Het zou paradoxaal zijn dat dit arrest van het Hof van Cassatie er de banken toe aanzet om zwart en grijs geld dat in België opduikt, opnieuw naar het buitenland te duwen,” merkt François Parisis op. Er is nog iets anders. Het principiële verzet van Agalev tegen een Vlaamse versie van fiscale amnestie (door de uitbreiding van de maatregel naar successie- en registratierechten) dreigt de berouwvolle Vlaamse belastingplichtige nog ernstige kopzorgen te geven. Omdat hij, met het arrest van het Hof van Cassatie voor ogen, plotseling strafrechtelijk vervolgd kan worden voor fiscale overtredingen uit het verleden… Die begaan werden in een tijd dat zoiets beschouwd werd als nationale folklore.

Sébastien Buron – Werner Niemegeers

Elke Belgische bankier die zwart geld in zijn safe heeft liggen, is vatbaar voor vervolging wegens witwasserij.