‘Tref nu maatregelen voor de komende winter’

Met pragmatische, originele, soms radicale maar meestendeels onpopulaire maatregelen hebben sommige landen opnieuw aansluiting gevonden met economische groei. Canada en Zweden bijvoorbeeld.

Zweden en Canada zijn er in volle crisis van de jaren negentig in geslaagd weer aansluiting te krijgen met economische groei. Paul Martin, gewezen premier van Canada, en Anders Borg, de Zweedse minister van Financiën, lichten hun methodes toe.

In welke toestand bevond uw land zich toen u besloot tot de actie over te gaan?

PAUL MARTIN. “Meteen nadat ik in 1993 op het ministerie van Financiën was beland, bracht een audit van de openbare financiën een rampzalige financiële toestand aan het licht. Maar om in de ene of de andere uitgave te kunnen snoeien, was een nationale consensus nodig. Een jaar lang reisde ik dag na dag het land rond om burgers te ontmoeten in feestzalen, stadions en zelfs kerken om uit te leggen dat het noodzakelijk was de openbare bestedingen te verminderen en inspanningen te doen.”

ANDERS BORG. “In het begin van de jaren negentig werd Zweden geplaagd door een drievoudige crisis: een economische, financiële en bankencrisis. De openbare bestedingen rezen de pan uit. In 1993 piekte het overheidstekort op iets meer dan 11 procent van het bruto binnenlands product en steeg de werkloosheidsgraad tot boven 10 procent.”

Wat waren toen uw doelstellingen?

MARTIN. “Het land moest zijn begrotingstekort halveren van 6 tot 3 procent van het bbp om de aflossing van de schuld af te bouwen. Die slorpte elk jaar 36 procent van het federaal budget op. Maar we moesten snel handelen en we hadden weinig armslag. De economie leefde wereldwijd op, de Canadese dollar viel vrij ver terug, tot groot profijt van onze export overigens. Toen dan in 1998 de Aziatische crisis uitbrak, waren de inspanningen gelukkig al geleverd, anders waren wij zeker in een Grieks scenario beland.”

BORG. “Het was ons doel de concurrentiekracht van het land te herstellen. Niet alleen door te devalueren, maar ook door de economie meer spierkracht te bezorgen, dat wil zeggen door volop in te zetten op de flexibiliteit van de arbeidsmarkt en de fiscale hervorming. Tegenwoordig is de Zweedse groei bijna twee keer zo groot als die van de eurozone.

“Wij hebben innovatie en risiconeming aangemoedigd en de ondernemingszin gestimuleerd. Daarvoor namen we een reeks maatregelen om de werkgelegenheid aan te zwengelen: een hervorming van de pensioenen, een wijziging aan het systeem van werkloosheidsvergoedingen en een drastische versterking van de werklozencontrole. Vandaag is de Zweedse werkgelegenheidsgraad in alle leeftijdsklassen de hoogste van Europa. Naast die hervorming van de arbeidsmarkt hebben we ook de inkomstenbelasting verlaagd en een forfaitaire kapitaaltaks ingevoerd. In de overheidsuitgaven ten slotte, verschoven we de nadruk naar opleiding en steun aan het onderzoek, ten koste van de sociale transfers. Dat was uiteraard een bittere pil om te slikken, maar zodra de mensen de eerste positieve gevolgen voor de werkgelegenheid en de economische groei begonnen te voelen, werd het gemakkelijker om de hervormingen voort te zetten.”

Welke raad hebt u voor Europa?

MARTIN. “Een land in crisis of stagnatie een soberheidsbeleid opleggen, verhoogt de schuld. Je moet dus omzichtig te werk gaan en niet trachten iedereen tevreden te stellen. In Canada hadden de werkgevers en de vakbonden tegenstrijdige doelstellingen. Ik heb ze allebei ‘malcontent’ willen maken. In de ogen van de burgers mag er geen winnaar zijn. Op monetair gebied levert de sterke euro grote problemen op voor de zuidelijke landen, inclusief Frankrijk. Europa moet verder de federale weg opgaan om de solidariteitsmechanismen te grondvesten die tussen de Canadese provincies goed gewerkt hebben.”

BORG. “Er moet snel gehandeld worden. Als landen als Frankrijk niet de noodzakelijke hervormingen doorvoeren, worden ze door de volgende crisis platgewalst. Het is nu dat de voorbereidingen voor de komende winter getroffen moeten worden. Maar dat is een typisch Zweedse reflex.”

L’EXPANSION

“Europa moet verder de federale weg opgaan”