TECHNOLOGIE. Specialist of Mohikaan ?

In België heerst een taai bedrijfsaxioma : technologie holt de job van middenkaders langzaam uit. Bewijzen zijn er niet. Wel een filozofische analyse.

Middenkaders worden in hun job bedreigd door een steeds verder voortschrijdende technologizeringsgraad. Vraag : waar of onwaar ? Wie hiermee de Vlaamse bedrijven afgaat, zal de meeste respondenten antwoord A zien aankruisen. Het arbeids-axioma zit er blijkbaar diep ingebakken. Want van objektief, wetenschappelijk onderzoeksmateriaal is er totnogtoe geen sprake.

Eén kleine illustratie. Deze maand startte de Vlekho (Vlaamse Ekonomische Hogeschool) een reeks seminaries over het tema “Informatietechnologie en management in de jaren ’90”. Eén van de sprekers is John Cordier voorzitter van de telekomgroep Telinfo. In zijn korte inleiding op de voordracht lezen we : “De recessie van de afgelopen jaren heeft de kommunikatietechnologie een belangrijke impuls gegeven : middenkaderfunkties werden vervangen door videoconferencing, e-mail, internetworking, etc… “

BOEMAN ?

Zijn computers en software dan werkelijk de boemannen die van middenkaders de “laatsten der Mohikanen” zullen maken ? We vroegen het Koenraad Debackere, professor technologie- en O&O-management aan de Vlerick School voor Management. Zegt hij : “Het beeld van de technologie die op ons afkomt en ons platwalst is een te sterke simplificering. Voor mij is technologie nog altijd iets dat gekozen wordt door mensen. Ik kan niet aannemen dat technologie iets is dat zijn eigen momentum heeft. “

Ook een recent rapport (*) van de afdelingen arbeidssociologie aan de KU-Leuven en de Ruca dat het produktieproces in de chemie, auto en machinebouw onder de loep neemt relativeert één en ander. “Het debat wordt al te vaak gevoerd met een bedroevend gebrekkige empirische basis, ” lezen we. En : “De rol die de flexibele automatizering in de evolutie [van het produktieproces] wordt toegedicht, is schromelijk overschat. “

Dit wetenschappelijk onderzoek spitste zich toe op de werkvloer. Maar objektieve gegevens over de impact van technologie op de hogere echelons, is er niet. Waarom ? Koen Debackere : “Ik denk dat dit voor een stuk te maken heeft met een té traditionele kijk op de arbeidsverhoudingen. Arbeiders en bedienden hebben zich altijd gevizeerd gevoeld door automatizeringen of informatizering. Managers en kaderleden niet, omdat zij het proces op gang brachten en kontroleerden. Die situatie is nu veranderd. Voor het eerst beginnen kaders te beseffen dat technologie ook een aantal van hun taken kan overnemen. Zij voelen zich bedreigd. “

SPECIALIST.

Indien het zo is dat het kaderlid door automatizering en informatizering een stukje jobinhoud verliest, dan doet hij er best aan om die vrijgekomen ruimte op te vullen met kennis van gebieden die grenzen aan zijn expertise, stelt Koenraad Debackere. “In ons onderzoek beschrijven we het fenomeen van de professional zeg maar, het kaderlid die een cross-functional specialist wordt. Dit klinkt inderdaad als een contradictio in terminis, maar het is onvermijdelijk de richting die we uitgaan. “

“Een simpel voorbeeld, ” vervolgt de Vlerick-prof. Hij diept een balpen op uit zijn jaszak en stelt : “Als bedrijf zou ik me perfekt kunnen beperken tot de mechanische produktie van die balpen. Maar om écht toegevoegde waarde te creëren, moet ik ook rekening houden met de omstandigheden waarin die pen wordt gebruikt. Of neem bijvoorbeeld iemand die produktiedirekteur is van tv’s : die zal een flink deel van zijn produktietechnische kennis opslaan in computers. Maar zijn denkwerk over hoe die tv optimaal kan renderen voor de kijker, is veel moeilijker te vatten. Zo iemand is een crossfunktioneel specialist : iemand die op een aantal belendende percelen gespecializeerde kennis bezit, nodig om dit integratieproces tot een goed einde te brengen. “

“Zo klampte enkele maanden terug een direkteur van Philips me aan, ” aldus Debackere, “en hij zei : wat we eigenlijk verlangen van onze kaderleden is employeeship, zoals we ook spreken over entrepreneurship of citizenship. Wij willen dat zij bijdragen tot het integreren van hun aktiviteiten met de andere waarde-creërende processen binnen het bedrijf. “

Geurt zoiets nu naar de degradatie van de kaderfunktie of niet ? Koenraad Debackere : “Het hangt ervan af wat je onder degradatie verstaat. Volgens mij zullen de status en symboliek van een kaderlid meer en meer ontkoppeld worden van zijn effektieve job of plaats op het organogram. Dit zal voor heel wat kaderleden moeilijk zijn om te verteren. Wie werkt in een projektomgeving, kan vandaag projektleider zijn en morgen medewerker, zonder dat dit noodzakelijkerwijs implikaties heeft op zijn verloning of status binnen het bedrijf. Hier ligt tegelijkertijd een uitdaging én een kans voor het kaderlid om het deeltje jobinhoud dat hij zou verliezen door informatizering en automatizering, op te vullen met iets essentieels. “

PDP

(*) R. Huys, L. Sels, G. Van Hootegem, “De Uitgestelde Transformatie : technische en sociaal-organisatorische herstruktureringen in de chemische, de automobiel- en machinebouwindustrie”, mei ’95 (Inl. : Fed. Diensten voor Wet., Techn. en Cult. Aangelegenh., Wetenschapsstraat 8, 1040 Brussel).

KOENRAAD DEBACKERE (VLERICK) “Kaderleden moeten crossfunktionele specialisten worden. “