Stagflatie is vooral een Europees verhaal

De beurzen reageerden vorige week negatief op de berichtgeving dat stagflatie in de Verenigde Staten wel eens sterker de kop kan opsteken dan nu. Wat is stagflatie en hoe bang moeten we ervoor zijn?

Wat is stagflatie?

Stagflatie is een begrip uit de jaren zeventig en duidt op de gevaarlijke combinatie van stijgende inflatie en een stagnerende economie. De afgelopen 35 jaar waren stagflatoire shocks drie keer de aanleiding tot een wereldwijde recessie. In 1973-1975 toen de olieprijzen stegen ten gevolge van de Jom Kipoeroorlog en het embargo van de Opec. In 1979-1980 ten gevolge van de Iraanse revolutie en in 1990-1991 door de Iraakse invasie in Koeweit. Stagflatie wordt door zoveel mensen gevreesd omdat het fenomeen zo moeilijk te bestrijden is. Om de economische groei te ondersteunen, zouden centrale bankiers de rente best zo laag mogelijk houden, maar om de inflatie te bestrijden, zouden ze beter de rente verhogen.

Waar waait het stagflatiespook?

Economen zien stagflatoire bewegingen in zowel de VS, Europa als in Japan. In de Verenigde Staten stegen de producentenprijzen vorige maand boven de verwachtingen met 1,2 % terwijl de economie daar, mede door de problemen in de woningbouw, tekenen van verzwakking vertoont. In Japan waarschuwde minister van Financiën Bunmei Ibuki dat het land dreigt te verzeilen in stagflatie. In Europa zijn de signalen nog somberder. De jongste cijfers van Eurostat toonden aan dat verscheidene Europese landen zoals Italië, Spanje en Ierland kampen met krimpende economieën, terwijl de inflatie hoge toppen scheert. In eigen land groeide de economie nog met 0,3 %, maar steeg de inflatie tot een recordhoogte van 5,9 %. Omdat de signalen in de meeste landen wel aanwezig zijn, maar nog niet doorslaggevend, spreken de meeste economen over een stagflatie-light.

Zal de VS getroffen worden door een harde inflatie?

Volgens Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van het Itinera Institute, is het belangrijk een goed onderscheid te maken tussen de VS en Europa. “De term stagflatie is in de VS gevallen tijdens een voorlopige evaluatie van de economie. De inflatie in de VS is vooral gevoed door een exogene schok, namelijk de hoge grondstofprijzen, met als koploper de olie.” Als deze exogene schok verdwijnt, is het dus hoogstwaarschijnlijk dat de VS de inflatie terug onder controle krijgt. En de olieprijzen lijken vandaag te stagneren, op sommige dagen zelfs te dalen. Stagflatie lijkt dus een zeer kort leven beschoren in de VS. Volgens Van de Cloot moet er wel nog rekening gehouden worden met de inflatieverwachtingen. “Economen verwachten dat de inflatie zal terugvallen, maar de publieke opinie denkt hier anders over. Zij kunnen via prijsverhogingen in hun winkels of via looneisen de inflatie natuurlijk aanwakkeren. Maar we zien in de VS dat deze looneisen best meevallen en dus verwacht ik dat de inflatie er daalt, zonder verdere exogene schokken.”

En wat in Europa?

In België woedt de inflatie hevig. Het systeem van de automatische loonindexering houdt ons land ook in een inflatoire spiraal. “Ook in andere Europese landen zie je dat de looneisen zeer hoog zijn”, zegt Van de Cloot. “Zij kennen misschien niet de automatische indexering, maar onder druk van sterke vakbonden worden de lonen ook daar aangepast. Het gevaar is dus groter dat de inflatie hier niet tijdelijk zal zijn en de stagflatie in Europa toch langer blijft aanhouden.” (T)

Door An Goovaerts