Sam Altman weer op de troon bij OpenAI: alle winnaars en verliezers van een mislukte machtsgreep

Sam Altman en Microsoft komen als overwinnaars uit de mislukte machtsgreep van enkele leden van de raad van bestuur van OpenAI, de ontwikkelaar van ChatGPT. Altman keert niet alleen terug als CEO, maar de raad van bestuur krijgt ook nieuwe leden, onder wie iemand van Microsoft. Heeft het commerciële product het gewonnen van het veilige onderzoek?

Na dagen van onzekerheid en meerdere plotwendingen neemt Emmett Shear – ex-CEO van de streamingapp Twitch – dan toch niet de leiding over bij OpenAI, maar wel de vorige week ontslagen CEO Sam Altman. Hij werd in een topoverleg gesteund door zowat alle mogelijke belanghebbenden.

Altmans belangrijkste steunpilaar was Satya Nadella, de topman van Microsoft, het bedrijf dat al 13 miljard dollar in OpenAI heeft geïnvesteerd. Nadella bood Altman meteen na diens ontslag een baan aan bij Microsoft en heeft daarna mee bemiddeld om Altman opnieuw in zijn oorspronkelijke positie te brengen. Maar ook alle andere investeerders en de overgrote meerderheid van de werknemers van OpenAI schaarden zich achter de 38-jarige medeoprichter. Zelfs Emmett Shear heeft volgens bronnen van The Verge een rol gespeeld, want hij dreigde als nieuwe CEO ad interim met ontslag als de raad van bestuur van het AI-bedrijf niet met een verklaring zou komen over het ontslag van Altman.

Over het precieze motief voor de machtsgreep van vorige week is niets officieel bekend, maar alles wijst erop dat een schisma in de beleidsfilosofie aan de basis lag. De raad van bestuur van OpenAI had zes leden, onder wie de ontslagen Altman en Greg Brockman, die uit solidariteit met Altman eerst zelf ontslag nam maar nu ook terugkeert. De vier andere leden waren van mening dat Altman te snel ging met de commercialisering van generatieve artificiële intelligentie, waardoor veilig en verantwoord onderzoek in het gedrang zou komen. OpenAI werd in 2018 opgericht als een non-profitorganisatie die gericht was op onderzoek, maar in 2019 kreeg de start-up een aparte tak OpenAI Global LLC die wel winst nastreeft. Die dubbele missie heeft tot onvrede geleid.

Winnaar: Sam Altman

De meest duidelijke winnaar is Sam Altman. Niet alleen keert hij terug in zijn oude rol, hij zal ook terechtkomen in een raad van bestuur die zijn beleidsvisie steunt. De nieuwe raad zal negen leden bevatten. Hij wordt samengesteld door drie initiële leden die al zijn aangekondigd. Bret Taylor, de voormalige CEO van de softwaregroep Salesforce, is de voorzitter. Ook voormalig Amerikaans minister van Financiën Larry Summers en Adam D’Angelo, CEO van Quora en nu al bestuurder, zullen er deel van uitmaken.

Winnaar: Microsoft

“We geloven dat dit de eerste stap is op een weg die leidt naar een stabieler, beter geïnformeerd en effectief beleid”, zei Microsoft-CEO Satya Nadella in een bericht op X als reactie op de veranderingen in de raad van bestuur. De waarde van OpenAI werd al geschat op 80 à 90 miljard dollar, maar de grootste investeerder is Microsoft, dat 49 procent van de aandelen in handen heeft. Het is logisch dat Microsoft belang heeft bij een stabiel bestuur.

Minstens even belangrijk is de invloed die Microsoft heeft gewonnen. Ondanks het relatief grote belang dat het bedrijf van Nadella heeft in OpenAI, had het geen rechtstreekse vertegenwoordiger in de raad van bestuur. Dat verandert nu wellicht.

Bekijk hieronder de toelichting van Stijn Fockedey over de OpenAI-saga (en lees verder onder de video)

De vraag is of Microsoft nog meer had kunnen winnen mocht Altman voorgoed zijn afgezwaaid. Binnen de kortste keren had Nadella de verdreven CEO een nieuwe baan aangeboden. Altman zou een nieuw AI-onderzoeksteam mogen leiden bij Microsoft en zelfs de titel van CEO krijgen. Die is normaal voorbehouden voor leiders van een grote bedrijfstak zoals gaming, of van een overgenomen bedrijf zoals LinkedIn.

Voor dat nieuwe onderzoeksteam zouden al heel wat vacatures snel zijn ingevuld. Meer dan 700 van de 770 personeelsleden van OpenAI hadden de voorbije dagen een petitie ondertekend waarmee ze dreigden met een overstap naar Microsoft. Dat enorme potentieel van rechtstreekse kennisinjectie over AI, zal nu niet worden vervuld.

Winnaar: de andere investeerders

Microsoft heeft 49 procent van de aandelen in OpenAI, 2 procent komt van de non-profitorganisatie en de overige investeerders zijn samen goed voor een belang van nog eens 49 procent. Het gaat om enkele businessangels en tientallen institutionele investeerders, met onder meer Thrive Capital, Khosla Ventures en Tiger Global Management.

‘Meta en Google hebben ongeveer dezelfde technologie in huis, maar door hun grootte en structuur zijn ze gedwongen om voorzichtiger te zijn met hun communicatie en productontwikkeling’

Thomas Winters, AI-onderzoeker KU Leuven

Zij zagen de afgelopen dagen – veel meer nog dan Microsoft – hun investering in duigen vallen met de nieuwe richting die de raad van bestuur wilde uitgaan. Volgens Reuters waren verschillende investeerders bereid juridische stappen te nemen als Altman, samen met een deel van het personeel van OpenAI, plots naar Microsoft zou trekken.

Met de terugkeer van Altman is zo’n rampscenario vermeden en moet de stabiliteit van OpenAI verbeteren.

Verliezer: Google, Meta en andere concurrenten

OpenAI kent heel wat uitdagers, waaronder Google en Meta, die elk aan een eigen taalbot werken als alternatief voor ChatGPT. Google is veruit de grootste concurrent van de twee, omdat het bedrijf de belangrijkste zoekmachine en internetbrowser ter wereld ontwikkelt. Google is ook het bedrijf achter Android, het grootste besturingssysteem van smartphones. Google heeft met andere woorden het ecosysteem in handen om zijn AI-tools op termijn tot een succes te maken.

Opvallend is dat Google net als Meta kiest voor een tragere en voorzichtigere strategie voor het uitbrengen van concrete producten of integraties van AI, terwijl OpenAI veel verder staat in de commercialisering. OpenAI bracht deze maand nog een systeem uit waarmee iedereen een volledig op maat gemaakte versie van ChatGPT kan maken zonder dat kennis van programmeren is vereist. Het heeft ook al langer een abonnementsformule die toegang geeft tot de meer geavanceerde functies van ChatGPT.

‘Bedrijven die afhankelijk zijn van de tools van OpenAI stellen nu openlijk die afhankelijkheid ter discussie’

Thomas Winters, AI-onderzoeker KU Leuven

“Meta en Google hebben ongeveer dezelfde technologie in huis, maar door hun grootte en structuur zijn ze gedwongen om voorzichtiger te zijn met hun communicatie en productontwikkeling”, zegt Thomas Winters, AI-onderzoeker aan de KU Leuven. Een start-up als OpenAI heeft veel meer vrijheid.”

Met een echte implosie van OpenAI waren zijn concurrenten de lachende derde geweest.

Onbeslist: AI als commercieel product

Met een hervormde raad van bestuurd en de uitdrukkelijke steun van Microsoft, lijkt niets Sam Altman nog te kunnen beletten om zijn beleid uit te voeren. Dat bestaat onder meer uit het verkennen van nieuwe verdienmodellen.

“Het is opvallend dat OpenAI werkt aan een eigen systeem met plug-in en manieren om ChatGPT te personaliseren voor verschillende doeleinden”, zegt Winters. “OpenAI wil gebruikers als het ware in een ecosysteem trekken. Dat het geld zoekt, is niet vreemd, want zowel het hosten van zijn chatbot als het trainen van zijn taalmodel kost enorm veel geld.”

Maar of AI als commercieel product echt de winnaar is, is wel de vraag. “In de gesprekken die ik lees op X valt op dat bedrijven die afhankelijk zijn van de tools van OpenAI nu wel openlijk die afhankelijkheid ter discussie stellen. Er zijn ook veel alternatieven voor de producten van OpenAI die je wel volledig in eigen beheer kan draaien. Die alternatieven zijn niet beter dan de jongste technologie, GPT 4. Maar ze zijn wel vergelijkbaar met het meestgebruikte taalmodel, GPT 3.5.”

Het is nog onduidelijk of die bezorgdheid de waan of de dag is, of structurele vertrouwensbreuk. Het eerste lijkt het meest waarschijnlijk.

Verliezer: al wie vreest voor AI-doemscenario’s

Een ander speerpunt van Altman is het streven naar de zogenoemde Artificial General Intelligence (AGI). Dat is intelligentie die degene van de mens evenaart. Met andere woorden: het ontwikkelen van nog geavanceerdere tools dan de huidige chatbots.

“AGI is een belangrijke doelstelling voor OpenAI, ook al kunnen we vragen stellen bij de term. Wat zijn de specifieke vereisten voor AGI? Wanneer evenaart AI de mens? Er is geen definitie van en dat maakt het naar mijn mening een overroepen term”, vindt Winters.

Toch wilde de voormalige raad van bestuur kennelijk vooral in die strategie kiezen voor een tragere en veiligere aanpak, zonder Sam Altman. Heel wat critici zijn bezorgd over de gevolgen van AGI en stellen de vraag of zo’n geavanceerde technologie nog door de mens kan worden gecontroleerd. Dat is een bezorgdheid die Altman zelf ook al heeft geuit.

Verliezer: Emmett Shear

In maart nam Emmett Shear afscheid als topman van de videostreamingsite Twitch. In een blogbericht verklaarde hij dat hij meer tijd wilde vrijmaken voor zijn pasgeboren baby, maar dat was buiten een topfunctie bij OpenAI gerekend. Shear werd door het personeel van het AI-bedrijf niet bepaald warm onthaald, zij reageerden in de bedrijfchat massaal met een middenvinger-emoji, weet The Independent.

Wat de blamage nog groter maakt, is dat achteraf is gelekt dat Shear voor de overgebleven leden van de voormalige raad van bestuur slechts de derde keuze was. Dat schrijft The Information. De baan werd eerst aangeboden aan Nat Friedman, de voormalige CEO van het ontwikkelaarsplatform GitHub, en aan Alex Wang, de CEO van het AI-ontwikkelingsbedrijf Scale AI. Over zijn verdere rol bij OpenAI is nog onduidelijkheid, maar zeker is dat hij hier ietwat beschadigd uitkomt.

Lees ook: