Pieter Abbeel is wereldautoriteit in AI: ‘Over twintig of dertig jaar zien we mensachtige robots in fabrieken, in de landbouw en in kantoren’

Het merendeel van de bedrijven ziet niet hoe artificiële intelligentie (AI) hun werking efficiënter kan maken, blijkt uit een onderzoek van de consultant BDO. Slechts vier op de tien Belgische bedrijven hebben plannen met AI. Dat is niet onverwacht, volgens de gerenommeerde AI-professor Pieter Abbeel. Voor veel bedrijven is het nog wachten op gespecialiseerde tools op maat. Hoe krijgen we Belgische bedrijven mee en kan AI mee de problemen in de arbeidsmarkt oplossen?

De wereld is al enkele jaren lang in de ban van artificiële intelligentie. ChatGPT bereikte in november 2022, amper vijf dagen na de lancering, 1 miljoen gebruikers. Dat is sneller dan Instagram, de vorige recordhouder die daar 2,5 maanden voor nodig had. OpenAI, het bedrijf achter de chatbot, bereikte volgens Financial Times begin dit jaar een andere mijlpaal: 2 miljard dollar jaaromzet. Daarmee behoort het tot de zeer selecte groep bedrijven met onder andere Google en Meta, die zo’n cijfer lieten optekenen in het eerste decennium van hun bestaan. En dan is er nog het parcours van Nvidia, de jongste grote ster van Wall Street, dat zich opwierp tot een feitelijke monopolist met zijn AI-chips.

AI is een hype, maar de hype is ook meer dan terecht, aldus de Belgische professor Pieter Abbeel. “AI zal ons minstens tien keer productiever maken. Men vreest dat de technologie jobs zal kosten, maar in werkelijkheid zijn er niet genoeg mensen die het werk kunnen verrichten om aan al onze noden te voldoen. De technologie achter ChatGPT zal de digitale en de fysieke wereld veranderen en processen enorm versnellen.”

Abbeel is een visionair en een wereldautoriteit in artificiële intelligentie. Sinds 2008 staat hij aan het roer van het Robot Learning Lab van de Universiteit van Californië. Met zijn bedrijf Covariant combineert hij robotica met grote taalmodellen, de technologie achter ChatGPT.

De ontwikkeling van AI zit al enkele jaren in een stroomversnelling, maar veel mensen en bedrijven zijn terughoudend. Hoe kunnen we hen meekrijgen?

PIETER ABBEEL. “Het is natuurlijk dat mensen terughoudend reageren op nieuwe technologie. Ze is onbekend, en zowel bedrijven als consumenten staan voor een leerproces om de tools naar behoren te gebruiken. Maar het is voor de meeste jobs een vereiste geworden om een hele carrière lang te blijven leren. Bedrijven en werknemers opleiden is de sleutel. Er zullen altijd mensen en bedrijven zijn die beter zullen inspelen op AI dan andere. Maar bedrijven die AI blijven negeren, zullen in het beste geval een niche in hun industrie worden. Een niche, waarin AI minder belangrijk is.

‘Als eerste zal AI vooral gevolgen hebben voor de kennisjobs. Op de langere termijn moeten we vooral kijken naar welke jobs we bij voorkeur door een mens willen laten uitvoeren’

Pieter Abbeel, hoofd van Robot Learning Lab van de UC Berkeley

“Het is niet erg vreemd dat nog niet alle bedrijven plannen hebben met AI-tools. Op dit moment gaat het nog vooral om technologische doorbraken. Het ‘product AI’ laat nog grotendeels op zich wachten. De bedrijven DeepMind en OpenAI hebben het meeste vooruitgang geboekt de voorbije jaren, maar dat zijn geen traditionele productmakers. In veel sectoren is het wachten op gespecialiseerde tools op basis van AI. De technologie moet naadloos geïntegreerd worden in de workflow. Op dat moment zal AI ook betrouwbaarder zijn en efficiënter werken dan de huidige tools, omdat ze dan getraind is met kwalitatievere data: gegevens die specifiek zijn aan de sector en aangevuld zijn met eigen data van bedrijven.”

Vaak is het argument dat AI nieuwe jobs zal creëren en dat we daardoor niet hoeven te vrezen voor de gevolgen op de arbeidsmarkt. Maar zullen er niet altijd mensen uit de boot vallen?

ABBEEL. “De gevolgen zullen voor sommigen meer voelbaar zijn dan voor anderen. Als eerste zal AI vooral gevolgen hebben voor de kennisjobs, omdat die meestal digitaal zijn. Daar kan AI een belangrijke rol in spelen, omdat ze makkelijk de fouten van mensen kan corrigeren. Op de langere termijn moeten we vooral kijken naar welke jobs we bij voorkeur door een mens willen laten uitvoeren.

‘Over twintig of dertig jaar zullen we mensachtige robots zien in fabrieken, in de landbouw en in kantoren’

Pieter Abbeel, hoofd van Robot Learning Lab van de UC Berkeley

“Het kan me bijvoorbeeld niet veel schelen of een mens dan wel een robot mijn auto bouwt. Maar als ik naar het ziekenhuis moet voor een complexe diagnose, dan heb ik wel graag dat een mens me opvolgt, ook al wordt die door AI bijgestaan. Op termijn zal AI zowel in theorie als in de prakrijk elke job kunnen uitvoeren, maar de jobs waarin de menselijke rol het meeste gewaardeerd wordt, zullen de minste gevolgen ondervinden van AI.”

Als AI ook fysiek werk moet overnemen, komt daar robotica bij kijken. In uw onderzoekslab in Berkeley in Californië en bij Covariant combineert u robotica met AI. Hoe werkt dat en hoe groot is het potentieel?

ABBEEL. “Ik heb Covariant mee opgericht, omdat ik in de eerste plaats een impact wilde maken op de fysieke wereld. We trainen AI met enorme hoeveelheden data, op dezelfde manier als in een bedrijf als OpenAI. Alleen gebruiken wij niet alle kennis van het internet, maar data die robotica verzameld heeft in fabrieken en logistieke centra. Daarvoor hebben we een taalmodel ontwikkeld: het Robotics Foundation Model.

“Het potentieel is enorm, want de arbeid die in de toekomst door robots wordt uitgevoerd, is meer dan nodig. Veel landen hebben een omgekeerde bevolkingspiramide. Wanneer wij met pensioen gaan, zijn er te weinig handen om al het nodige werk uit te voeren. Daarom zullen we over twintig of dertig jaar mensachtige robots zien in fabrieken, in de landbouw en in kantoren.”

Waarom zullen de robots mensachtig zijn en waarom duurt het nog twintig jaar?

ABBEEL. “We ontwikkelen bewust mensachtige robots, omdat de wereld nu eenmaal volledig is georganiseerd op het menselijk functioneren. Geef een robot wielen en je botst op tal van problemen in verschillende situaties. De hardware is zeker niet het probleem, want over drie jaar zullen we robots hebben ontwikkeld die de nodige menselijke bewegingen kunnen uitvoeren.

“Veel moeilijker is de ontwikkeling van de gespecialiseerde artificiële intelligentie, omdat de robots zullen worden blootgesteld aan tal van unieke situaties, waarop de taalmodellen niet voorbereid zijn. Dan krijg je verkeerde reacties. In het geval van ChatGPT bestaan verkeerde reacties gewoon uit een vreemd of een fout antwoord, maar fouten van robots kunnen grote gevolgen hebben. Het zal dus nog jaren duren voordat AI het gewenste niveau zal bereiken.”

Is dat ook waarom bijvoorbeeld de zelfrijdende auto van Waymo, een onderdeel van Google, zo lang op zich laat wachten?

ABBEEL. “In San Fransisco, waar ik woon, rijden Waymo-taxi’s rond en veel mensen gebruiken ze al, maar ze worden inderdaad nog niet breder uitgerold. Net als in de robotica, hebben fouten in de zelfrijdende auto grote gevolgen. Dat vertraagt de ontwikkeling. Elon Musk beweert dat Tesla volgend jaar een robottaxi zal afleveren, maar dat lijkt me sterk. Hij heeft eerder al in 2019 autonome wagens beloofd. Zeker is wel dat zelfrijdende auto’s op termijn veiliger zullen zijn dan menselijke bestuurders, omdat mensen afgeleid kunnen raken.”

U bent bij OpenAI aangenomen door Elon Musk en eerder zei u al dat u veel van hem hebt geleerd. Fronst u soms ook de wenkbrauwen?

ABBEEL. “Ik denk dat het moeilijk is om niet af en toe de wenkbrauwen te fronsen als een man elke dag zijn meningen online publiceert. Maar ik heb veel van hem geleerd, omdat hij in staat is een visie te ontwikkelen die ons fundamenteel vooruit brengt. Zouden elektrische auto’s zo populair zijn geworden zonder Tesla? Zonne-energie zou ook niet zo ver hebben gestaan. En iedereen was onder de indruk van NASA, maar SpaceX heeft getoond dat het vele malen beter kan.

“Elon Musk heeft de gewoonte te overnachten in zijn bedrijven en hij loopt rond op de vloer om aan zijn werknemers vragen te stellen. Hij wil weten wat iedereen doet om zo de holistische aanpak te optimaliseren. Wie geen sluitend antwoord op zijn vragen heeft en zich dus niet bewust is van zijn beweegredenen, heeft een probleem. Hij motiveert mensen constant om te begrijpen en te kunnen uitleggen waarom ze doen wat ze doen.”

De overname van X door Elon Musk is nog altijd geen succes te noemen, en er is ook de vraag of hij te laat komt met zijn tegenhanger voor OpenAI, xAI.

ABBEEL. “Veel mensen zien de overname van Twitter – nu X – als een afleiding, maar Elon Musk weet dat de wereld eigenlijk één groot forum is en hij vindt het belangrijk dat er een goed forum bestaat. Natuurlijk is X niet perfect. Hij hanteerde dezelfde filosofie met zijn AI-bedrijf. Musk vindt dat ChatGPT niet op de juiste manier wordt getraind en daarom startte hij een eigen AI-bedrijf. Het is niet zeker of xAI het beter zal doen dan OpenAI, maar ik denk dat het nog mogelijk is om bij te benen.”

‘Wetgevers hebben vaak de grootste moeite van de wereld om technologische ontwikkelingen in toom te houden. Sociale media zijn daar een voorbeeld van. Maar in het geval van AI zijn de bedrijven die de modellen ontwikkelen zelf vragende partij’

Pieter Abbeel, hoofd van Robot Learning Lab van de UC Berkeley

Musk schetst geregeld doemscenario’s over de gevolgen van AI-ontwikkeling, maar u klinkt optimistischer.

ABBEEL. “Inderdaad. Wetgevers hebben vaak de grootste moeite van de wereld om technologische ontwikkelingen in toom te houden. Sociale media zijn daar een voorbeeld van. Maar in het geval van AI zijn de bedrijven die de modellen ontwikkelen zelf vragende partij, omdat ze weten dat de gevolgen groot kunnen zijn. Ik denk onder meer aan fraude en desinformatie. Gelukkig zie ik al erg sterke eerste initiatieven voor wetgeving in de Verenigde Staten en de Europese Unie.

“De AI Act in de EU legt bijvoorbeeld beperkingen op op het gebruik van gezichtsherkenning door bedrijven om de privacy van burgers te beschermen en misbruik van gezichtsdata tegen te gaan. Daarnaast worden bedrijven verplicht met een label aan te duiden wanneer ze AI hebben gebruikt.

“In de VS heeft president Biden een interessant executive order uitgevoerd. Bedrijven die een taalmodel trainen en daarbij een zekere computercapaciteit overschrijden, moeten zich laten registreren bij de overheid. Dat is een bijzonder slim idee, omdat wetgeving normaal hopeloos achteroploopt, maar het model controleert de grootste ontwikkelingen nog voordat ze hebben plaatsgevonden.”

U leidt een onderzoekslab en staat aan het het hoofd van Covariant. Daarnaast investeert u met het fonds AIX Ventures in start-ups, en maakt u podcasts. Waarom neemt u zoveel hooi op uw vork?

ABBEEL. “Ik investeer in bedrijven met een groot potentieel, die de wereld kunnen verbeteren. De elektrificatie van vrachtwagens is bijvoorbeeld heel moeizaam door de beperkte autonomie van batterijen en de tijd die het kost om ze op te laden. Ik investeerde in Revoy omdat het een oplossing heeft om batterijen van elektrische vrachtwagens in enkele minuten tijd om te wisselen. Ik vind het ook belangrijk om regelmatig met start-ups samen te zitten, omdat ik weet dat ik met de weinige tijd die ik met hen spendeer een verschil kan maken.

“Dat is ook de reden waarom ik ook podcasts maak. Mijn werk is moeilijk te begrijpen en daarom geef ik lessen in de podcast The Robot Brains. Als mensen artificiële intelligentie begrijpen, zal dat ook de ontwikkeling bevorderen.”

Wat vindt u het leukste?

ABBEEL. “Het liefste doe ik mijn werk aan de University of California. In Berkeley hebben we deep policy gradients uitgevonden, het ontbrekende element dat OpenAI heeft gebruikt om ChatGPT te trainen. In 2020 hebben we ook diffusiemodellen gemaakt, die nu worden gebruikt door beeldgenerators. Daar ben ik trots op. Ik wil later tevreden op mijn carrière kunnen terugblikken. Maar mijn rol is nog niet uitgespeeld, ik wil nog meer aan het lijstje toevoegen, zoals verwezenlijkingen in robotica. Het Robotics Foundation Model is nog maar een eerste stap.”

Lees ook: