Piloot in cowboytenue

Wat een entree. “Ik zal er niet om treuren als de overeenkomst met Sabena niet doorgaat.” Dat zinnetje van Moritz Suter, de nieuwe sterke man van de Zwitserse SAirGroup, sloeg in Zaventem in als een bom. De chief executive officer (CEO) van SAirLines, de luchtvaartpoot van het Zwitserse vliegconcern, liet daarmee verstaan dat de directie en het personeel van de zieltogende Belgische flag carrier op geen duimbreed toegevingen meer hoeven te rekenen.

Gemeend of spielerei, handig voor bikkelharde onderhandelingen rond de pokertafel? Waarschijnlijk een combinatie van beide. Moritz Suter (57) heeft vorig jaar immers zelf geleerd wat inbinden is. De stichter van de Zwitserse regionale carrier Crossair bengelde vorige zomer aan de rand van de afgrond. Hij keek op tegen een schijnbaar uitzichtloze patsituatie. Een conflict met de eigen werknemers sleepte maandenlang aan. De piloten van Crossair Cockpit Personnel dreigden met een staking – zowat heiligschennis in de Alpenrepubliek. Maar het vlotte evenmin met de moedermaatschappij SAirGroup: een hertekening van vluchtroutes binnen SAirLines dreigde in het nadeel van Crossair uit te draaien. Ten slotte boekte Crossair een verlies van 162 miljoen frank in het eerste halfjaar van 2000 – het eerste verlies sinds 1992, het annus horribilis uit de geschiedenis van de burgerluchtvaart.

Moritz Suter koos de voorbije zomer eieren voor zijn geld en stond zijn piloten een loonsverhoging toe. “Sindsdien is hij sterk veranderd,” zegt een piloot van Crossair, die nauw bij de sociale onderhandelingen betrokken was. “Voordien was hij patriarchaal, dominerend, opvliegend, erg emotioneel. Hij heeft geleerd compromissen te sluiten. De nieuwe Moritz Suter is rustiger – en hij houdt zich aan zijn beloften.”

Suters leven staat volledig in het teken van de luchtvaart, zoals blijkt uit het uitgebreide portret dat het vakblad Airline Business in mei vorig jaar bracht. Toen Suter in juli 1979 de eerste lijnvlucht van het kersverse Crossair opende, had hij al een carrière van zestien jaar in de luchtvaart achter de rug. Die loopbaan begon in 1963, als piloot in Afrika. Maar al in 1965 keerde Moritz Suter terug naar Europa. Hij leidde piloten op, eerst bij Luxair en vanaf 1967 bij Swissair. Acht jaar later was Suter klaar om van zijn passie een business te maken. Hij begon met een eigen carrier, gespecialiseerd in zakenvluchten: Business Flyers Basel, dat opereerde vanuit de gelijknamige stad. Een wat protserige naam voor een bedrijfje met amper één toestel. Suter startte “zonder geld, zonder businessplan, zonder werknemers.” Desondanks was Business Flyers een succes. In 1978 kon Suter Swissair overtuigen om in het project te stappen. De naam werd omgedoopt tot Crossair. Vandaag is de carrier een van de grootste regionale luchtvaartmaatschappijen in Europa en vervoerde zes miljoen passagiers in 1999.

Dat er een nichemarkt voor die regionale bestemmingen bestond, had Suter zelf kunnen vaststellen. Als piloot bij Swissair tussen 1967 en 1982 vloog hij vaak genoeg in nauwelijks gevulde toestellen. In de Verenigde Staten vervulden die regionale carriers al langer een reële marktbehoefte. De baas van Crossair opteerde dus systematisch voor bestemmingen die voor flag carriers onrendabel waren. “Wij zijn zoals de scharrelkippen onder tafel: we leven van de kruimels die de reuzen laten vallen,” verduidelijkte de topman zijn strategie aan Airline Business. En Crossair schrapt een bestemming zodra die voldoende volume haalt voor een grote carrier.

Achter die puur commerciële bedrijfsstrategie schuilt ook een diepgewortelde overtuiging in het ‘Europa van de regio’s’. Lokale geschiedenis is het stokpaardje van Suter: Basel ontwikkelde zich duizend jaar geleden al tot een handelscentrum op het kruispunt van Europese culturen. Een Zwitserse stad, maar op de grens van Duitsland en Frankrijk. De hub van Crossair, EuroAirport, ligt overigens in Frankrijk, met zowel een Franse als een Zwitserse paspoortcontrole. Moritz Suter is ervan overtuigd dat ook het Europa van vandaag wordt gevormd door miljoenen zakenlui, die het continent doorkruisen om zaken te doen.

Op dinsdag 23 januari zette Suter een flinke stap omhoog: als CEO van SAirLines leidt hij voortaan een conglomeraat met als voornaamste filialen charterdochter Balair, Crossair, Swissair en Sabena. Als topman van de luchtvaartpoot van de SAirGroup, goed voor 54% van de omzet van het Zwitserse luchtvaartconcern, wordt Suter meteen de officieuze kroonopvolger van Philippe Bruggisser. Suter is in alles de tegenpool van de 1,97 meter rijzige gestalte uit de Aargau-streek. Tegenover de koele rekenaar zonder charisma staat de flamboyante showman Moritz Suter, die onafscheidelijk verbonden is met zijn Havanna-sigaar. Met Suter mag er weer worden gelachen in het burgerlijke Zürich. Enkele jaren geleden verscheen hij in een cowboypak op een persconferentie waar de resultaten van Crossair werden bekendgemaakt. Met een country & western-lied bezong hij luidkeels de troeven van zijn bedrijf. Het is weinig waarschijnlijk dat Suter op 8 februari naar de buitengewone algemene aandeelhoudersvergadering van Sabena zal komen om de aanwezigen moed in te zingen.

Wolfgang Riepl