PALplus

In de voorbije vier jaren zagen de handelaars van tv-toestellen en audio-apparatuur hun omzet met meer dan dertig procent verminderen. Toch werden in 1995 drie procent méér tv-toestellen verkocht. Dat komt omdat steeds meer mensen overschakelen op een breedbeeldtoestel.

TEKST : GUIDO MEULEMAN

Bijna een kwart (23 procent) van alle tv’s die in 1995 over de toonbank gingen, waren reeds toestellen met een rechthoekig scherm en binnen dit formaat wordt de belangstelling voor de PALplus-standaard steeds groter.

De beeldverhouding van de huidige tv-uitzendingen is bijna vierkant, nl. 4 : 3. Dat komt omdat men in de begintijd van de televisie nog geen rechthoekige beeldbuizen kon maken. Op het moment dat de televisie ontstond was het vierkante beeld ook het courante formaat van de toenmalige bioscoopfilm. De filmindustrie is ondertussen reeds lang overgeschakeld op een plat rechthoekig beeldformaat dat aansluit bij de horizontale gezichtsbeleving van de mens. Met wide screen zet de televisie-industrie nu ook die stap. Breedbeeldtelevisie heeft een beeldverhouding van 16 : 9 en steeds meer zenders gaan op dit formaat over door in de PALplus-standaard te gaan uitzenden. Voorlopig worden de meeste programma’s nog in het oude formaat gemaakt, maar mettertijd zullen meer en meer uitzendingen in PALplus op het scherm komen.

PALplus is eigenlijk een nieuwe televisiestandaard, bedacht door Grundig, die de eigenschap heeft dat hij het platte 16 : 9-beeldformaat kan uitzenden op een manier dat de klassieke toestellen met 4 : 3-formaat ook nog een behoorlijk beeld op het scherm krijgen. Uitzendingen in de PALplus-standaard kunnen zowel door breedschermtoestellen als door gewone toestellen worden ontvangen waardoor een geleidelijke overgang van het ene systeem naar het andere kan gebeuren. Om dit mogelijk te maken, gaat het PALplus-systeem het lijnenaantal van het beeld manipuleren. Het aloude PAL-systeem is gebaseerd op 625 lijnen, maar daarvan worden slechts 576 voor het beeld zelf gebruikt. De andere, voor de kijker onzichtbare lijnen, worden o.m. gebruikt om teletekst door te sturen. In PALplus wordt het 16 : 9-beeld ten behoeve van de ‘gewone’ 4 : 3-toestellen ‘samengedrukt’ door de 576 actieve beeldlijnen tot 432 te reduceren. De 144 overige vormen op het 4 : 3-toestel de zwarte balken boven en onder het beeld, zoals bij vele bioscoopfilms die op tv worden uitgezonden.

Niet elk breedbeeldtoestel is een PALplus-toestel. Gewone breedbeeldtoestellen hebben wel een platte 16 : 9-beeldbuis, maar er zit geen PALplus-decoder in. Zij kunnen wel PALplus-uitzendingen ontvangen, maar herkennen enkel het PAL-gedeelte van het signaal. Dat betekent dat hun platte schermvullende beeld slechts door bovengenoemde 432 lijnen wordt opgebouwd. Bij kleinere 16 : 9-toestellen is dit niet zo’n bezwaar en zal men het nauwelijks merken, maar bij grote schermen krijgt men een grovere lijnenstructuur en een geringere beelddefinitie.

Wie onlangs dergelijk toestel kocht, kan naar de ‘echte’ PALplus overschakelen door de aanschaf van een losse PALplus-decoder : een apart kastje dat bovenop het tv-toestel geplaatst wordt, zoals de Philips 22 AV 1012/10 (ca 13.000 fr.).

Echte PALplus-toestellen zijn dus apparaten met een 16 : 9-beeldbuis die een PALplus-decoder hebben ingebouwd. Zij herkennen uiteraard automatisch een PALplus-uitzending en hebben ‘van huis uit’ het brede beeld op 576 lijnen mee, wat zelfs bij grote schermen een betere beelddefinitie geeft. Bij een PALplus-toestel wordt het volledige scherm gebruikt om het beeld weer te geven en zijn er dus geen zwarte balken boven en onderaan het scherm. Wanneer een PALplus-toestel echter een 4 : 3-beeld in gewone PAL ontvangt en dat zijn er voorlopig nog altijd nogal wat zijn er weer wél twee zwarte balken, maar nu links en rechts van het beeld. Die kunnen dan weer weggewerkt worden met technieken zoals Movie Expand waardoor televisiebeelden in het klassieke vierkantige 4 : 3-formaat elektronisch omgevormd worden tot een beeldvullend 16 : 9-formaat, zij het met enige beeldvervorming als compromis.

PALplus is pas onlangs geïntroduceerd en nog lang niet alle merken hebben al modellen in hun gamma die voor deze standaard geschikt zijn. Philips heeft voor het ogenblik twee PALplus-apparaten in het assortiment : het model 28 PW 9781/12 met een 70 cm-beeldbuis (100.000 fr) en het model 32 PW 9781/12 met een 82-cm beeldbuis (120.000 fr). Grundig zelf heeft één model beschikbaar, de M 82-169/9 (110.000 fr) en verwacht een tweede model later dit jaar. Nokia heeft vijf PALplus-toestellen die in prijs variëren van 70.000 tot 110.000 frank en Sony heeft er twee in de catalogus : de KV-32 WS 3 D (120.000 fr) en de KV-28 WS 3 D (80.000 fr). Andere merken zoals Samsung introduceren binnenkort PALplus-toestellen op de Belgische markt.

PALplus-toestel Nokia 8297, beschikbaar in hout of zwart metaalglans.