Obama kan het niet alleen

Een recessie- en zorgenvrije Amerikaanse economie zou dit jaar voor ongeveer 15.000 miljard dollar aan goederen en diensten moeten kunnen produceren (en de Belgische economie ongeveer voor 500 miljard dollar). Maar de Amerikanen zullen dat getal in de verste verte niet halen en de diepe recessie zal de kloof tussen het haalbare en het mogelijke nog groter maken. Tegen volgend jaar zou het verschil tussen het gerealiseerde bbp en het potentiële bbp liefst 8 procent groot zijn in de VS. Op jaarbasis zien de Amerikanen zich dus 1200 miljard dollar door de neus geboord. Het is ook ruim voldoende om zowat de hele wereldeconomie in een zware recessie te dompelen.

De nieuwe president Barack Obama kan deze put niet alleen vullen. Amerika’s hoop in bange dagen wil gespreid over twee jaar 775 miljard dollar overheidsgeld in de economie pompen. Obama’s plan komt misschien niet te laat (beter laat dan nooit), maar het is wellicht wel te weinig. De gedragswijziging van de Amerikaanse consument is zo bruusk dat Obama hooguit een derde kan vullen van de put die de gezinnen en bedrijven slaan in de vraag naar goederen en diensten. Intussen weert echter ook de Amerikaanse centrale bank zich als een duivel in een wijwatervat om via een niet-conventioneel monetair beleid de schuldenstrop rond de nek van de gezinnen losser te maken, en om het banksysteem te reanimeren. En via het meermaals herziene plan-Paulson is intussen ook al 350 miljard dollar gestoken in de herkapitalisatie van de Amerikaanse banken. Het is aan Obama om de resterende 350 miljard wijs te spenderen.

Obama kan en mag echter niet het volle pond geven. Wie het fiscale wapen te intens gebruikt, schiet altijd in de eigen voet, zoals België dat deed in de jaren tachtig. Want als de bevolking merkt dat de overheid zich te diep in de schulden steekt, dan zal ze de huidige begrotingstekorten gelijkstellen aan hogere toekomstige belastingen. De gezinnen zullen dan nu nog meer sparen, terwijl het net de bedoeling is van het plan om de vraag op te krikken. De nieuwe president moet zich ook de vraag stellen of zijn burgers en vooral het buitenland even happig blijven om zijn plannen te financieren. Als zij op een dag besluiten dat ze nu wel voldoende Amerikaans schatkistpapier in portefeuille hebben, dan zal Obama een hogere rente moeten betalen om investeerders te lokken. Maar een hogere rente kan het economische herstel bijzonder lastig maken.

En zelfs als Obama & co erin slagen de consument weer naar de winkels te lokken, dan zal het Amerikaanse tekort op de handelsbalans weer snel toenemen. Niet te vergeten is echter dat precies deze onevenwichten in de wereldeconomie mee aan de basis liggen van de crisis. Om tot een meer duurzame wereldgroei te komen, moeten de groeilanden (China op kop) zo snel mogelijk overschakelen van een exportgeleide groei naar een groei die meer gebaseerd is op binnenlandse vraag. Ook Europa en Japan moeten dringend het economische huis op orde zetten, zodat zij op een dag ook eens tijdelijk consumer of last resort kunnen spelen als andere economische grootmachten het laten afweten. Als Obama niet snel meer steun krijgt uit de rest van de wereld, staat hij voor een schier onmogelijke opdracht. (T) Focus.

De new New Deal van Obama, blz. 36

Daan Killemaes