Meer controle in ruil voor minder belastingen

Het Hoger Instituut voor de Arbeid ( Hiva) van de KU Leuven heeft een baanbrekende studie gemaakt over sociale fraude in België (zie blz. 44). Volgens een conservatieve schatting wordt er voor 6,8% in de bijdragen aan de sociale zekerheid gefraudeerd. De overheid loopt daardoor minstens 75 miljard frank aan inkomsten mis.

Allerlei vormen van zwartwerk die de oorzaak van dit inkomstenverlies zijn, worden door verschillende inspectiediensten gecontroleerd. Er is de Inspectie van Sociale Wetten ( ISW) die afhangt van het ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, er is de Sociale Inspectie ( SI) die afhangt van het ministerie van Sociale Zaken, er is de inspectiedienst van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid ( RSZ) en dan hebben tal van parastatale instellingen nog hun eigen inspectiediensten.

Uiteraard gebruiken al die diensten verschillende definities en registratiesystemen. Uiteraard is de wetgeving waarop ze hun controles baseren “onsamenhangend en ongeordend” (aldus de Hiva-onderzoekers). En uiteraard leidt dat tot contradicties tussen de verschillende controle-instellingen én tussen de controleurs en het gerecht.

Voor bedrijven is dit een onaangename zaak. Beter zou het zijn minstens de drie grote inspectiediensten (ISW, SI en RSZ) te fuseren tot één grote instelling, die met eengemaakte definities en met eengemaakte mankracht de bedrijven kan controleren.

In het verleden hebben de werkgevers zich steeds verzet tegen zo’n mammoetdienst. Maar sociale fraude moet worden aangepakt. Niet alleen omdat ze oneerlijk is, maar ook omdat bedrijven die het spel eerlijk willen spelen, worden benadeeld.

Maar aan die oprichting van een mammoetinspectiedienst moet dan wel een contract worden gekoppeld tussen overheid en werkgevers. De overheid moet zich tevreden kunnen stellen met de huidige RSZ-opbrengsten en de opbrengsten van de antifraudeacties gebruiken om de vennootschapsbelasting te verlagen. Wat de ene hand neemt, moet de andere hand geven. Maar met dat verschil dat het nemen bij een beperkt aantal oneerlijke bedrijven gebeurt, en dat het geven aan alle bedrijven gebeurt.

De totale sociale fraude bedraagt minstens 75 miljard frank. Dat betekent dat de hervorming van de vennootschapsbelasting – in het weliswaar theoretische geval van een volledige uitschakeling van de fraude – zou kunnen worden gefinancierd zonder de betwiste oefeningen waar de Hoge Raad van Financiën zich onlangs over heeft gebogen om de fiscale aftrekmogelijkheden voor bedrijven te beperken. Een verlaging tot 30% kost 78 miljard.

Dat is een gewaagd voorstel. De werkgevers moeten hun vroegere verzet tegen een eengemaakte inspectiedienst laten varen en de vaak met de mond beleden vraag naar eerlijke concurrentie in daden omzetten. Ze moeten akkoord gaan met meer en strengere controles in de bedrijven. De overheid van haar kant moet toegeven dat ze tevreden kan zijn met de huidige RSZ-ontvangsten en de gerecupereerde bedragen gebruiken voor een verlaging van de vennootschapsbelasting. Doet ze dat niet, dan zullen de werkgevers nooit akkoord gaan met de verhoogde inspectie, maar zullen ook veel ‘zwarte jobs’ gewoon worden vernietigd omdat de sociale lasten te hoog zijn. Wanneer beide partijen hun verplichtingen nakomen, kan de eindsom alleen maar positief zijn.

Guido Muelenaer