De Europese Unie, binnenkort gevolgd door de Vlaamse regering, schuift shortsea shipping naarvoor als alternatief voor het wegvervoer. Maar in de praktijk kiezen verladers op korte afstanden voor flexibiliteit, en minder voor de lage prijzen van het zeevervoer. Kan shortsea shipping tóch iets betekenen voor de Vlaamse haven ?
Shortsea shipping (SSS) heeft de wind in de zeilen. Transportspecialisten beschouwen het zeevervoer op korte afstanden, over het Kanaal of in de Baltische Zee bijvoorbeeld, als één van de vervoersmodi van de toekomst. “Shortsea shipping is gezien de verkeerscongestie op het vasteland een goedkoop alternatief voor het wegvervoer,” aldus professor transporteconomie Willy Winkelmans (RUCA). “Maar in de praktijk loopt één en ander vast. Kustvaart was jaren een gereguleerde sector waar de overheid monopolies in stand hield, met een inefficiënte modus operandi en een hoge kostprijs tot gevolg. Sinds 1992 wordt de markt stilaan liberaler. De shortsearederijen zijn echter dikwijls slecht uitgerust om het op te nemen tegen het weg- en spoorvervoer.”
Winkelmans is ook voorzitter van de Vlaamse Havencommissie, die meewerkt aan een sterkte/zwakte-analyse van Technum voor de Vlaamse havens. Hoewel de professor niet op de feiten wil vooruitlopen, is het duidelijk dat de analyse die volgende maand wordt gepresenteerd aan de regering SSS als een troef naarvoorschuift ter versterking van onze havens.
Zeebrugge is actief in het SSS-segment met zijn roll on/roll off-trafiek. Met een volume van 940.000 vrachtwagens (1996) is Zeebrugge hierin de Europese marktleider. Luc Maertens, directeur van de financieel-economische dienst van de haven van Zeebrugge : “SSS kent nog een enorme paperasserij in vergelijking met het weg- en spoorvervoer. Dit komt de transparantie, ook wat de kostprijs betreft, niet ten goede.”
Ook Oostende hoopt een graantje mee te pikken van de vernieuwde aandacht voor SSS. Michael Fenton, directeur van Holyman Sally Limited, en verantwoordelijk voor het vrachtvervoer (dit jaar nog sterk verlieslatend, blijkt uit verleden week vrijgegeven cijfers) : “Onze schepen kunnen feeders worden van de grote vaarroutes. Fast ships, zoals onze catamarans, kunnen inspelen op de just in time-vereiste bij rederijen. We denken er sterk aan de catamarans in de strijd voor het vrachtvervoer te werpen.”
Met 14,6 % van het totale Europese kustvaartvervoer (tweede plaats, na Rotterdam, 33,2 %) is Antwerpen onze SSS-haven bij uitstek (zie tabel). Dit blijkt uit een studie van Policy Research Corporation, die onlangs in besloten kring in het Antwerpse Havenhuis werd gepresenteerd aan logistieke ondernemers en beleidsfiguren.
Geen ‘modal shift’
Het onderzoek, onder meer gebaseerd op een enquête bij 175 maritieme ondernemingen in de Scheldestad, relativeert de zogenaamde modal shift, het feit dat SSS een alternatief kan worden voor het huidige wegvervoer. “Voor Antwerpen gaat dat niet op,” zegt Gustaaf De Monie, project director van Policy Research. “Mocht de kustvaart interessanter worden qua flexibiliteit en service, dan zouden enkel de scheepvaart naar het Iberische schiereiland en de Adriatische zee toenemen.”
De Monie ziet vooral een groei in nieuwe trafieken, zoals de Baltische Zee. Daarbij speelt de kostprijs een belangrijke rol. Policy Reseach geeft de prijs of beter de prijs van één verlader : de verschillen zijn groot in absolute termen van het vervoer Antwerpen-Moskou (deur tot deur) van een 20 voet-container via de Baltische havens. Met het schip kost zo’n trafiek (inclusief de boekhoudkundige kosten van de stockrotatie) 82.449 tot 92.940 frank (naargelang van de haven), heel wat goedkoper dan met de vrachtwagen (117.068 frank) of het spoor (97.007 frank).
Zullen de rederijen Antwerpen inschakelen als knooppunt voor de nieuwe, blijkbaar duidelijk goedkopere, zeeroutes ? Policy Research wijst op een trend in het voordeel van de Scheldestad. “Diepzeerederijen zullen in minder havens lossen en laden, waarbij een naaf en spaak-netwerk ontstaat van SSS-routes,” voorspelt De Monie. “De spaken, het SSS-verkeer, zullen langer worden. Dat blijkt nu al in Singapore, waar de feeders al vanuit Bombay de diepzeerederijen bevoorraden. Vroeger was een kustvaarroute gemiddeld zo’n 150 zeemijl lang. Vandaag is 300 mijl geen uitzondering.”
Een goede zaak
voor Antwerpen. De lange aanvoerroute over de Schelde wordt gezien de toenemende afstand van SSS-routes relatief minder negatief voor de rederijen. De Monie : “Antwerpen kan zich dus best nog meer positioneren in de shortseabestemmingen. Diepzeevaart trekt niet alleen kustvaart aan, maar het zijn twee zijden van één medaille. Rotterdam begrijpt dat en bouwt enkel voor short searederijen een dedicated terminal. Ongetwijfeld is dit vooral een marketingstunt. Maar de Nederlanders weten hun verkooppraatjes Nederland Distributieland, weet je wel reëel uit te buiten.”
Meer dan een modewoord ?
Etienne Dykmans is gedelegeerd bestuurder van de Antwerpse SSS-rederij Portlink, een dochter van Safmarine CMBT Lines (zelf een joint venture van CMB en het Zuid-Afrikaanse Safmarine) met 1,2 miljard omzet. Hij zegt : “SSS is een modewoord, maar loopt in de praktijk allesbehalve van een leien dakje.”
Portlink is actief op Spaanse en Portugese trafieken, heeft een channel service vanuit Antwerpen en baat sinds einde 1995 een lijndienst uit in Bordeaux (zie kader). Dykmans : “Onze activiteiten in Bordeaux verlopen met zo’n 130 miljoen omzet frank niet schitterend. Vandaag komen we uit de kosten. Min of meer.”
Dykmans wijst op een gunstige trend : “De Europese Unie wordt steeds strenger wat de rusttijden voor de vrachtwagenchauffeurs betreft. Als een chauffeur per dag 8 uur moet rusten, zal bijvoorbeeld het wegtransport tussen Portugal en Antwerpen drie dagen in beslag nemen, evenveel als het zeetransport. Ook stel ik vast dat de Franse camionneurs steeds hardere eisen stellen tegenover hun patroon en met stakingen het wegvervoer bemoeilijken. Het hoeft geen betoog dat ze daarmee onze objectieve bondgenoot zijn.”
HANS BROCKMANS
ETIENNE DYKMANS (PORTLINK) Stakende Franse wegvervoerders zijn de objectieve bondgenoot van shortsea-shippers.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier