Hoe ontsla je 3000 collega’s?

Het Britse persbureau Reuters koos een Belg als nieuwe personeelsdirecteur. Zijn voornaamste taak: 3000 medewerkers ontslaan. Hoe gaat hij dat vuile karwei opknappen?

Londen (Groot-Brittannië)

C hris Verougstraete (52) werkte tot vorige maand als personeelschef voor het bierconcern Interbrew in Leuven. Zijn thuis is niet langer waar zijn Stella staat. Vanuit de ‘chefetage’ van het persbureau Reuters in Londen kijkt hij naar een panorama zoals op een prentbriefkaart. De koepel van St. Paul’s Cathedral en de futuristische City-gebouwen vullen de skyline. Hier op de zevende verdieping, met aan de overzijde van de hall de chief executive officer, moet Verougstraete een streep trekken door 3000 van de 16.000 banen, tussen nu en 2006.

Reuters levert onder meer economisch nieuws en beursinformatie in reële tijd aan financiële instellingen zoals banken en verzekeraars. Het agentschap maakte in februari een verlies van 591 miljoen euro bekend en een omzetdaling met 8 % tot 5,4 miljard euro. Het is voor het eerst sinds de beursgang in 1984 dat het bedrijf rode cijfers schrijft. Sinds maart 2000 zakte de koers van Reuters met 90 %. In 2003 verwacht Reuters opnieuw een lagere omzet. Het elektronische handelsplatform Instinet, waarvan Reuters 63 % bezit, is de grootste verliespost. Het marktaandeel van Reuters voor financiële datalevering was rond 1995 36 %, het dubbele van Bloomberg. Vandaag hollen zij nek aan nek.

Postduiven kennen de beurskoers

De Duitse jood Julius Reuter stichtte het bedrijf in 1851 in de City. Hij verkocht de beurskoersen die binnenvloeiden langs de nieuwe telegraafkabel Calais-Dover. In de jaren voordien vlogen postduiven met de beurscijfers tussen Europese steden. De duiven fladderen niet langer bij Reuters, maar de bedrijfscultuur wordt door alle waarnemers beschreven als voorbijgestreefd, bureaucratisch en versnipperd – tot de komst van Tom Glocer, de nieuwe chief executive officer, twee jaar geleden.

De klanten van Reuters bezuinigen op financiële informatie omdat de fusie- en overnamemarkt stil ligt en de beurzen in slechte gezondheid verkeren. Drieduizend van de 16.000 banen worden geschrapt, bovenop de 2500 mensen die de voorbije twee jaar moesten vertrekken. In de jaren zeventig en tachtig was Reuters een ongenaakbaar bolwerk en de Reuters-terminal in de handelskamers van banken en financiële huizen een begrip. Geen Belgische bank of er flikkeren tientallen Reuters-terminals die haar beursbeslissingen en economisch onderzoek ondersteunen. Per seconde worden de gegevens 8000- maal bijgewerkt, op piekmomenten 23.000-maal. Reuters heeft een staf van dertig journalisten in Brussel voor de verslaggeving over Belgische financiële zaken en over de Europese Unie.

Het aantal terminals dat Reuters bedient, kromp met 18 % tot 493.000, terwijl de terminalmarkt van Bloomberg waarschijnlijk steeg. De nieuwkomer Bloomberg is een privé-bedrijf en hoeft geen marktgegevens te publiceren. Het internet en de grotere concurrentie verstoorden de rust van Reuters. Het internet maakt het voor de vaklui op de handelsvloeren doodeenvoudig om te shoppen bij andere infonauten.

Sectorkenners schatten dat de opbrengst per terminal van Reuters viermaal lager ligt dan die van Bloomberg. Het communicatiesysteem van Bloomberg, geopend in 1993, vervoert 3,5 miljoen boodschappen per dag; Reuters kwam negen jaar later met zo’n systeem op de proppen. Bloomberg kon profiteren van zijn geboortevoorsprong, het bedrijf begon met een sterke positie in obligatiedata en in de late jaren negentig groeide de vraag naar deze gegevens stormenderhand. Bloomberg stuurde één trainer naar zijn klanten, Reuters een peloton. De coördinatie tussen de trainers van Reuters en de klant liep schabouwelijk en Tom Glocer werft meer trainers aan ondanks de personeelsinkrimping. Bloomberg vraagt wereldwijd 1350 dollar per maand voor zijn terminal, de programmatuur en de gegevens. Reuters heeft een brede tarievenstructuur voor een waaier van gegevens en hardware.

De “debatclub van Oxford” – zoals Reuters schamper genoemd wordt om zijn trage besluitvorming – liet de eerste internetgolf aan zich voorbijgaan. Reuters belandde in het midden van het strijdveld, tussen de gesofisticeerde terminals en de nieuwe en goedkopere infomakelaars. Tom Glocer, de Amerikaanse CEO, wil Reuters opnieuw vitaal maken door voordeliger diensten, communicatiesnufjes en meer service. De overname van Multex, dat de vooruitzichten van analisten verzamelt, is een onderdeel van de vernieuwing. De beleggers wantrouwen de financiële analyses van de banken en de makelaars. Een ruk naar meer onafhankelijke raad is de trend.

De menselijke weg

Fleet Street was het pershart van het Verenigd Koninkrijk. Vandaag is het een afgeschminkte verkeersgoot zoals vele. Alleen op nummer 85 heerst de oude glorie in een imperiaal pand van Edwin Lutyens, de architect van New Delhi. Reuters was anderhalve eeuw een onbedreigde grootleverancier van nieuws aan bankiers en journalisten. De Amerikaanse evenknie Bloomberg, gesticht door Michael Bloomberg, de burgemeester van New York, bijt in de kuiten van de Britse opa van de newswire. Dat bijten veroorzaakt een dalende beurskoers, afdankingen, afrekeningen en strategieberaad.

Verougstraete wist voor zijn overstap naar Londen dat Reuters moet afslanken. “Dat doe ik op een beschaafde manier en met de overtuiging dat je door de 3000 afdankingen de banen redt van 13.000 medewerkers. Is it fun? Neen. Bij Alcatel heb ik harde saneringen doorgevoerd, maar ik koos voor de menselijke weg.” Dat komt omdat hij is gerijpt in de geest van mei ’68. “Ik wilde de wereld verbeteren en heb altijd de ondernemingen kunnen vermenselijken van binnenuit. Ik ben geen barricademan noch een vergadertijger. Met inleving, respect, discussie en loyauteit tegenover bijvoorbeeld de vakbonden kom je tot betere bedrijven,” zegt Verougstraete gedecideerd.

Met Tom Glocer klikte het meteen, zegt hij. “Hij deelt mijn opvatting over personeelsbeleid. Je bent een change agent en bouwt menselijk talent op, plus een bedrijfscultuur. Dat is de toegevoegde waarde van een personeelsmanager vandaag. Bij Interbrew en Hugo Powell, de vorige CEO, was de uitdaging dubbel: de integratie van een Canadese acquisitie binnen Interbrew en de voorbereiding van Interbrew voor zijn beursnotering.”

Glocer hanteert het scalpel bij Reuters: 56 minder essentiële dochters werden van de hand gedaan en hij wil de productenlijn vereenvoudigen. De kern moet opnieuw worden: de verkoop van de gegevens over een miljoen aandelen, obligaties en financiële instrumenten. De akkefietjes als IT-raadgever en ontwikkelaar werden getrimd.

Reuters heeft een Britse basis en opereert in de vrijere arbeidsmarkt van ex-premier Margaret Thatcher en haar opvolgers. Voor een ‘continentale’ Europeaan moet het makkelijker zijn om hier met de vakbonden te bakkeleien. Is de arm van de werkgever hier langer? “Bullshit,” zegt Verougstraete met klem. “Dat is voor mij zeker niet de reden om naar Londen te verhuizen. Je hebt overal ter wereld de personeelsrelaties die je verdient, of het in België, Engeland of Lapland is. Ik heb zeer goede personeelsbetrekkingen gehad in een vakbondsburcht als Alcatel, ook toen we zwaar herstructureerden. De bonden hebben me geholpen en de kneep is om hen te aanvaarden als partners. Lieg niet tegen de syndicalisten en doe geen domme spelletjes. Ik verwerp een Far West-benadering en moet mevrouw Thatcher niet.”

Flitsender dan Interbrew

Half februari zwaaide Chris Verougstraete af als hoofd van de personeelsafdeling van Interbrew. Met Hugo Powell, die eind vorig jaar uit de Vlaamse bierstad vertrok, vormde hij een hecht team. “Een HR-chef is een spiegel voor de CEO, een hofnar en het moet klikken. Vertrouwen is het essentiële woord. Met Hugo klopte dat en zijn vertrek zette me aan het denken. Ik vond België bovendien te eng. Jarenlang heb ik in Parijs gewerkt voor Alcatel en een grootstad spreekt me geweldig aan. Toen executive searchers me een baan voorstelden in Londen en ik hoorde dat het ging om Reuters sprong ik een gat in de lucht.”

Verougstraete gelooft in de journalistiek als massage om de wereld te verbeteren. “Noem het romantiek uit mijn studententijd, maar ik zie dat zo. Bovendien is Reuters een sterk merk in de internationale communicatie en de financiële informatieverstrekking. Het leven is er flitsender dan bij Interbrew, ik voel me opleven in een wereld van hightech, zoals bij Alcatel en de revoluties in de telecom.”

Als persbedrijf is Reuters niet langer onvermijdelijk, een handelaar kan een goedkope datamachine combineren met de newswire van Dow Jones. Het persagentschap Reuters heeft 198 bureaus en 2500 journalisten en verkoopt zijn acht miljoen woorden in 26 talen dagelijks aan kranten en mediagroepen. Voor het leeuwendeel van de omzet – de infoterminals in de trading rooms – is de nieuwsdienst een marketingwapen.

“John Goossens is een van mijn helden”

De wieg van Chris Verougstraete stond in de evenaarsprovincie, Congo. Zijn vader was gezondheidsambtenaar en Chris leefde tien jaar in een paradijs, voor de familie na de Dipenda (onafhankelijkheid) in 1960 terugkeerde naar België. Rechtenstudies aan de universiteit van Gent volgden. Verougstraete studeerde met onder meer Guy Verhofdstadt, Marc Verwilghen en Geert Bourgeois. Een jaar Vlerick (1977) brachten onder meer Johan Tack en Frank Meysman in de kennissenkring. Chris Verougstraete studeerde nadien sociaal recht aan de VUB en begon bij Sabena. “Een goede school voor het observeren van de vakbonden en het organiseren van de administratieve kant van personeelszaken.” Daarna kwam de fabriek van Monsanto in de Antwerpse haven. John Goossens liet Verougstraete koppensnellen om de vernieuwing van Alcatel Bell mee op de sporen te zetten.

“John blijft een van mijn helden. Wat een leider. In de jaren zeventig had niemand gehoord van menselijk kapitaal, een personeelslid was een kost. Punt. Wij waren de administrateurs van de personeelskosten en je moest controleren. Vandaag redeneren HR-mensen over de bijdrage van het talent tot de omzet en de winst.”

Frans Crols

Het internet maakt het voor de vaklui op de handelsvloeren doodeenvoudig om te shoppen bij andere infonauten.

Reuters wordt schamper “de debatclub van Oxford” genoemd om zijn trage besluitvorming.