HOE MOOI

DE WERELD VAN DE NOTARIS.

Op 31 december ’95 telde België precies 1220 notarissen. Dat is er geen enkele te veel, want hun aantal is bij wet vastgelegd, afhankelijk van het aantal inwoners per arrondissement. Zo krijgt een arrondissement met 75.000 of minder inwoners 1 notaris per 5000 zielen. Een arrondissement met meer dan 250.000 inwoners krijgt 1 notaris per 9000 inwoners. De artsen, die door hun groeiend overtal steeds harder moeten vechten voor hun plaatsje onder de zon (zie hoofdtekst), kunnen alleen maar weemoedig worden bij zoveel moois. Er zijn in België 280 inwoners per arts, tegen 8304 inwoners per notaris.

Een notaris is tegelijk een openbaar ambtenaar en een zelfstandige. Zijn akten hebben de kracht van vonnis waarvan de uitvoering door een deurwaarder kan worden afgedwongen. Van de overheid ontvangt de notaris geen enkele vergoeding. Om uit zijn kosten te komen loon van medewerkers, verzekeringspremie tegen beroepsaansprakelijkheid enzovoort heeft hij alleen zijn honorarium (vastgelegd per Koninklijk Besluit). De notaris is met zijn eigen vermogen volkomen verantwoordelijk voor zijn kantoor, en dus ook voor schadeclaims. De cliënt heeft vrije keuze : is hij niet tevreden over zijn notaris, kiest hij een andere.

“Doordat hun aantal gelimiteerd is, weten notarissen zich verzekerd van voldoende cliënten en kunnen ze zich strikt aan de deontolgie houden,” zegt de Antwerpse notaris Marc De Graeve, die optreedt als woordvoerder van de Koninklijke Federatie van Belgische Notarissen. “Komt een cliënt bij mij om een onfris zaakje te regelen, kan ik die rustig terug de wei insturen. Voor een arts aan wie een patiënt met de maandagmorgenziekte een briefje vraagt, ligt dat anders, gezien de stijgende concurrentiële druk van een groeiend aantal collega’s.”

Artsen hebben de keuze zich al of niet te houden aan honoraria die door centrale onderhandelingen zijn vastgelegd. “Geneesheren die zichzelf goed vinden, hanteren hogere tarieven en werken alleen nog voor hen die het kunnen betalen,” zegt notaris De Graeve. “Een notaris daarentegen is verplicht zijn diensten te verlenen, tegen een wettelijk vastgesteld ereloon dat voor iedere cliënt gelijk is, zelfs al is hij de allerbeste notaris. Wat meer is : hij is verplicht zijn cliënt advies te geven. Dat blijkt duidelijk uit de rechtspraak. Voor dat advies mag de notaris niks extra aanrekenen : het is inbegrepen in het ereloon van de akte. Als dat ereloon er al van komt. Het gebeurt vaak dat ik een koppel afraad om een huwelijkscontract te sluiten omdat het in hun geval niet nodig is, ook al mis ik daardoor mijn honorarium. Notarissen kunnen zich zoiets veroorloven. Artsen daarentegen hebben er eigenlijk geen belang bij advies te geven omdat ze hun patiënten dan minder vaak terugzien.”

Marc De Graeve heeft samen met notaris Eric Deckers, waarmee hij geassocieerd is, acht juristen in dienst. Die kunnen geen notaris worden wegens de wettelijke beperking. “Er ligt een wetsontwerp voor met daarin de mogelijkheid voor notarissen om zich te associëren met hun kandidaat-notarissen. Die laatsten zijn dan op dezelfde manier gemotiveerd om hun job goed te doen, want ze delen in de winst van het kantoor. Hoewel ze dan ook delen in de verliezen en de verantwoordelijkheden, zoals schadeclaims.”

Uiteraard geldt het wetsontwerp alleen voor notarissen die wensen zich te associëren met hun kandidaat-notarissen. “Op die manier krijg je geen overaanbod,” aldus Marc De Graeve. “De notarissen zullen zelfregulerend tewerkgaan : is het verzadigingsniveau bereikt, kunnen er eventjes geen meer bij.”

In deze tijden worden magistraten ervan beschuldigd in een ivoren toren te leven, maar de notarissen leven dicht bij de burger, volgens Marc De Graeve. “Jan met de Pet is hier welkom. Ik heb daar alle belang bij, want dan zegt hij in het café : Ik heb een goeie notaris gehad.”