Het witten van het zwarte circuit

De roerganger die de resterende eksemplaren van zijn Sleutelplan heeft laten opkopen en vernietigen, dwaalt doelloos rond op de jobmarkt. Zonder forse ekonomische groei blijven nieuwe banen schaars. Forse ekonomische groei zal deze begroting niet opleveren. Wat dan te doen voor de onderkant van de arbeidsmarkt ? Plaatselijke Werkloosheidsdiensten ? Een test is een onderzoek naar de zwartwerkers. Wie verricht zwart werk ? Niet zij die voor en na het zwarte klussen hun opwachting maken aan het stempellokaal. Wel zij die een job hebben op de gewone arbeidsmarkt.

In de strijd tegen de werkloosheid worden stelseltjes opgezet om de onderkant van de arbeidsmarkt zicht op een baan te bieden. Werk voor laagopgeleide arbeidszoekenden wordt vooral gezocht in de dienstensektor. Echter, daarom is het noodzakelijk, één, inzicht te verkrijgen in wat in het zwarte circuit wordt verricht, en twee, te onderzoeken wie vandaag maneuvreert in dat zwarte circuit. Het antwoord op vraag twee bepaalt of laagopgeleide werklozen kunnen gedirigeerd worden naar banen.

In Nederland zijn gegevens gepubliceerd door Piet Allaart, een onderzoeker van de Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek. De ASO’er maakt merkwaardige vaststellingen. Zeventig procent van het volume van het zwart werk wordt gedaan door mensen met een job ! Huisvrouwen die zwart bijverdienen samen met stempelaars maken slechts 30 % uit van de zwartwerkers. Zij die zonder job in het zwart werken, zijn in meerderheid vrouwen die huishoudelijk werk doen. Voor een klein deel zijn het mannen die overwegend klussen uitvoeren zonder noodzakelijke vakkennis. Slechts 10 % van het volume aan zwart werk wordt verricht door uitkeringsgerechtigde werkzoekenden. Piet Allaart vindt dat alles erop wijst dat het hebben van bepaalde kwalifikaties en de motivatie om iets bij te verdienen van doorslaggevend belang zijn. De steuntrekkers ontbreekt het deels aan de professionele of sociale vaardigheden die zelfs ook voor het zwarte circuit van belang zijn.

Besluitend stelt Piet Allaart : plannen om de prijs van eenvoudige diensten te verlagen komen voort uit het idee dat de werkloosheid voornamelijk te wijten is aan een ongunstige verhouding van loonkosten en produktiviteit van laagopgeleiden. Inzicht in de aard en samenstelling van het Nederlandse zwarte circuit (is het Belgische zwartwerk wezenlijk verschillend, dat geloven we niet) leert dat zelfs waar de arbeid zeer goedkoop is, de participatie van de werklozen zwak is. Een mogelijke verklaring is dat de werklozen ook bij eenvoudige klussen verdrongen worden door mensen met meer opleiding en ervaring. Piet Allaart : “Dat zou betekenen dat een algemene vergroting van de werkgelegenheid de beste manier is om mensen met beperkte kwalifikaties aan een baan te helpen. “

De verklaring van Piet Allaart, de sociale netwerkteorie, wie werkt, heeft kontakten, en wie kontakten heeft, hoort waar zwart geklust kan worden, is geenszins de enige en meest sluitende verklaring. Zou het ook niet kunnen dat persoonlijkheidsverschillen tussen werkenden en werklozen de sleutel aanreiken voor sukses en mislukking ? Hierop wijst psychologe Rita Kohnstamm in recente bedenkingen over Werkloosheid en persoonlijkheid. Onderzoek naar persoonlijkheid is gevaarlijk terrein. IQ-testen mogen, testen en selektie op persoonlijkheid mogen niet of minder. Deze houding strookt niet met de jongste inzichten in de psychologie. Intelligentie als geaccepteerde en officiële reden van sukses in samenleving en werk heeft te lang op de eerste rang gestaan. Extraversie, vriendelijkheid, zorgvuldigheid, stabiliteit en openheid zijn toetsstenen voor het beoordelen van de persoonlijkheid. Kreativiteit en intelligentie vallen onder het vijfde punt. Dus zijn een onderdeel van een bredere waaier van kenmerken.

Ondanks de jarenlange en katastrofale werkloosheid varen de Belgische bewindslui op kompassen zonder naald. Dat hun gebrek aan moed om de krisisoorzaken weg te nemen de kreatie van banen blokkeert, wordt verhevigd door een falende kennis van de feiten.

F. Cr.