Herwin uw creatieve zelfvertrouwen

Gelooft u dat creativiteit een gave is waar u mee wordt geboren? Mis, je kunt het gewoon leren.

De meeste mensen worden creatief geboren. Kinderen gaan tijdens het spel volledig op in hun fantasiewereld, ze stellen zonderlinge vragen, ze tekenen een vlek en zeggen dat het een dinosaurus is. Onder invloed van socialisering en formele opvoeding beginnen velen onder ons die impulsen mettertijd te onderdrukken. We leren om meer op onze hoede te zijn voor het oordeel van anderen. We worden voorzichtiger en analytischer. De wereld lijkt uiteen te vallen in twee categorieën: zij die creatief zijn en zij die dat niet zijn. Al te veel mensen schikken zich bewust of onbewust in de tweede categorie.

Toch weten we dat creativiteit in elke branche en in elke sector essentieel is voor succes. Hoe kan je mensen helpen bij het overwinnen van de angsten die hun creativiteit blokkeren? Het helpt uitdagingen op te delen in kleine stappen en dan zelfvertrouwen op te bouwen door de ene na de andere stap succesvol af te werken. Creativiteit is iets wat je kunt oefenen en niet enkel een talent waar je mee geboren wordt. Aanvankelijk kan deze aanpak ietwat oncomfortabel aanvoelen, maar die onwennigheid ebt snel weg om plaats te maken voor nieuw zelfvertrouwen en nieuwe vaardigheden.

We zetten hier de voornaamste angsten die creativiteit belemmeren op een rijtje.

Angst voor de chaos van het onbekende

Creatief denken in het bedrijfsleven begint met empathie voor de klanten. Die verwerf je niet door achter een bureau te zitten, waar alles geruststellend vertrouwd is. Buiten gaat het er chaotischer aan toe. Daar moet je zien om te gaan met verrassende bevindingen, onzekerheid en onredelijke mensen die dingen zeggen die je niet wil horen. Net dan kom je tot inzichten en creatieve doorbraken. Wie zich zelfs zonder een concreet uitgangspunt buiten het kantoor waagt op zoek naar kennis, stelt zich open voor nieuwe informatie en ontdekt misschien wel behoeften die niet voor de hand liggen. Wie dat niet doet, loopt het risico dat hij zijn ideeën gewoonweg opnieuw bevestigt of wacht tot anderen — klanten, baas of concurrenten — hem vertellen wat hij moet doen.

Een voorbeeld vinden we bij Akshay Kothari en Ankit Gupta, twee studenten die een Launchpad-cursus volgden. Aan het einde van de tien weken durende collegeperiode moesten ze een eigen bedrijf opstarten. Beide studenten omschreven zichzelf als geeks: in technisch opzicht briljant, zeer sterk analytisch aangelegd maar ook heel erg verlegen. Toch besloten ze buiten de campus aan hun project — een elegante newsreader voor de destijds pas uitgekomen iPad — te werken, in een café in Palo Alto, te midden van potentiële gebruikers. Akshay zette zich over zijn onwennigheid bij het aanspreken van onbekenden en verzamelde feedback door cafébazen te vragen zijn prototypes uit te proberen. Ankit codeerde honderden kleine variaties die elke dag moesten worden getest. In een paar weken waren ze op weg naar een succesvol product. Het resultaat, Pulse News, kreeg enkele maanden later al publiekelijk lof van Steve Jobs op een bijeenkomst van ontwikkelaars van overal ter wereld. 15 miljoen mensen hebben Pulse News intussen gedownload en het is een van de 50 originele apps in de Hall of Fame van de App Store van Apple.

Angst voor andermans oordeel

Als krabbelende, zingende en dansende kleuters symbool staan voor tomeloze creatieve expressie, dan zijn onhandige tieners net het tegenovergestelde: ze zijn heel erg begaan met wat anderen denken. Die angst voor andermans oordeel ontwikkelt zich in slechts een paar jaar, maar hij achtervolgt ons ons hele volwassen leven. Het is een angst die carrières fnuikt. We houden het op ‘veilige’ oplossingen of suggesties. We houden ons afzijdig en laten anderen de risico’s nemen. Maar wie zichzelf voortdurend censureert, kan niet creatief zijn.

Voor wie weerstaat aan de verleiding zichzelf te beoordelen, is de strijd al half gestreden. Wie erin slaagt te luisteren naar zijn eigen intuïtie en zijn ideeën — zowel de goede als de minder goede — te omhelzen, heeft deze angst al deels overwonnen. Neem dus hele kleine stapjes. Hou ideeën systematisch bij in een speciaal notitieboekje. Plan elke dag wat ‘witte ruimte’ in, tijd waarin je niets anders hoeft te doen dan nadenken, wandelen en dagdromen. Wanneer je probeert ideeën te genereren, mik dan eerder op 100 dan op 10. Schort je eigen oordeel even op en je zal verbaasd zijn hoeveel ideeën je na één week al hebt én goed vindt.

Air New Zealand wilde de klantbeleving op de langeafstandsvluchten opnieuw uitvinden. Omdat in de luchtvaart zeer strikte regels gelden, neigt de sector naar conservatisme. Om de culturele norm van scepticisme en behoedzaamheid te overwinnen, begonnen we met een workshop ‘wilde ideeën spuien’. Dankzij die bereidheid om wilde ideeën een kans te geven en het oordeel even op te schorten, bereikte het team van Air New Zealand uiteindelijk een creatieve doorbraak: de Skycouch, een ligstoel voor economyclass. Air New Zealand won er al diverse sectorprijzen mee.

Angst voor de eerste stap

Zelfs als we onze creatieve ideeën willen omhelzen, blijft het een hele uitdaging daar ook naar te handelen. Creatieve inspanningen zijn het moeilijkst in het begin. Het is moeilijk een nieuwe weg in te slaan of de voorspelbare workflow te doorbreken. Goede ideeën alleen volstaan niet om die inertie te overwinnen. De kunst is op te houden met plannen en er gewoon aan te beginnen. De beste manier is niet langer te focussen op de enorme omvang van de opdracht in zijn totaliteit, maar te zoeken naar een klein onderdeel waar je meteen je tanden in kan zetten.

Een voorbeeld van de ‘start simple’-strategie vinden we bij een project om een nieuwe dashboardindicatie te ontwikkelen voor een Europese luxewagen. Om hun ideeën uit te testen, registreerden de ontwerpers een bestaande wagen op video en brachten ze er de gesuggereerde indicaties vervolgens met digitale effecten op aan. Op die manier duurde het vervaardigen van de prototypen nog geen week. Toen het team de video aan onze klant toonde, merkte die lachend op: “De vorige keer dat we iets dergelijks deden, bouwden we een prototypewagen. Dat duurde bijna een jaar en kostte ruim een miljoen dollar. Dan maakten we er een video van. Jullie hebben de wagen overgeslagen en zijn meteen aan de video begonnen.” Ons mantra luidt: “Wacht niet tot je klaar bent, begin er gewoon aan!”

Angst om de controle te verliezen

Zelfvertrouwen betekent niet enkel geloven dat je eigen ideeën goed zijn. Het betekent ook bescheiden genoeg zijn om ideeën die niet aanslaan los te laten en goede ideeën van anderen te aanvaarden. Wie het status quo vaarwel zegt en met anderen samenwerkt, offert de controle over zijn product, zijn team en zijn business op, maar de creatieve winsten kunnen dat ruimschoots goedmaken. Nogmaals: begin klein. Sta je voor een lastige uitdaging? Beleg dan eens een vergadering met mensen voor wie het onderwerp totaal nieuw is. Of doorbreek de routine van een wekelijkse vergadering door aan de jongste deelnemer te vragen de agenda te bepalen en de vergadering voor te zitten. Kortom, zoek naar kansen om de controle af te staan en nieuwe perspectieven te proberen.

Dat is precies wat Bonny Simi, directeur luchthavenplanning bij jetBlue Airways, deed nadat JFK International Airport in 2007 wegens een sneeuwstorm zes uur lang plat lag, wat het vluchtschema van de luchtvaartmaatschappij zes dagen lang grondig verstoorde. Niemand wist precies wat te doen. Bonny opperde dat bij jetBlue niet de top maar de basis over oplossingen moest brainstormen. Eerst bracht ze één dag een team van 120 frontlinemedewerkers samen: piloten, stewards en stewardessen, verkeersleiders, tarmacpersoneel, bemanningplanners en andere medewerkers. Vervolgens bracht ze met gele plakbriefjes in kaart welke maatregelen zij namen om de problemen op te lossen en met roze briefjes voor welke uitdagingen ze stonden. Aan het einde van de dag was Bonny’s werkgroep van gewone medewerkers tot nieuwe inzichten gekomen en vastberadener dan ooit. De volgende maanden werkte het verspreide team zich door meer dan duizend roze briefjes om elk probleem creatief op te lossen. Door te erkennen dat de antwoorden bij de groep lagen, deed Bonny méér dan ze in haar eentje ooit had kunnen doen. En jetBlue herstelt nu veel sneller dan tevoren van grote problemen.

HARVARD BUSINESS REVIEW/NEW YORK TIMES SYNDICATE

Creativiteit is in elke branche en in elke sector essentieel voor succes.

De angst voor andermans oordeel is een angst die carrières fnuikt.