Groeien in elektronica, made in Belgium

Zwaar investeren om zowel ontwerp als productie in huis te houden. Met dat recept overtuigt de elektronicaspecialist E.D.&A. zijn klanten om naar het groene Kalmthout te komen. Een palmares van bijna 35 jaar helpt ook.

De werknemers van E.D.&A. eten in het zonnetje naast de imposante nieuwbouw die hun bedrijf het afgelopen jaar betrok. De sfeer zit er goed in, hoewel de ploeg in de afgelopen jaren gestaag is uitgebreid. In 2009 had E.D.&A. 22 personeelsleden, nu al 47. De omzet is in die periode maal 2,3 gegaan. De groei vorig jaar was 18 procent.

E.D.&A. — voluit Electronics; Development & Assembling — ontwikkelt en produceert sturingen op maat voor een breed gamma machines en apparaten uit diverse sectoren. Ongeveer 300.000 stuks per jaar tegenwoordig. Dat gaat van sturingen voor een industriële strijkmachine van Miele tot de afstandsbediening voor een bekende poortenfabrikant, van controle van brandkleppen voor Johnson Controls tot automatische deursluitingen voor doe-het-zelfzaken.

De goede kanten van een crisis

Het kanteljaar voor E.D.&A. was 2009, toen gedelegeerd bestuurder Gert D’Handschotter zijn zus uitkocht en het bedrijf van zijn vader Flor overnam. Precies in 2009 maakte de industrie moeilijke tijden door. “Een echt crisisjaar”, bevestigt René Konings van de sectorfederatie Agoria. “Pas nu zit de Belgische elektronica opnieuw iets boven het productieniveau van voor de crisis van 2008-2009.”

Ook bij E.D.&A. daalde de omzet in 2009, maar het bedrijf haalde tegelijk grote nieuwe klanten binnen. “In crisistijden houden sommige bedrijven de cash bij. Andere beslissen precies dan een nieuw besturingsplatform uit te brengen en nieuwe functionaliteiten aan hun machines toe te voegen. Dat heeft ons mooie contracten opgeleverd”, vertelt D’Handschotter.

Produceren in huis doet E.D.&A. eigenlijk pas sinds eind 2012. Het was een beslissing van de adviesraad die D’Handschotter sinds 2010 bijstaat. Onder meer de voormalige CEO van Miko, Frans Michielsen, zit erin. “Daar nemen we de strategische beslissingen. We komen tot een consensus en die voeren we uit. Het is niet van, oké die mannen zijn weg, ik doe iets totaal anders”, lacht D’Handschotter. Dat Frans Michielsen E.D.&A. helpt, zegt iets over de klantentrouw bij het bedrijf. Vader Flor D’Handschotter begon E.D.&A. in 1981, nadat hij voor Miko een elektronische sturing voor diens koffiemachines had ontworpen. Tot dan was hij leraar elektronica in het Technisch Instituut Sint-Jozef in Schoten.

Meer kennis

Zoon Gert groeide op in het elektronica-atelier. “Over productie in huis is bijna een jaar nagedacht.” Ontwerp en productie in één hand houden is de sleutel voor competitiviteit, vindt hij. “Je bent flexibeler. Je kunt sneller reageren. Wij hadden ook gehoopt dat we meer feedback zouden krijgen van onze onderaannemers om onze ontwerpen gemakkelijker te kunnen produceren. Maar eigenlijk zijn zij daar niet in geïnteresseerd. Zij verkopen uren.”

Hij haalt een kleine, witte afstandsbediening uit de demokast. “De clips van die batterijen werden er vroeger met de hand ingestopt. Nu ontwerpen we dat zo dat ze machinaal worden geplaatst. Op 50.000 stuks bespaar je zo 200.000 handelingen. Dat is een eenvoudig voorbeeld, maar het toont hoe je nog competitief kunt produceren in West-Europa. De sleutel is automatisering en kwaliteit.”

Investeren is dan de boodschap. In vier jaar tijd deed E.D. &A. ongeveer 4 miljoen euro aan kapitaaluitgaven. Dat is een derde van de toegevoegde waarde over die periode. Al in 2011 kocht het familiebedrijf de gronden aan de Franseweg in Kalmthout en breidde het zijn gebouw aan de Energielaan in Kapellen uit. Het jaar daarop kwamen daar de machines in. “8 oktober 2012. De straat stond vol met vrachtwagens”, glundert D’Handschotter.

De crisis van 2009 speelde hem nog in een ander opzicht in de kaart. In Nijvel ging Geminus in 2011 failliet. In Geel zonk TBP Electronics, de vroegere fabriek van Alcatel. “Er was een grote crisis bij de fabrikanten en distributeurs van machines. Zo konden we de machines goedkoper aankopen. Door het faillissement van TBP vonden we ook de kennis om de machinelijn op poten te zetten. Eric, een man met 35 jaar ervaring, behoedde ons voor een hoop kinderziekten.”

Alles wat een ontwikkelaar kan wensen

Toen al was het gebouw in Kapellen te krap geworden, maar D’Handschotter wou niet én een nieuwe productielijn opzetten én een nieuw gebouw optrekken. “Dat had dan snel, snel moeten gaan en daar hou ik niet van.”

De nieuwe zetel in Kalmthout is ondergebracht in Prodon, het vastgoedfiliaal van de Dantronic-holding van de familie D’Handschotter. Met zijn 4000 vierkante meter is het gebouw dubbel zo groot als het oude. Erg groen ook, dankzij een klimaatregeling met geothermische energie en een gesofistikeerd ventilatiesysteem.

Binnen draait een volledige ontwikkel-, productie- en testomgeving. Het hart is de bestukkingsmachine van Fuji, die 46.000 items per uur kan plaatsen op de groene printplaten die E.D.&A. elders laat fabriceren. De Fuji geeft de prints een uniek serienummer mee, waaraan de nummers van de componenten worden gekoppeld voor een volledige tracking & tracing. Er is een reflow-oven, die de componenten met soldeersel aan de printplaat bakt en een machine om grotere ‘through-hole‘ componenten te plaatsen. Aan het einde van het fabricageproces staat de ‘flying probe‘, een Japanse Takaya die automatisch de afgewerkte printen test. Er zijn ruimtes voor functionele testen, een kooi van Faraday om straling te meten en een machine om temperatuur- en vochtigheidsresistentie te certifiëren. Het magazijn biedt plaats aan 750 paletten, drie keer zoveel als vroeger.

Zelfs voor consumentenmerken

Ondanks al die investeringen blijft E.D.&A. financieel onafhankelijk, met dank aan zijn mooie cashflow. “Je zou gek zijn om niet met banken samen te werken, nu de rente historisch laag staat. Maar daarin zijn we een typische Vlaamse kmo. Wij proberen zo veel mogelijk met eigen middelen te doen”, zegt D’Handschotter. Wat verdiend wordt, gaat terug in het bedrijf.

De concurrentie is vooral Nederlands en Duits. “In België heb je drie of vier bedrijven zoals wij, in Nederland een paar tientallen, maar in Duitsland, met zijn vele machine- en apparatenbouwers, meer dan duizend.”

E.D.&A. is straks 35 jaar actief. D’Handschotter is optimistisch over de toekomst. Sturingen zijn alomtegenwoordig geworden. Hij ziet werk terugkomen uit Azië. In september start het bedrijf de ontwikkeling van automatische kranen voor een consumentenmerk. Daar is in het gebouw de oppervlakte van een zaalvoetbalveld voor vrijgemaakt. “Als je mij vijf jaar geleden had gevraagd of ik iets kon doen in consumententoepassingen, had ik gezegd: nee, onmogelijk. En kijk nu.”

Bruno Leijnse, fotografie Emy Elleboog

“De sleutel is automatisering en kwaliteit”