Geen kleine garnaal

Het curriculum vitae van Luc Mellaerts biedt een cocktail van avontuur, affairisme, Bourgondische pret en zakeninstinct. Zijn nieuwste job lijkt binnen dat stramien nog een van de meest vervelende. De voorbije week werd Mellaerts immers gebombardeerd tot de nieuwe gedelegeerd bestuurder van Sobelair. De Brusselse zakenman Aldo Vastapane, boezemvriend van Mellaerts, kocht de charterdochter van de gecrashte flag carrierSabena. Vastapane promoveerde tot voorzitter van de raad van bestuur, intimus Luc Mellaerts mag als gedelegeerd bestuurder de grote lijnen bij Sobelair uittekenen.

De innige relatie van de vieux copains is tekenend voor de merkwaardige loopbaan van de 48-jarige West-Vlaming. Mellaerts leerde Vastapane begin jaren negentig kennen in het toenmalige Zaïre van Mobutu Sese Seko. Koppelaar van dienst heette Bemba Saolona, een van de steunpilaren van het regime en gerespecteerd zakenman. Mellaerts en Bemba Saolona bestuurden op dat moment European Airlift, een joint venture waarin beide heren respectievelijk 40% en 60% van de aandelen bezaten. European Airlift verhuurde vliegtuigen en vliegend personeel in Europa. En vloog bovendien een eigen lijndienst tussen Brussel en Kinshasa. Toenmalig monopolist Sabena liet die concurrent ongemoeid, want Bemba was niet alleen een steunpilaar van het regime van Mobutu, maar tevens een intimus van Carlos VanRaefelghem, toen topman van Sabena.

In 1994 werd European Airlift opgedoekt, want het regime in Zaïre stortte in elkaar. Maar het triumviraat Mellaerts-Bemba Saolona-Vastapane blijft tot vandaag overeind. Meer nog: zoon Jean-Pierre Bemba is de rebellenleider van het Front pour la Libération du Congo, dat een derde van het grondgebied van Congo controleert. Jean-Pierre Bemba wordt genoemd als toekomstig premier onder president JosephKabila. Dat kan voor de drie zakenmannen riante perspectieven openen voor nieuwe initiatieven in Zwart-Afrika via Sobelair. Te meer daar Dominique de Patoul, begin jaren negentig directeur van Sabena in Kinshasa, als consultant werd aangetrokken.

Luc Mellaerts ontkent steevast dat hij met Sobelair nieuwe projecten wil opstarten in Zwart-Afrika. Alleen Zuid-Afrika komt eventueel in aanmerking. Maar de Zwart-Afrikaanse combine toont wel het stramien waarbinnen Mellaerts nu al drie decennia zakendoet. Steevast verhuurt hij toestellen, al dan niet met bemanning, levert advies aan de meest uiteenlopende luchtvaartmaatschappijen, en neemt het niet te nauw met de politieke correctheid van de regimes waarmee hij business drijft.

De jaren zeventig dienden als leerschool: Mellaerts startte als piloot bij Abelag, later maakte hij vluchtjes aan de Noordzee. Begin jaren tachtig begon het echte werk. Hij leerde de commercieel-financiële technieken bij Georges Gutelman, topman van de gecrashte carriers TEA en City Bird, en notoir verwerver van commissies. Mellaerts werkte als technisch en commercieel directeur bij Teamco, een filiaal van TEA dat het technisch onderhoud deed van de helikopters van het Amerikaanse leger in Europa.

In 1986 vond de toen 32-jarige dat hij zich lang genoeg voor derden had uitgesloofd. Mellaerts stampte Overseas National Airways uit de grond, makelaar in vliegtuigen. Met als klanten onder meer Caribbean Airways en Ghana Airways. Met dat verhuurwerk verzeilde Mellaerts uiteindelijk ook bij Bemba Saolona. Na hun gezamenlijk avontuur met European Airlift, begon in 1995 Challengair. Alweer een makelaar in toestellen en bemanning. Het bedrijf had een vlieglicentie in België, maar vloog alleen in het buitenland. En dat zon het Bestuur vande Luchtvaart niet, dat in 1998 de licentie introk. “Het bestuur heeft onze vleugels afgesneden,” zucht Mellaerts.

Geen nood voor de overlevingskunstenaar in makelarij. Tussendoor werd, in 1997, BelgianWorld Airlines opgericht. Het investeringsvehikel van Mellaerts en Vastapane verhuurde vliegtuigen in Namibië. En kocht de voorbije week Sobelair. In Nederland werd even later Interscaldes boven de doopvont gehouden, een management- en consultantbureau in de luchtvaart. Het startte luchtvaartprojecten in de Dominicaanse Republiek en Venezuela. Voor de flag carrier van dat laatste land, Avensa, sleutelde Mellaerts aan een strategie voor Europa. Hij zetelde als enige burger in de raad van bestuur, waar militairen de plak zwaaiden.

Na die odyssee langs de meest diverse carriers wereldwijd lijkt de nieuwe opdracht bij Sobelair wel een vervelende klus. De chartermaatschappij fietste in 2000 weliswaar naar een bedrijfsverlies van 10 miljoen euro. Maar personeel en vliegtuigverhuurders hebben inmiddels al eenzelfde bedrag moeten inleveren. Een jaarlijkse huurprijs van 12 miljoen euro voor een gloednieuwe Boeing767-300 wordt door diverse waarnemers “belachelijk laag” genoemd. Maar ook bij het personeel kan nog altijd verder worden bezuinigd. De gemiddelde jaarlijkse loonlast daalde van 75.000 naar 62.500 euro. Maar van die andere chartermaatschappij Thomas Cook wordt gezegd dat de lonen er de helft lager zijn dan bij Sabena. Wat zou neerkomen op een gemiddeld loon van 40.000 euro, het bedrag dat bij de prijzenbreker van de Europese luchtvaart, Ryanair, wordt uitgekeerd.

Een competitief nadeel dus bij Sobelair op de bikkelharde chartermarkt. Gaat het mes nog dieper snijden? “De mensen worden goed betaald, maar ze zijn ook heel flexibel,” nuanceert Luc Mellaerts. “We hebben een uitstekend team en de meest flexibele piloten van heel België. Bovendien kunnen we nog besparen op andere onkosten. De vorige eigenaar, Sabena, negotieerde nauwelijks over onkosten. Wij kunnen zeker nog besparen op catering en brandstof.” En op gewezen Sabena-personeel. Want voormalig gedelegeerd bestuurder Sylviane Lust moest vorige vrijdag opstappen.

Er kunnen nu eenmaal geen twee bazen zijn. Maar mischien had Mellaerts toch beter wat meer speling gelaten. Want de West-Vlaming vreest dat zijn grote passie door zijn nieuwe job in de verdrukking komt. Die passie is de zee, en meer nog de garnalenvangst in de eigen boot Blue Cat aan de Wenduine-bank, drie mijlen voor de kust van het Noordzeestrand.

Wolfgang Riepl

Mellaerts verhuurt vliegtuigen, levert advies aan de meest uiteenlopende luchtvaartmaatschappijen, en neemt het niet te nauw met de politieke correctheid van de regimes waarmee hij business drijft.