Gedaan met de schone (management)schijn

Een verjaardagsnummer met een vernieuwde boekenrubriek. Dat vraagt een primeur: het nieuwe boek van Henry Mintzberg, die ook 30 jaar geleden, bij het begin van Trends, dé managementgoeroe van het jaar was.

Henry Mintzberg, Bruce Ahlstrand & Joseph Lampel, Strategie slaat terug. Pearson, 159 blz., 22,95 euro.

Televisie zal na de eerste zes maanden geen enkele markt weten vast te houden. Mensen zullen er snel moe van worden elke avond naar een houten kast te kijken.” Die uitlating stamt van Darryl Zanuck, hoofd van de Hollywoodstudio 20th Century Fox in 1946. Vijf decennia lang produceerde hij legendarische films. Maar zelfs zijn visie moet onmiskenbaar met een schep zout genuttigd worden. Zijn tv-citaat doet denken aan de voorspelling van IBM-topman Thomas Watson in 1948: “Ik denk dat er wereldwijd een markt is voor ongeveer vijf computers.”

Met dergelijke pijnlijke voorbeelden nuanceert Henry Mintzberg (samen met zijn coauteurs Bruce Ahlstrand en Joseph Lampel) het belang van bedrijfsstrategieën. Zijn nieuwe boek, Strategy Bites Back (met- een vertaald onder de titel Strategie slaat terug), ligt eind januari in de winkel. Niet toevallig openen we onze vernieuwde boekenrubriek (met telkens een bladzijde over businessboeken en een bladzijde over andere uitgaven) maar wat graag met deze uitgave. Ten eerste is Mintzberg (1939) niet de zoveelste charlatan die met dure woorden een hol concept wil verkopen. De Canadese ingenieur die zich herschoolde tot managementprofessor, wordt zowel door academici als managers gewaardeerd. Dat leverde hem in 1998 ook een eredoctoraat aan de Universiteit Gent op. Ten tweede vierde hij zijn doorbraak in 1975, op het ogenblik dat Trends boven de doopvont gehouden werd, precies 30 jaar geleden. Toen publiceerde de Harvard Business Review zijn artikel The Manager’s Job: Folklore and Fact.

In dat artikel en in zijn boeken doorprikte Mintzberg drie managementmythes. Primo: een topmanager is zelden bezig met grootse plannen. Onderzoek bracht aan het licht dat de manager van de ene taak naar de andere holt. De helft van die activiteiten wordt afgehaspeld in minder dan negen minuten. Secundo: er bestaat geen alleenzaligmakende organisatiestructuur. Standaardoplossingen moeten sowieso gewantrouwd worden. Tertio: een ivoren-torenaanpak werkt niet. Strategie is een combinatie van inzichten, markten en toevalligheden.

Neem strategie dus niet te serieus. Dat maakt hij nu helemaal duidelijk in Strategie slaat terug. Aan de hand van tekstfragmenten van diverse auteurs en gewapend met pittige voorbeelden toont Mintzberg aan dat succesvolle strategieën meestal voortspruiten uit een speels idee en niet uit het navolgen van beproefde formules. Het is ook een speels boek, dat samengevat mag worden als de relativiteitstheorie van de (management)strategie. Zeven verschillende visies op strategie stelt Mintzberg voor, zeven keer maakt hij komaf met de schone schijn.

Luc De Decker