FISCALE AMNESTIE: meerderheid adviseurs zegt neen

De Vlaamse regering besliste bij haar aantreden dat ze de Eenmalige Bevrijdende Aangifte of fiscale amnestie zal “gedogen”. Trends peilde naar de reactie van de 3244 leden van het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten (IAB). 402 adviseurs reageerden. Opmerkelijk resultaat: 58,6 procent zegt ronduit de klanten negatief te zullen adviseren inzake EBA, 28,7 procent weet het niet en slechts 12,7 procent zal in de nabije toekomst een positief advies formuleren.

Bent u in de nabije toekomst van plan uw klanten positief of negatief te adviseren om een Eenmalige Bevrijdende Aangifte (EBA) in te dienen? 58,6 procent van de 402 (272 Vlaamse en 130 Franstalige) leden van het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten (IAB) die hun medewerking verleenden aan onze enquête, antwoordde negatief.

Grote boosdoener is de federale overheid. 74,4 procent van de non-believers kruist de algemene onduidelijke wetgeving op federaal niveau aan als reden om negatief te adviseren. Maar ook de Vlaamse overheid wordt als zondebok aangewezen. 39,5 procent van de Vlaamse adviseurs die negatief antwoorden, geeft het ontbreken van een decreet in verband met ontdoken registratie- en erfenisrechten op Vlaams niveau aan als oorzaak.

Vlaanderen kiest voor gedoogbeleid

De EBA is geen succes. Uit een eerste evaluatie blijkt dat tot nu toe slechts 759 belastingplichtigen hun dossier op tafel hebben gelegd. Samen regulariseerden zij 204,5 miljoen euro en betaalden ze 17,5 miljoen euro boetes. Dat laatste bedrag is nog ver verwijderd van de oorspronkelijke overheidsdoelstelling van 850 miljoen euro.

Tot voor de regionale verkiezingen werd de terughoudendheid van het publiek én van de adviseurs vaak verklaard door het ontbreken van de mogelijkheid om gelden waarop geen successierechten werden betaald in de regeling op te nemen. De successierechten zijn een gewestelijke materie en daarom moet de vrijstelling ervan door een decreet worden geregeld, luidt het in een arrest van de Raad van State. In Brussel en Wallonië kwam zo’n decreet al tot stand. Maar in Vlaanderen verzette Groen! zich daar tijdens de voorbije regeerperiode hevig tegen. Ook CD&V heeft altijd zwaar campagne gevoerd tegen de fiscale amnestie en heeft zelfs bij het Arbitragehof de vernietiging van de wet aangevraagd.

Maar na lang onderhandelen heeft de nieuwe ploeg van minister-president Yves Leterme (CD&V) een Belgisch compromis uit de hoed getoverd. In het Vlaamse regeerakkoord staat nu een mooi staaltje van doublespeak: de Vlaamse regering zal geen wettelijke fiscale-amnestiemaatregel voor Vlaamse successierechten nemen, maar gedoogt wel de regeling en aanvaardt zo een deel van de opbrengst (39,9 miljoen euro). Ook wie Vlaamse successierechten heeft ontdoken, zal dus zonder meer een certificaat krijgen van de bank. De federale administratie int de boetes en stort het Vlaamse deel door aan het gewest.

Hoe waterdicht is het gedoogbeleid?

Het Vlaamse gedoogbeleid is voor advocaten, fiscalisten en adviseurs een twistappel. Volgens advocaat Victor Dauginet ( Dauginet & co. ) hoeven Vlaamse berouwvolle fiscale zondaars niet te vrezen voor een extra boete. De federale wet bepaalt immers dat wie aangifte doet in het kader van de EBA geen onderwerp van extra onderzoek of controle kan vormen. En mocht de fiscale administratie toch een of ander achterpoortje vinden, dan kan zij maximaal vijf jaar in de tijd teruggaan.

“De rechtsonzekerheid blijft,” weerlegt advocaat Bart Coopman ( De Broeck Van Laere Van Camp & Coopman), coauteur van ‘Welcome Black’ (Standaard Uitgeverij, 2004): “Dit is geen vrijstelling van successierechten, alleen een selectief gedoogbeleid. De administratie kan prioriteiten in haar opsporings- of vervolgingsbeleid stellen, maar er valt moeilijk in te zien hoe ze dat dan niet voor iedereen zou moeten doen. Ook is de fiscus – mocht die ooit op ontdoken erfenisrechten botsen na bijvoorbeeld een klacht van een derde – grondwettelijk verplicht om belastingen te heffen, zelfs al vindt de ambtenaar het onredelijk. Daar heeft het Hof van Cassatie in het verleden duidelijke uitspraken over geveld.”

Daarom heeft het Gentse bedrijf Optima Financial Planners, gespecialiseerd in fiscale en financiële planning voor vrije beroepen en KMO-bedrijfsleiders, nog geen enkel positief advies zonder voorbehoud geformuleerd. Optima telt zo’n7000 klanten met een minimaal vermogen van 500.000 euro. Ook voor toekomstige adviezen hanteert Optima het voorzichtigheidsprincipe. Algemeen directeur Jo Viaene: “Aangezien de rechtszekerheid in verband met fiscale amnestie niet is wat ze zou moeten zijn en de politiek ons geen zekerheid kan bieden, is ons advies eerder negatief. Ik geloof niet in een gedoogbeleid. Dit is een politiek compromis. Wat als iemand voor 2,5 miljoen euro successierechten heeft ontdoken? De bankier of beursvennootschap heeft in dat geval de plicht om in het kader van de witwaswetgeving de Cel voor Financiële Informatieverwerking te verwittigen. Hoe zal een administratie dan reageren, denkt u? Dat is toch een mooie zaak waaruit geld te halen valt, zou je denken.”

De Belgische Vereniging van Banken heeft nog niet de kans gezien om de koppen bij elkaar te steken en geeft daarom nog geen officieel standpunt. Maar, merkt Dirk Van den Broeck, gedelegeerd bestuurder van vermogensbeheerder Petercam op: “Zoals de meeste anderen in onze sector, zijn ook wij verrast door deze non-oplossing op Vlaams niveau. Eigenlijk is er niets veranderd, want wat is een gedoogbeleid? Het is zo moeilijk in te schatten wat de regeling in de praktijk betekent. Wat zal de lokale controleur over enkele jaren doen als hij met de fiscale attesten wordt geconfronteerd? We hebben in het verleden gezien dat ambtenaren niet altijd het standpunt van de regering of de ministers volgen. Maar hopelijk zal in het kader van goed bestuur het gedoogbeleid correct worden uitgevoerd. De CD&V moet weten dat de parabel van de terugkeer van de verloren zoon niet voor niets is geschreven.”

De EBA is geen verloren zaak

Het Vlaamse regeerakkoord heeft wel een nieuwe dynamiek aan de EBA-regeling gegeven. De financiële instelling ING merkt op dat het aantal vragen over EBA na het Vlaamse regeerakkoord opnieuw gestegen is. Zoals ING in het verleden haar agenten heeft aanbevolen EBA-aanvragen positief te onthalen, zal ze dat ook in de toekomst doen. De bank besluit dat voor wie een dossier indient de regelgeving voldoende duidelijk is.

Ook bankverzekeraar KBC zal zich loyaal blijven opstellen zonder de klanten in de ene of andere richting te beïnvloeden.

Volgens Fortis was een Vlaams decreet tot omzetting van de EBA voor Vlaamse successie- en registratierechten wenselijk geweest om alle verdere twijfels te vermijden. De financiële instelling merkt op dat sommige klanten nog meer duidelijkheid wensen, maar heeft toch vertrouwen in de regeling. De bank sluit zich immers aan bij de redenering dat de federale wet uitdrukkelijk voorziet dat een EBA-aangifte naderhand nooit aanleiding mag geven tot enige fiscale enquête of controle.

De EBA-wet stelt immers dat via het EBA-attest de verschuldigde belasting geacht wordt te zijn voldaan. Met andere woorden, als Vlaanderen nog een belasting zou heffen op die ‘successie’, zou de federale overheid, die verantwoordelijk is voor de inning van de successierechten, alleen via het EBA-attest kunnen vaststellen dat de verschuldigde belasting al werd voldaan. Dus besluit de bank: “Fortis Bank raadt dan ook haar klanten die beslissen te regulariseren aan dit zo snel mogelijk via de EBA te doen.”

Bij Dexia is de sfeer uitermate positief. Johan Valcke, EBA-coördinator bij Dexia: “De marketing rond de EBA is bijzonder negatief en verzuurd. Ook al hangt de wet met haken en ogen aaneen, toch biedt hij opportuniteiten. Het gedoogbeleid is geen versterking maar ook geen verzwakking van de wetgeving. Voor mij schept deze wet wel voldoende duidelijkheid. Volledige rechtszekerheid heb je niet, maar wanneer heb je die wel? Vraag is eerder: “Wat als je nu niet meedoet? Krijg jij of krijgen je kinderen in de toekomst nog de mogelijkheid om te regulariseren en dus de kans om met puur zwarte kapitalen naar buiten te komen?” Wij gaan dus onze agenten aanraden om positief te adviseren. Met de kanttekening dat de EBA-regelgeving niet voor iedereen geschikt is.” Valcke verwacht in de tweede helft van dit jaar dan ook een exponentiële stijging van het aantal dossiers.

Ook het IAB-bestuur is niet zo negatief als de meerderheid van zijn geënquêteerde leden. “De resultaten van de enquête zijn pijnlijk en ik betreur het dat zo veel leden negatief tegenover de regeling staan,” aldus ondervoorzitter Erwin Vercammen. “Natuurlijk is de EBA niet voor alle klanten een goede zaak. Maar als de IAB-leden de reflex zouden hebben om de regeling klant per klant te bekijken, zouden er toch meer ‘ik weet het niet’ geantwoord hebben.” Vercammen verklaart de negatieve houding van de IAB-leden met de slagzin “Onbekend is onbemind”. “Nochtans biedt de website van het ministerie van Financiën alle antwoorden,” weet de ondervoorzitter. “De negatieve houding tegenover de EBA is een hypotheek op de toekomst van de komende generaties. Als hun ouders zich nu niet regulariseren, zullen zij in de toekomst met de problemen zitten. Ik denk dat deze problematiek onderschat wordt. We moeten ontsnappen aan de negatieve spiraal rond de EBA.”

Volgens advocaat Werner Niemegeers (Consulta) hangt er ook een gevaarlijk kantje aan de negatieve houding van de adviseurs, aangezien die op straffe van boete verplicht zijn het zwart geld aan de CFI te melden. “Bovendien kunnen belastingplichtigen die op advies van hun accountant niet zouden meedoen aan EBA en nadien worden gepakt door hun controleur, hun adviseur voor de geleden schade aansprakelijk stellen.”

De EBA is een risico maar geen EBA ook

Ook al is Van den Broeck (Petercam) zeer cynisch over de wetgeving – “de uitwerking van de wet was een vaudeville en heeft veel mensen afgeschrikt”- toch staat hij achter de fiscale-amnestiemaatregel. Van den Broeck tekent alleen voorbehoud aan bij EBA-regelingen die grote bedragen betreffen en alleen betrekking hebben op erfenisgelden. Ook gelooft hij dat het aantal dossiers in het najaar zal toenemen.

“De EBA-regeling past in de maatschappelijke ommekeer die wij meemaken,” aldus Van den Broeck. “Het discrete beheer van gelden staat onder zware internationale druk. Denk maar aan de bestrijding van terrorisme, drugs en criminaliteit. Maar we betreden een ander financieel tijdperk en de EBA-regeling is een mooie opportuniteit om zich binnen de wet te plaatsten.”

Ook advocaat Dauginet werpt de maatschappelijke verantwoordelijkheid op. “De wet is niet geschreven zoals we het allemaal zouden willen, maar dat maakt nu eenmaal deel uit van de Belgische politiek en de compromissen die er moesten worden gesloten. Ik verwijt dat de politici niet. De mensen moeten nu hun verantwoordelijkheid nemen. Ook zij die geld willen aangeven waarop geen successierechten zijn betaald, moeten zich niet te veel aantrekken van twijfelende adviseurs en dit gewoon doen. Alsof ze anders geen risico nemen? Stel dat de fiscus over enkele jaren het zwarte geld toch op het spoor zou komen. De fiscus zal dan niet meer geloven dat er niets méér achter zit dan wat fiscale ontduiking en bijgevolg sneller de antiwitwaswet inroepen. De controleurs zullen dan immers de vraag stellen: “Als het alleen betrekking heeft op fiscale ontduiking, waarom hebt u zich dan in 2004 niet geregulariseerd?”

Piet Depuydt – Eric Pompen – An Goovaerts

De resultaten van deze Trends-enquête moeten de regeringsleden wel bijzonder zenuwachtig maken.

Er hangt een risicovol kantje aan de negatieve houding van de fiscaal adviseurs.