“Fed heeft recessiegevaar te laat gezien”

De Amerikaanse Centrale Bank heeft in het voorjaar de kans gemist om de huizenmarkt te stabiliseren en loopt nu achter de feiten aan, waarschuwt Anton Brender, hoofdeconoom van Dexia Asset Management

Lenig als een kat is ze, de Amerikaanse economie. Van hoe hoog ze ook viel de jongste decennia, ze kwam steeds relatief zacht op haar pootjes terecht. De beurscrash van 1987, Aziatische en LTCM-crisis in 1998, het barsten van de ICT-bubbel in 2000, de aanslagen van 11 september: ze konden de Amerikaanse economie niet uit het lood slaan. Al sinds de tweede helft van de jaren 80 zijn recessies schaars en mild, en maakt de inflatie geen zure oprispringen meer. Die heerlijke kalmte deed zich trouwens voor in de hele geïndustrialiseerde wereld. Een fenomeen dat economen de “Great Moderation” gedoopt hebben.

De globalisering, de financiële en technologische innovatie, het betere monetaire beleid en een stevige portie geluk worden vaak geciteerd als de belangrijkste rustbrengers. Intussen is in het Westen een generatie opgegroeid zonder brute economische volatiliteit. “Maar al deze gunstige krachten vielen grotendeels bij toeval samen de voorbije jaren. En het is niet erg waarschijnlijk dat een van deze krachten blijvend zal blijven,” waarschuwt Alan Greenspan in zijn pas verschenen memoires.

De crisis op de kredietmarkten en op de Amerikaanse huizenmarkt is meteen een serieuze test voor de schokbestendigheid van de westerse economie. Een test die ze zou moeten doorstaan, want dit is normaal het gangetje in de VS: als de economie verzwakt, daalt de langetermijnrente, en die daling helpt de economie weer op de been. “Maar de kredietcrisis heeft dit patroon doorbroken,” waarschuwt Anton Brender, hoofdeconoom van Dexia Asset Management. “Om de Amerikaanse huizenmarkt en de economie te stabiliseren, is een daling van de hypotheekrente nodig, maar de vertragende economie zorgt op dit moment niet voor een lagere hypotheekrente. De losgebarsten kredietcrisis heeft daar een stokje voor gestoken. De Amerikaanse Centrale Bank (de Fed) probeert nu via een forse verlaging van haar beleidsrente de hypotheekrente te verlagen, maar kent voorlopig geen succes. De hypotheekrente steeg zelfs nog wat verder na de renteverlaging van 18 september, uit vrees voor inflatie.”

De Fed heeft in het voorjaar de kans gemist om de huizenmarkt en de Amerikaanse economie te stabiliseren. Anton Brender: “Ze had de huidige crisis kunnen temperen door toen al de rente te verlagen. De Fed heeft dat, uit vrees voor inflatie, niet gedaan, en de huizenmarkt is toen aan de tweede heel pijnlijke duik begonnen en is nog altijd in vrije val (zie de grafiek). De Fed heeft het echte risico, de kans op een recessie, dus te laat gezien, en loopt nu achter de feiten aan.”

Een recessie in de VS is nog te vermijden, maar de reddingsoperatie is veel moeilijker geworden. Anton Brender: “Zodra de geest uit de fles is, kan een kredietcrisis op korte tijd heel wat ravage aanrichten. Een recessie zal ook de markt voor kwalitatieve hypotheekleningen verzieken. Als er jobs verloren gaan, zal ook hier het aantal wanbetalingen stijgen. Om de huizenmarkt te stabiliseren, moeten de banken opnieuw willen lenen aan lagere rentevoeten, en moeten de gezinnen opnieuw in de markt willen stappen, hoewel de huizenprijzen aan het dalen zijn.”

Net zoals Greenspan de boom op de huizenmarkt niet wist af te remmen, kan zijn opvolger Ben Bernanke nu niet meteen de daling van de huizenprijzen een halt toeroepen. Hij verlaagt de beleidsrente, maar opnieuw wil de veel belangrijkere hypotheekrente (nog) niet volgen. De Fed schudt daarom meer dan waarschijnlijk nog meer renteverlagingen uit de mouw. Maar een agressieve renteverlaging is niet zonder risico’s. Anton Brender: “Een zwakkere economie zal de inflatierisico’s doen verdampen. Maar als de markten in de renteverlagingen een hoger inflatierisico zien, dat heeft de Fed een levensgroot probleem. Want dan zal de Fed er niet in slagen om langetermijnrentevoeten omlaag te halen, wat dus cruciaal is om de economie te stabiliseren.”

De verder verzwakkende dollar en de opnieuw gestegen olieprijzen zijn een bron van inflatie. En Greenspans uitspraak dat hij op iets langere termijn een inflatie van 5 % ziet, is in deze omstandigheden absoluut geen cadeau voor zijn opvolger Ben Bernanke en andere centrale bankiers als Jean-Claude Trichet, de voorzitter van de ECB. Zien ze in Frankfurt de bui wel voldoende hangen, vraagt Eric Chaney, hoofdeconoom voor Europa van Morgan Stanley zich af. “Het is mogelijk dat de ECB nog moet beseffen dat de uitzonderlijke omstandigheden uitzonderlijke beleidskeuzes vragen. Door de rente te verlagen, kan de ECB een verzekering kopen tegen de kredietschaarste die de kop op steekt. Een volwassen kredietschaarste kan ook in Europa een recessie uitlokken en ons op de rand van deflatie brengen. Een renteverlaging moet zeker een optie zijn.”

www.trends.be

Fed schiet consument te hulp. Interview Anton Brender (2006).

Daan Killemaes (chief economist)