Eigentijds werk

Naar analogie met de trend die ontstond in de (bijna) afgelopen twintigste eeuw, kunnen we veronderstellen dat ook in de nabije toekomst vooral – bijna exclusief – geluisterd zal worden naar muziek uit het verleden. Dat is jammer.

Met uitzondering van de zogenaamd ‘lichte’ muziek en vooral van jazz (waarin improvisatie een belangrijke rol speelt), beluisteren melomanen vooral muziek uit een relatief ver verleden. Geen haar op mijn hoofd dat eraan denkt minder aandacht te besteden aan de muzikale monumenten uit het verleden. Dé grote namen én hun oeuvre zijn definitief in ons collectief geheugen aanwezig en hebben al lang de status van ‘eeuwigheid’ bereikt, hoewel sommigen onder hen daar zelf niet in geloofden… Maar het is de hoogste tijd om ook belangstelling te hebben voor eigentijdse componisten en voor het verhaal-van-deze-tijd dat zij vertellen.

In de tijd van Bach luisterde men naar Bach en later naar Mozart, nog later naar Beethoven en naar Brahms enzovoort. Natuurlijk was dit alleen een beperkte kring (de adel en zijn onmiddellijke omgeving), maar naarmate culturele muziek ook tot de brede lagen van de bevolking doordrong, kon iedereen ervan genieten. Dé grote doorbraak kwam er na de uitvinding van de grammofoon, toen muziek kon worden opgeslagen en, naarmate de welvaart groeide, door iedereen in huis gehaald. Hierdoor verdween echter de belangstelling voor de ‘levende’ muziek en liep ook het concertbezoek flink terug. Meer uitleg over dit fenomeen zou ons te ver leiden. Het heeft ook te maken met een vorm van obscurantisme die bepaalde musici aan de dag legden, waarbij geloofd werd dat kunst slechts toegankelijk kón zijn voor zogenaamde ingewijden. Dit elitarisme brak hen zuur op. Gelukkig bleef een aantal van die muzikale coryfeeën overeind.

In de reeks 20/21 verschenen bij Deutsche Grammophon cd’s met muziek van onze tijd, zogenaamd eigentijds werk dus. Hoewel het gaat om gevestigde waarden – DG is niet het merk dat risico’s neemt op dat vlak – klinkt veel van die muziek nog totaal nieuw in de oren. Toch zijn wij ervan overtuigd dat iedereen met een ietwat brede belangstelling voor muziek er rijp voor is.

Werken als Répons van Pierre Boulez (°1925), de Sequenzas van Luciano Berio (°1925), Music for Renaissance Instruments van Mauricio Kagel (°1931) en Quotation of Dream van Toru Takemitsu (1930-1996) zijn mijlpalen in de recente muziekgeschiedenis. Let wel, dit zijn geen streepjes muziek die men gebruikt als achtergrond bij een receptie, maar flinke brokken cultuur van deze tijd die al onze aandacht opeisen. Door herhaald aandachtig beluisteren kan u een en ander laten doordringen. Voor een beter begrip is het lezen van de bijbehorende boekjes geen luxe…

Pierre Boulez – Répons e.a. – Ensemble InterContemporain o.l.v. Pierre Boulez – DG 457.605-2

MILO DERDEYN