“Eens, mijn zoon, zal dit alles…”

… netjes tussen jou en je broertjes en zusjes moeten worden verdeeld. De vraag is: hoe? Heeft het nog zin om onroerende goederen in een vennootschap onder te brengen? En hoe haalt u ze er zonder fiscale kleerscheuren weer uit? Deze en volgende week bekijken we de mogelijkheden en beperkingen van een patrimoniumvennootschap.

Waarom een patrimoniumvennootschap?Welke vennootschapsvorm?Blijven pa en ma de baas?

In ons huidige erfrecht bestaat er geen mogelijkheid voor de ouders om enerzijds de gronden en gebouwen buiten hun nalatenschap te houden en anderzijds het bestuur te behouden en de inkomsten te genieten. Ze zouden dit kunnen oplossen door te schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. Om fiscale redenen is deze kaart niet altijd haalbaar. Door de goederen in een CVA in te brengen, kan deze doelstelling ook worden bereikt. De aandelen aan toonder die de ouders hiervoor in ruil krijgen, worden, op enkele titels na, tijdens hun leven aan de volgende generatie verkocht of door gewone handgift geschonken.

Als zaakvoerder/vennoot blijven de ouders eigenlijk de vennootschap eigenmachtig leiden. Ze zijn nagenoeg onafzetbaar. De statuten kunnen bepalen dat bij overlijden van de zaakvoerder, de langstlevende echtgenoot automatisch zaakvoerder wordt. Ten slotte kunnen zij een aanzienlijk deel van de winsten blijven ontvangen.

Aangezien de patrimoniumvennootschap alleen civielrechtelijke activiteiten ontwikkelt en geen handels- of industriële activiteiten tot doel heeft, moet de onbeperkte hoofdelijke aansprakelijkheid van de zaakvoerder sterk worden gerelativeerd. Voor hen die toch deze bijzondere aansprakelijkheid van de zaakvoerder wensen te neutraliseren, kan op hetzelfde ogenblik aan het hoofd van de CVA een andere vennootschap (bijvoorbeeld een bvba) als enige statutaire zaakvoerder worden aangesteld. Deze bvba is als zaakvoerder nagenoeg onafzetbaar en wordt in plaats van de pater familias aansprakelijk voor de schulden van de CVA. Zij is met haar vermogen voor de verbintenissen van de CVA gehouden, maar op haar beurt heeft de vennootschap/zaakvoerder een beperkte aansprakelijkheid. Nu wordt de ouder/bedrijfsleider (pater familias) op zijn beurt zaakvoerder in de bvba. Namens de bvba zal hij de CVA besturen. Hijzelf is daardoor niet voor de verbintenissen van de CVA gehouden. In de bvba, waar de pater familias het beleid voert, kunnen de statuten bepalen dat het bestuur zal worden voortgezet door de kinderen die de pater familias aanduidt. De statuten kunnen zelf een opvolger aanduiden (bijvoorbeeld de overlevende echtgenoot of andere personen met bepaalde objectieve kwaliteitsvoorwaarden, zoals leeftijd, bepaalde diploma’s, deskundigen, bepaalde fiduciaires…) of het aanduiden van een nieuwe zaakvoerder overlaten aan de algemene vergadering.

Jos Ruysseveldt

De auteur is professor aan de Fiscale Hogeschool en estate consultant.

Volgende week: deel twee.

Wie harmonie tussen kapitaal en bestuur nastreeft, kan kiezen voor een commanditaire vennootschap op aandelen.

Familieondernemingen waarin het ene kind wel werkt en het andere niet, kunnen worden gesplitst.