Een horlogetrio uit Genève

De verzamelaars zijn gewaarschuwd : voor de eerste keer brengt Cartier een koffertje uit (slechts vijf exemplaren) met daarin drie van zijn grootste creaties in de haute horlogerie. Alle drie inclusief het prestigieuze keurmerk van het Poinçon de Genève.

Voor de haute horlogerie van Cartier is 2015 het jaar van de bevestiging. Zeven jaar gele- den startte het merk met een homemade collectie. Cartier zette zich stap voor stap op de kaart met enkele buitengewone crea-ties : de Ballon Bleu met vliegende tourbillon (2008), de Santos Squelette (2009), de Astrotourbillon (2010), de Astrorégu-lateur (2011), de Répétition Minutes (2012), de Tour-billon Mystérieux (2013), de Astrocalendaire (2014), en ten slotte in 2015 de Grande Complication met het meest complexe kaliber dat het merk ooit intern ontwierp en fabriceerde (met tourbillon, eeuwigdurende kalender en minuten-repetitie).

Om dit uitzonderlijke parcours te bekronen, stelde Cartier zonet (van eind september tot begin oktober) op het salon Watches & Wonders in Hongkong de eerste van een reeks van vijf ‘collectors’-koffertjes voor. Elk koffertje verzamelt drie Rotonde-horloges, die met het befaamde Poinçon de Genève (het Zegel van Genève) zijn gecertificeerd. De drie horloges hebben dezelfde ronde vorm, dezelfde diameter (45 mm) en dezelfde wijzerplaat in blauw email. Achter die ogenschijnlijke eenheid schuilt een grote diversiteit in gangwerken, een kenmerk van de Cartier-horlogerie : een dubbele mysterieuze tourbillon voor de eerste, een tourbillon met minutenrepetitie voor de tweede en een eeuwig-durende kalender voor de derde.

Trends Style mocht deze nieuwe creaties in primeur bewonderen in het gezelschap van Carole Forestier-Kasapi, verantwoordelijk voor de Creatie en Ontwikkeling van de Haute Horlogerie bij Cartier. Waarom koos Cartier voor deze drie modellen ? “Omdat het de meest toonaangevende stukken zijn in elk van de drie grote families van horlogecomplicaties”, antwoordt ze. “De tourbillon is een vaste waarde in de familie van bijzondere echappementen, de eeuwigdurende kalender is incontournable bij de astronomische horloges en de minutenrepetitie is een klassieker bij horloges met sonnerie.”

De drie tijdmeters (die zich richten op de ‘grote verzamelaars’) hebben een gouden wijzerplaat met guilloché-motief, en bedekt met doorschijnend blauw email waarin een ‘vlam’-motief verschijnt – een oude kleine pendule van Cartier fungeerde hier als bron van inspiratie. De horloges werden geëmailleerd in het Maison des Métiers d’Art in La Chaux-de-Fonds, en nadien geassembleerd en afgesteld in de Cartier Ateliers, op nummer 35 van de Rue du Rhône in Genève. Een verplichte passage, trouwens, want dit unieke trio is voorzien van een kwaliteitslabel dat alleen maar kan worden toegekend aan mechanische horloges die op het grondgebied van Genève zijn afgesteld en geassembleerd.

Het Poinçon de Genève wordt beschouwd als een van de oudste certificaten. Het werd in 1886 ingevoerd door een wet van het Kanton van Genève. De invoering van het keurmerk diende twee doelen. Ten eerste : de bekrachtiging dat deze hor– loges wel degelijk in Genève werden gemaakt, want ook toen al werd de lokale productie geconfronteerd met vervalsingen die de oorspronkelijke naam misbruikten. Ten tweede : het behoud van de manuele savoir-faire en de traditie van excellentie in de regio, want die kwam in het gedrang door de massaproductie in de opkomende horloge-industrie. Vandaar dus de invoering van een reeks rigoureuze technische en esthetische criteria die het handgemaakte karakter van deze horloges moesten garanderen.

Oorspronkelijk ging de certificering alleen over de kwaliteit en de esthetiek van het gangwerk en zijn onderdelen. Maar in 2011 (bij het 125-jarige bestaan) stak het Poinçon de Genève een tandje bij – daartoe aangespoord door de lancering van andere, completere certificaten. En zo is het lastenboek voortaan uitgebreid tot de volledige productie, van concept tot afwerking, en legt het ook op het vlak van het functioneren strenge normen op aan de geassembleerde horloges (precisie, waterdichtheid en gangreserve).

Een merk dat een Poinçon de Genève-keurmerk wil binnenhalen, begint in de praktijk aan een echt hindernissenparcours. Dat is meteen de reden waarom die merken op één hand te tellen zijn : Cartier, Chopard, Roger Dubuis en Vacheron ???? ????Constantin. “Voor elke nieuwe ontwikkeling moeten we een dossier indienen”, licht Carole Forestier-Kasapi toe. “Dat dossier omvat de plannen van elk onderdeel, een referentiekit met alle onderdelen van het gangwerk en een geassembleerd gangwerk. En het is absoluut not done om een bestaand mechanisme te transformeren in een Poinçon de Genève-model. Er zijn namelijk ook regels voor het ontwerp zelf van het gangwerk, zoals de dikte van de radertjes die we gebruiken of de manier waarop we de spiraal vasthechten. Dus, als we beginnen aan de ontwikkeling van een nieuw project, moeten we meteen, van bij de start, beslissen of we het certificaat al dan niet willen behalen. Bij één op drie van onze haute-horlogeriemodellen beslissen we dat wel te doen.”

De toekenning van het Poinçon de Genève gebeurt onder de leiding van een technische commissie van zeven neutrale en beëdigde experten die samenwerken met Timelab, het Geneefse laboratorium voor horlogerie en microtechniek. Deze commissie homologeert de ingediende projecten en voert nadien maandelijkse controles uit op de assemblagesite, om ter plekke te verifiëren of elk onderdeel de criteria strikt respecteert.

GEEN ENKEL GEBREK TOEGELATEN

Bij Cartier worden alle onderdelen van hun Poinçon de Genève-horloges gefabriceerd, afgewerkt en gedecoreerd in de manufactuur van La Chaux-de-Fonds, waarna ze worden overgebracht naar de ateliers in Genève, die ongeveer een duizendtal referenties in stock hebben. “De meerwaarde van de Poinçon de Genève-onderdelen schuilt in de verplichte manuele afwerking”, zegt de verantwoordelijke van de Geneefse ateliers. “Alle onderdelen – van het gangwerk over de plaat tot de kleinste vijs – worden afgewerkt volgens traditionele technieken : gepolijste hoeken, uitgerekte zijden, gladde oppervlakten, gepolijste moerkoppen met cirkelvormige of hoekige omtrekken,…

Ook al ziet de toekomstige eigenaar het niet, alle oppervlakken van het gangwerk worden dus gedecoreerd. Op termijn helpt dat tegen de veroudering van de metalen. En op esthetisch vlak is er een verschil van dag en nacht tussen een Poinçon de Genève-exemplaar en een ander horloge.” Geen enkel gebrek. Dat is het streefdoel van de ‘maître horloger’ tijdens de montage. “Bij de minste kras die door het vergrootglas zichtbaar wordt, moet ik het onderdeel verwijderen,” zegt hij. “En geloof me vrij : als je een maand lang bezig bent met de assemblage van een complex horloge, is dat niet evident.” En dus zijn er per definitie onderdelen die en cours de route moeten worden vervangen. Dat verklaart ook waarom een Poinçon de Genève-horloge gemiddeld 50% duurder is dan eenzelfde model zonder de certificatie.

Eens de assemblage en afstelling is beëindigd, vereist de procedure van het Zegel van Genève nog een laatste reeks tests. Het horloge moet voldoen aan alle eisen op het vlak van precisie, waterdichtheid, gangreserve en betrouwbaarheid van toegevoegde functies. De volledige productie wordt gecontroleerd. Elk goedgekeurd exemplaar wordt genummerd en krijgt een zegel en een certificaat met hetzelfde nummer. “Dat is dus het hele Poinçon de Genève !”, besluit Carole Forestier-Kasapi.

Het is niet alleen een garantie op kwaliteit, het is ook een blijk van exclusiviteit. Voor alle merken samen zijn er jaarlijks maar ongeveer 40.000 horloges die het begeerde Poinçon de Genève in de wacht slepen.

TEKST PATRICK DELAROCHE