Devos en zijn passies

Begin deze maand stond de rechtbank van koophandel een gerechtelijk akkoord toe aan de meeste ondernemingen van de Waregemse textielgroep Sofinal. De problemen startten in 1991, na het vertrek van gewezen CEO Bernard Devos. Die bouwde met de opbrengst van de verkoop van zijn Sofinalûaandelen een vermogen op van meer dan 50 miljoen euro of 2 miljard frank. Een gesprek met een niet onbesproken ondernemer.

Trends trok naar Zuid-Spanje voor een gesprek met Bernard Devos. Eén ding is voor hem zeker: “De catastrofe was onafwendbaar. Er is nood aan een grondige schoonmaak. Sofinal kan makkelijk deze situatie overleven, want het heeft de gekwalificeerde arbeiders en de productiecapaciteit in huis. Een nieuwe directie met commerciële talenten kan het bedrijf er weer bovenop helpen. Ikzelf? Nooit! Indien ik echter twintig jaar jonger was, had ik het graag gedaan.”

Naar Spanje met 15 miljoen euro

Bernard Devos brak niet alleen met het bedrijf, maar ook met de familie, die bij zijn vertrek de onderneming al zestig jaar leidde. Begin 1991 zocht en vond Bernard Devos een externe kandidaat-investeerder in Japan, naar eigen zeggen op vraag van de familie. Met de verkoop van 50% van de Sofinal-aandelen (voor 123,95 miljoen euro of 5 miljard frank), had het textielbedrijf professioneler beheerd kunnen worden, goedkoper garens kunnen inkopen en investeren tegen de lage intresten van Japanse banken.

Edwin Vandermeulen: “Met die deal was het toenmalige management zijn tijd ver vooruit. In een groter geheel had Sofinal van de uiterst competitieve Aziatische markt kunnen profiteren, in plaats van _ zoals is gebeurd _ er bijna aan tenonder te gaan.”

Broer Benoit Devos noemt het verhaal van de Japanse overname “toogpraat”: “Geloof je nu echt dat een Japanner zo’n bedrag neertelt voor een bedrijf dat hij nooit gezien heeft? Bernard was overigens niet gemandateerd om met Japanners te onderhandelen.”

Uiteindelijk kapseisde de overname onder druk van de rest van de familie. Die kocht Bernard (met privé-geld) uit voor 15 miljoen euro of 600 miljoen frank (één vijfde in de vorm van aandelen in het familiehotel Cruz del Mar in het Spaanse Chipiona).

“Eigenlijk kwam de gedwongen scheiding goed uit,” zegt Bernard Devos nu. “Anders was ik twee jaar later sowieso naar Spanje vertrokken. Maar Benoit wilde niet wachten. Ik liep in de weg. Mijn zussen kregen jaren later slechts 2,5 miljoen euro of 100 miljoen frank voor hun aandeel in Sofinal. Wat Benoit eraan overhoudt, weet ik niet.”

Vandaag bezit Benoit Devois (die sinds 2000 geen CEO meer is) afgerond 35% van de aandelen van de groep; de Gimv heeft er 28% en een reeks individuele aandeelhouders rond het ondernemersduo Luc Geuten en Leon Seynave 32% (de resterende 5% was gereserveerd voor werknemersparticipaties).

Techniek versus commercie

Bernard Devos spreekt voor het eerst sinds zijn vertrek over deze moeilijke periode voor het bedrijf, dat hij ooit deed uitgroeien tot een zeer sterke speler in de niche van zakvoeringen, anoraktextiel en gecoate stoffen (voor KW’s).

Naast de persoonlijke problemen was er ook een zakelijk geschil met zijn broer. Bernard Devos, extravert, was de commerciële man, die vooral aandacht had voor volume. De ingetogen Benoit Devos, de technicus, dacht dat het beter was te mikken op hoogwaardige producten (zacht modetextiel, bijvoorbeeld) _ dus toegevoegde waarde, en minder omzet.

Edwin Vandermeulen, huidig CEO: “Prachtige producten maakte Sofinal de voorbije tien jaar. Het hanteerde de filosofie dat Waregem fabriceerde, en de klant moest kopen. Een normaal bedrijf redeneert in termen van u vraagt, wij maken. Als gevolg van de filosofie bleef Sofinal met onverantwoord veel gedemodeerde en dure voorraden zitten.” Zelfs vakbondsleider Patrice D’Hoop ( FGTB Textiel, Moeskroen, waar Sofinal de vestiging Sofisilk heeft) stelt vast dat Sofinal “ten onder ging aan wanbeheer en commercieel immobilisme onder de ondeskundige leiding van Benoit Devos”.

Benoit Devos zwaait met de cijfers van 1990. Sofinal had toen een omzet van 176 miljoen euro (7,1 miljard frank) en 192 miljoen euro (7,6 miljard frank) vreemd vermogen. Het bedrijf had een cashflow van 21 miljoen euro of 835 miljoen frank. De cashflow zakte in 1991 nog eens tot 16 miljoen euro (648 miljoen frank). Ter illustratie: in 1989, het laatste jaar waarvoor zijn broer de jaarrekening opstelde, was dat nog 23 miljoen (925 miljoen frank). Benoit Devos legt uit: “Onder mijn beleid hanteerden we een meer conservatieve, realistische boekhouding, onder meer wat de verwerking van waardeverminderingen op voorraden in de cashflow betreft. Met die minieme werkmiddelen ben ik er toch maar in geslaagd de schulden af te bouwen met 5 miljard frank (125 miljoen euro).”

Bernard Devos hanteert echter andere, naar eigen zeggen “reële cijfers”. Hij rekent dat Sofinal Groep in 1990 een omzet had van 230 miljoen euro of 9,2 miljard frank. Dit cijfer omvat ook Gevaco, Reiscenter en Immobiliën Sofinal én “reële verkopen die niet per se in de boekhouding terug te vinden zijn” (voor de goede verstaander…). De groep had volgens hem met ruim 20 miljoen euro of 800 miljoen frank voldoende middelen om 82 miljoen euro of 3,4 miljard frank bankschulden op lange termijn af te betalen, redeneert hij. “Andere schulden worden immers gedekt door de voorraden en openstaande vorderingen. Het enige wat Sofinal moest doen, was mikken op omzet: de sterke kanten van het bedrijf versterken met de productiecapaciteit die er was.”

De rechtbank stelt echter vast dat er in de jaren negentig werd overgeïnvesteerd in projecten die tot weinig of niets bijdroegen, “behalve tot de verhoging van de schuldenlast.” Volgens Benoit klopt dit niet, omdat nieuwe projecten sowieso onmogelijk waren door de schuldenlast. “Sofinal werkte voor de banken. Dus beperkten we ons tot herstelinvesteringen.”

Ook Vandermeulen heeft kritiek het beleid sinds 1990. “Sofinal móést nieuwe markten zoeken omdat de concurrentie in zijn niche te sterk en de marges te klein werden,” stelt hij. “Maar het bedrijf gokte op veel paarden tegelijk. Er werden geen knopen doorgehakt. De commerciële ploeg en vaklui verlieten het bedrijf. Onder Benoit Devos daalde de omzet tot 100 miljoen euro of zo’n 4 miljard frank, zodat de gecumuleerde schuldenberg onmogelijk kon worden afbetaald.”

Vandermeulen gaat evenmin akkoord met Bernard Devos’ volumestrategie. Hij meent dat de Vlaamse textielsector de loonconcurrentie met het Verre Oosten onmogelijk kan winnen. Sofinals toekomst zijn nichemarkten, waar het winst kan maken, dus cashflow genereren om de schulden af te betalen. “Sofinal moet klein en fijn worden, in plaats van groot en verlieslatend.”

Sofinal in spe mikt op hoogtechnische stoffen (zoals voor airbags, medische kledij) en apparel (bescherm- en sportkledij). De traditionele niche van de voeringen, bijvoorbeeld, blijft behouden, maar alleen voor snelle of zeer specifieke bestellingen. “Daarvoor wil de klant een meerprijs betalen,” aldus Vandermeulen. “De bulk koopt hij toch in Azië.” De rechtbank keurde een voorstel van het management in die richting trouwens goed.

Flamboyante managementstijl

De rechtbank van koophandel verwees in haar vonnis ook naar de flamboyante stijl van het vroegere management als oorzaak van het falen. Net Bernard Devos _ pas 55 _ kreeg ooit in elk persartikel steevast het etiket “flamboyant zakenman” opgekleefd. Hij was een levende legende in het Waregemse societyleven. Groep Sofinal werd met de bouw van “de piramide” langs de autosnelweg hét symbool van de Waregemse textielsector. Vandermeulen wil het hoofdkwartier overigens verkopen “uit financiële overwegingen én om de kwalijke associaties uit het verleden weg te werken”.

De gelagen in Bernard Devos’ tennisclub, annex hotels, annex restaurant, annex golfclub Happy beroerden het rijkere Vlaamse roddelcircuit. “Vijftien miljoen euro heb ik geïnvesteerd in de Happy,” aldus Devos. “Maar we hebben elke cent teruggewonnen, voor Sofinal. Dat gebeurde via de commerciële contacten die we er legden, én in natura, zeg maar: het amusement. Wanneer we met Happy het financiële break-evenpoint in de strikte zin van het woord halen? Dat kan nog jaren duren, zeg maar decennia.”

De bedrijven en vzw’s rond de Happy genereren een omzet van 1 miljoen euro of 40 miljoen frank. Ook vandaag is Bernard Devos nog de eigenaar van Happy Tennisclub nv en Happy Business Center nv. Hij leidt ook de Waregem Golfclub vzw. Het dagelijks beheer daarvan laat hij weliswaar over aan zijn Vlaamse medewerkers André Thienpondt _ gewezen verkoopdirecteur bij Sofinal en vandaag CEO bij de Groep Lys _ en Peter Eggermont.

Devos verblijft immers in het al genoemde Benalup en het fiscaal vriendelijke Monaco. Met fax en gsm _ computers verafschuwt hij, en de liefde is wederzijds _ adviseert hij zijn medewerkers in Vlaanderen. De banden met zijn vroegere mede-investeerder in de Happy, gewezen SV Waregem-voorzitter Laurent Demey, zijn gebroken sinds die via zijn echtgenote-bankier gelinkt werd aan de miljardenfraude bij Crédit Lyonnais Belgium.

Ook een andere gewezen partner wordt genoemd in een fraudecircuit. Als we Devos vragen naar de grootste fout die hij ooit heeft gemaakt, verwijst hij naar zijn Texaanse vastgoedinvesteringen op het einde van de jaren tachtig. Met grote sier ronselde zijn neef Hubert Flamant toen enkele miljarden (frank) in (vooral) West-Vlaamse zakenkringen, met Bernard Devos als referentie. Achteraf bleken de projecten een zeepbel en het geld verdween als sneeuw voor de zon. Devos: “Een pijnlijke zaak. Vanaf het moment dat ik wist dat er sprake was van bedrog, heb ik al mijn vrienden ingelicht om die gangster onmiddellijk te laten vallen. Mijn familie verloor miljoenen.”

Het pleit voor Devos dat hij indertijd zelf de investeringscarrousel heeft laten stoppen. Bij de voorbereiding van een Trends-omslagverhaal over de zaak, werden we daarbij onder meer geholpen door de Gentse notaris Yves Tytgat. Die was toen én is vandaag de belangrijkste juridisch adviseur van de Waregemse zakenman.

Dergelijke affaires en Devos’ vertrek naar Spanje gaven aanleiding tot heel wat speculaties. “Men heeft mij afgeschilderd als een echte crook, die Waregem ontvluchtte om het gerecht en bedrogen relaties te ontlopen,” weet hij. “Niets is minder waar. Ik verkies het zuiden omdat ik hier op een relaxe manier kan werken aan de uitbouw van nieuwe bedrijven. In Waregem heb ik niets meer te zoeken.”

André Thienpondt relativeert: “Bernard en ik confereren dagelijks en hij weet maar al te goed hoe de zaken hier draaien. Vanuit Spanje is hij beter op de hoogte dan heel wat zakenlui die van ‘s morgens tot ‘s avonds in hun bedrijf vertoeven.”

In Spanje stortte Bernard Devos zich op de vastgoedmarkt. Voor zijn definitieve vertrek uit België had hij er al een domein van 7000 hectare aangekocht op enkele kilometer van de straat van Gibraltar. Het domein Zanona _ dat met 290 kilometer zelf aangelegde wegen toegankelijk werd gemaakt _ met zijn imposante villa werd voor heel wat Vlaamse vrienden een vaste stek in Spanje. Devos heeft het grootste deel van het terrein met de villa onlangs verkocht. “Ik kreeg er vijftien keer meer voor dan ik bij de aankoop had betaald,” stelt hij. “Ik moest dringend middelen vrijmaken voor andere projecten.”

Terug naar textiel

Nieuwe projecten volgden ook vrij snel na zijn vertrek uit Waregem. Een aantal commerciële toplui van Sofinal, die al dan niet gedwongen de deur achter zich hadden toegetrokken, zochten en vonden Bernard Devos voor de aankoop van Lys Yarns en Neirynck-Holvoet. Beide bedrijven waren verlieslatend en zijn actief in wol- en menggarens. Later voegde Devos Ridobel (lichte gordijnen), Derlys (ex- Hersautoise, garens voor badmatten) en een 50%-participatie in het Kroatische loonconfectiebedrijf Sicra Istra Bernardi toe aan wat inmiddels Groep Lys heet. Steeds ging de overname gepaard met een herstructurering.

FGTB-topman D’Hoop maakte de herstructurering van de Waalse bedrijven Aqualys (inmiddels verkocht) en Derlys mee. Hij getuigt: “Makkelijk was de operatie niet, maar wel noodzakelijk om arbeidsplaatsen te redden. Ik kan alleen maar zeggen dat Bernard Devos voor ons klaar stond als we een probleem hadden. Hij is correct. Bij de Waalse fabrieken van Sofinal bleef de deur voor ons gesloten. Benoit Devos wilde ons zelfs niet zien.”

Bernard Devos is eigenaar van 85% van de Groep Lys. De rest is in handen van André Thienpondt. Die bouwde Groep Lys uit tot een bedrijf met een omzet van 38 miljoen euro (1,5 miljard frank) en een cashflow van 3,2 miljoen euro of 129 miljoen frank (zie tabel). Thienpondt: “Lys past vandaag de strategie toe die ons verkoopteam al volgde bij Sofinal. Kennis van de markt, goede kwaliteit en snelle leveringstermijnen genereren een cashflow, die toelaat de investeringen af te betalen. Ter illustratie: de leveringstijd bij ons bedraagt 4,5 dagen, vroeger was dat zes weken.”

Volgens Bernard Devos is de waarde van Groep Lys vandaag twintig keer groter dan de investering. “Een bewijs dat de vroegere medewerkers van Sofinal wel degelijk weten hoe de textiel draait,” zegt hij met enige voldoening.

Golfen met vrienden

Devos amuseert zich, zoveel is duidelijk. Als we met hem door Benalup stappen, worden hij en Svetoslava (een 25-jarige Bulgaarse schone, die hij verleden jaar huwde) van alle kanten hartelijk begroet. Devos is er met de uitbouw van zijn golfclub de grootste werkgever.

De Vlaming is al vier jaar bezig met dit project. Hij investeerde al bijna 8 miljoen euro (300 miljoen frank) in de aankoop van de 150 hectare terreinen en de aanleg van het golfcircuit. Nog eens 15 miljoen euro (600 miljoen frank) spendeert hij aan de bouw van een vijfsterrenhotel. Dat laatste _ vandaag een bouwput _ moet volgens de plannen binnen vier jaar klaar zijn. Devos is ook druk in de weer met de bouw van 63 villa’s, die uitkijken op het terrein. Hij zal ze naar eigen zeggen verkopen “aan vrienden” en “tegen kostprijs” (zo’n 0,3 miljoen euro of 12 miljoen frank).

Fons Buster is een gewezen chief financial officer (CFO) van Vlaamse topbedrijven en werkt vandaag mee aan het golfproject Campoamor rond Alicante. Deze collega van Devos bevestigt: “Ik ken het project in Benalup. Een promotor zou makkelijk tot 2,5 keer zoveel kunnen vragen voor die villa’s. De koele financiële kikker in mij vindt dit zuiver altruïsme. Maar een louter commerciële uitbating past niet in Devos’ concept: een familiegolf omringd door zijn eigen vrienden.” Die mandateren Devos om de financiële en legale zaken af te handelen. Als we opperen dat net zo’n mandaat in het geval van de Texaanse vastgoedaffaire tot moeilijkheden heeft geleid, antwoordt Buster: “Dit is een kwestie van vertrouwen. Nooit heeft Bernard Devos bij mijn weten iemand voor één frank bedrogen. Zelf zou ik hem blindelings mijn portemonnee toevertrouwen.”

Groen paradepaardje

De golfterreinen zelf zijn al in gebruik. Het groene tapijt werd aangelegd met behulp van Bernard Devos’ parade- en stokpaardje: Terracottem. Dit is een biologisch product dat in staat is water langer te bewaren en dat dient als meststof in onvruchtbare gebieden. Het werd ontwikkeld door de Gentse professor Wim Van Cotthem en de licentie behoort toe aan Terracottem nv, 100% Bernard Devos.

Die tracht al sinds 1993 mensen en ondernemingen te overtuigen van het succes van zijn product. “Ooit maken we één miljard euro omzet met Terracottem,” voorspelt Devos. Een beetje problematisch, gezien de uiterst magere omzet van Terracottem vandaag, één miljoen euro (cashflow: 25%, en een negatief eigen vermogen van 400.000 euro of 16 miljoen frank).

Devos laat zich niet pramen. In zijn bekende emotionele gedrevenheid gaat hij verder: “Dit product kan de droogte uit de wereld helpen, dus de hongersnood, dus de eerste reden om oorlog te voeren. Was Terracottem al wereldwijd verspreid, was er vrede tussen de Palestijnen en Israël, konden de Afghanen overleven en was er geen aanslag op de Twin Towers gebeurd.” (sic)

Het is niet evident wat Devos met Terracottem verwezenlijkt. Het in vier maanden aangelegde golfterrein is Terracottems uithangbord in een dorre Andalusische omgeving. Devos gebruikte het product ook om 1500 honderdjarige bomen te laten herplanten, nadat ze door de bouw van een autsnelweg met rooien werden bedreigd.

Devos, die zijn topbeslissingen steunt op “zijn intuïtie” en een astroloog, heeft grootste plannen met Terracottem. Op zijn terrein El Cuervo (850 hectare natuurgebied) wil hij een oud klooster restaureren als “ontmoetingscentrum voor gelijkgestemden, die er discussiëren over wereldproblemen”. Geschatte kostprijs: 5 miljoen euro, zo’n 200 miljoen frank. Een vervallen klooster op zijn terrein in Las Corzas (350 hectare) wil hij ombouwen tot buitenverblijf. Zijn hoofdverblijf wil hij inrichten in Alhama de Granada, waar hij maar liefst 3000 hectare gronden kocht.

Als we alles bij elkaar optellen, schatten we Devos’ vermogen op 50 tot 70 miljoen euro (2 tot 2,8 miljard frank). “Schulden maak ik niet om de immobiliënactiviteiten te financieren,” zegt hij. “Ik heb de banken al rijk genoeg gemaakt. Als ik iets nieuws begin, verkoop ik iets dat ik op dat moment gerealiseerd heb. Pionieren is mijn vak.”

In Spanje heeft Devos nog inkomsten uit zijn restaurant, enkele huizen, het hotel Cruz del Mar (omzet: 2 miljoen euro, 300.000 euro winst) en de teelt van kurk op zijn gronden (gemiddeld 350.000 euro per jaar winst). “Dat laatste was een meevaller, omdat de prijs van kurk de voorbije vijf jaar met zeven is vermenigvuldigd,” rekent hij. “Alleen al met die opbrengst verdien ik de vastgoedinvestering terug. Elke negen jaar komt met de oogst het geld binnen. Er is eigenlijk geen makkelijker beroep dan het beheer van een gebied met kurkbomen. Tenzij textilien, misschien. Die stiel is vrij simpel: verkopen. Al de rest zijn dure theorieën die alleen de consultants rijker maken.”

Hans Brockmans

“Men heeft mij afgeschilderd als een echte ‘crook’, die Waregem ontvluchtte om het gerecht te ontlopen.”

[Bernard Devos]

“Schulden maak ik niet. Ik heb de banken al rijk genoeg gemaakt.”

[Bernard Devos]

“De stiel van textilien is vrij simpel: verkopen. Al de rest zijn dure theorieën die alleen de consultants rijker maken.”

[Bernard Devos]