Denen worden Gentenaars

EskoArtwork realiseerde een mooie turnaround in de bikkelharde sector van de technologie voor drukvoorbereiding.

Hij bloost als we hem voorwerpen dat hij met Jo Cornu heeft gepraat over activiteiten die hij van Agfa zou kunnen overkopen. Maar evengoed houdt Eskotopman Carsten Knudsen (46) de boot af. “Natuurlijk heb ik contact met hem gehad. Maar ik kan niet speculeren. Laten we afwachten wat er gebeurt”, lacht hij.

De chief executive officer van het Gentse Esko zat tot in 2005 zelf in een turn- aroundsituatie, maar intussen is hij weer op het overnamepad. Op de vierjaarlijkse grafische vakbeurs drupa in Düsseldorf volgende maand pakt hij groot uit. EskoArtwork, zoals de commerciële naam van het bedrijf sinds de fusie met Artwork Systems luidt, zal er met zo’n 150 medewerkers present zijn op liefst 800 vierkante meter.

In de jaren negentig waren de grafische activiteiten een molensteen rond de nek van Barco, tot ze in 2001 grotendeels werden verkocht aan een joint venture met het Deense Purup-Eskofot. Dat vormde de basis voor het huidige Esko. Eigenaar van Purup-Eskofot was toen Kirkbi Invest, de holding van de familie Kirk Kristiansen die ook Lego controleert. Barco Graphics werd Esko-Graphics. Een klein jaar later bracht een headhunter Carsten Knudsen binnen als operationeel en financieel directeur. Knudsen kwam van de Deense rederij Maersk Line, waarvoor hij zes jaar in Singapore had gezeten, eerst als financieel directeur, later als commercieel directeur voor Azië.

De fusie tussen Purup-Eskofot en Barco Graphics werd drie dagen voor 11 september 2001 aangekondigd. Volgens de voorspellingen had ze in 2002 winstgevend moeten zijn, maar daar viel niets van te merken toen Carsten Knudsen er in november toekwam.

Indrukwekkende staat van dienst

Esko was er slecht aan toe. Maar de basis was er. “Esko had – en heeft – technologisch zeer goede producten. Maar we waren te dun gespreid over te veel markten. Om een sterke positie te hebben, moet je marktleider zijn. Je moet zelf de weg uittekenen. Zowel in termen van technologie als van meerwaarde voor je klanten. Wij waren actief in een aantal markten waar we maar zeer marginaal aanwezig waren.”

Dus werd er gesnoeid en verkocht. De cartografische software ging naar het Luikse Star Informatic. De afdeling die toeleverde aan Xeikon, ging naar verscheidene partners. Agfa kocht de software en belichters voor krantendrukkers. De hardwareproductie in Gent ging dicht. Tegen 2005 was de vestiging in Zwijnaarde met bijna een kwart gekrompen tot ongeveer 210 werknemers. Elders viel de hakbijl nog dieper. Van de 250 miljoen euro omzet en 1500 werknemers bij het ontstaan van Esco-Graphics, bleven eind 2006 nog 127 miljoen omzet en 700 werknemers over. “Dat was zeer hard. Maar tegelijk werden we financieel gelukkig gezonder”, legt Knudsen uit.

De verkoop van de gebouwen in Zwijnaarde leverde in 2004 een meerwaarde van 10 miljoen op. In 2005, toen Esko in Sint-Denijs-Westrem was ingetrokken, was het Belgische bedrijfsverlies met driekwart verminderd, vergeleken met een jaar voordien.

Verpakkingen troef

Wie voorspeld had dat de Gentse knowhow naar Denemarken zou verhuizen, gokte verkeerd. Het omgekeerde gebeurde. De Deense groep werd Gents. “Gent geeft een goed gevoel”, lacht Knudsen. Purup-Eskofot was vooral gespecialiseerd in producten voor handelsdrukkerij, Barco Graphics voor de verpakkingsindustrie. Een heel speciale branche, omdat de meeste ontwerpers denken in termen van drukwerk, terwijl verpakking driedimensioneel is en de structurele aspecten essentieel zijn. Net zoals tijdens de moeilijke Barcoperiode bleek die branche het meest veelbelovend. De activiteiten voor handelsdrukwerk werden in 2006 zelfs niet meer geconsolideerd. Esko-Graphics focuste voortaan op hardware en software, en diensten voor de preproductie in de verpakkingsindustrie.

In 2005, toen de groep weer een bescheiden winst boekte, verkocht Kirkbi aan Axcel, één van de grootste Deense private-equity-spelers. Carsten Knudsen promoveerde tot CEO.

Meer consultants, minder techniek

“We hebben er hard aan gewerkt om het bedrijf meer commercieel te oriënteren. We doen meer verkoopsvoorbereiding, meer verkoop van hele pakketten, meer oplossingen. We helpen klanten om hun productieset-up te analyseren en onze technologie te gebruiken om hun kosten te reduceren”, zegt Knudsen.

Esko schuift ook hogerop in de voedselketen. “Traditioneel focuste de firma zich zeer erg op drukvoorbereiding en kleurenmanagement, het belichten van platen, de prepress-werkstroom … Maar neem wat afstand en denk aan merkeigenaren zoals Unilever. Zij introduceren constant veel producten. Hoe sneller die op de markt zijn, hoe beter. Zij begrijpen dat de betekenis en de macht van branding wegebt van televisie en traditionele publiciteit naar in store branding: hoe ziet de verpakking eruit op het rek en wat zijn de middelen in de winkel om het merk te promoten? Dat geldt voor Unilever en Nestlé, maar ook voor Carrefour. Als er reclame op tv komt, ga je een kop koffie drinken, maar in de winkel ben je eraan blootgesteld. Zeventig procent van alle aankoopbeslissingen wordt in vijf seconden genomen voor het rek. De verpakking maakt het verschil. Wij zijn een deel van die industrie.”

Vorig jaar kocht Esko het Britse Stone- cube, een specialist in software voor driedimensionele visualisatie. “We bouwen op aan de designkant, de creatieve kant van de business. Dat proces was al begonnen bij Barco, maar wij hebben dat over de laatste vijf jaar geperfectioneerd. We hebben ons businessconcept van zuivere drukvoorbereiding uitgebreid tot design. We helpen merkeigenaren efficiëntere verpakkingen maken, vanuit marketingperspectief.”

“Op een zeker moment heb je natuurlijk een fysieke verpakking nodig, maar met onze 3D-interface kun je de eerste voorontwerpen op een scherm doen, wat maar luttele minuten vraagt. Dat betekent ook dat we vandaag niet alleen meer aan drukkers en drukvoorbereiders verkopen, maar ook aan grote huizen zoals L’Oreal.”

Met de overname van Artwork Systems, vorig jaar augustus, heeft Esko zijn positie in de verpakkingsindustrie fel versterkt. Tweederde van de omzet van Artwork kwam uit de verpakkingsindustrie. “Met onze software hebben we nu wereldwijd een marktaandeel van 35%”, beweert Knudsen. Het is zelfs zover dat kleine (tevreden) klanten als Geraerts Etiketten uit Houthalen binnenkort prijsverhogingen verwachten. “Vroeger konden we nog kiezen tussen Artwork Systems en Esko. Nu is er alleen EskoArtwork”, redeneren die klanten. De Gentenaren staan ook sterk met hun flexo computer-to-plate-belichters. En Carsten Knudsen opende begin maart in Tsjechië een nieuwe fabriek voor computergestuurde snijtafels. Die geven Esko een stevige positie in de productie van verpakkingsstalen, signalering en displays in kleine reeksen.

Meer integratie

“We zitten in alle gesofisticeerde verpakkingsbranches”, zegt Knudsen. De concurrentie komt niet zozeer van andere softwarefabrikanten, maar van spelers als Kodak, die zowel software als hardware leveren. In een markt waarin klanten geïntegreerde oplossingen zoeken, hebben de meer geïntegreerde spelers in theorie een voordeel. Esko werkt daaraan via langlopende partnerships, onder meer met HP, dat zijn Indigopersen in de verpakkingsmarkt laat aansturen door Eskosoftware. De Gentenaren tekenden vorig jaar ook een samenwerking met ExxonMobil Chemical, één van de grootste fabrikanten van plastic verpakkingsfilms, om kleurechtheid te garanderen voor labeldrukkers op Indigopersen. “Ook in inkten zijn er een paar samenwerkingsverbanden op komst”, zegt Knudsen.

EskoArtwork stopte in 2005 alle investeringen in prepressactiviteiten voor de handelsdrukkerij, maar krijgt er met de overname van Artwork Systems toch weer activiteiten in die branche bij. Maar Carsten Knudsen denkt er niet aan die te verkopen. “We zien een kans in niches van die markt – niet in de brede markt – en we stoppen daar ook middelen in. Die ontwikkeling verloopt zeer bemoedigend.”

Te veel interne focus

In 2006 groeide Esko-Graphics met 9 % tot 127 miljoen euro. Sneller dan de verpakkingsmarkt als geheel, waar Carsten Knudsen de vooruitgang op zo’n 5 tot 7 % schat, afhankelijk van de regio. Maar gecombineerd bleven Esko-Graphics en Artwork Systems (zelf 46 miljoen omzet in 2006) een jaar later op zo’n 170 miljoen euro omzet steken. “Een heel klein beetje groei”, noemt Knudsen het. In elk geval een eind onder de som van de vooropgestelde omzet van de twee firma’s vóór de fusie, 180 miljoen. Knudsen roept daar geen pre-drupa-syndroom voor in, en zelfs geen subprimecrisis. “In een fusiejaar heb je te veel interne focus. Maar we zijn dat aan het overwinnen – of we hebben dat overwonnen – en ik verwacht opnieuw een mooi groeiritme dit jaar.”

Ondernemers zetten traditioneel het mes in publiciteit en productintroducties als de economie kantelt. Maar de conjunctuur- enquête van Febelgra, de Belgische federatie van de grafische industrie, eind vorig jaar viel positiever uit dan verwacht. “Mijn enige bezorgdheid is de terugval van de investeringen met 12 %, vooral bij de drukkers”, zegt adviseur Valerie Vercammen van Febelgra, die deze week haar economisch rapport publiceert.

“Verpakkingen is een van de weinige marktsegmenten in de grafische sector die nog mooie groeicijfers kan voorleggen”, zegt ook Eddy Hagen, directeur van het Vlaams Innovatiecentrum voor Grafische Communicatie.

Azië nog lange termijn

In de weken voor de paasvakantie was Knudsen in Japan en China. EskoArtwork heeft nu zowat honderd medewerkers in Azië, met een hoofdkwartier in Singapore en contactpunten doorheen de hele regio. Azië (met Oceanië) staat voor ongeveer 15 % van de omzet. Voorlopig mikt EskoArtwork er op de grafische bedrijven die voor de internationale markt werken. “De kwaliteitsvereisten voor de lokale consumptie zijn nog verschillend. Nog. In zowat elk land informeren we universiteiten over verpak- kings-, druk- en prepresstechnieken. Dat is een langetermijninvestering.”

Op korte termijn blijft hij uitkijken naar overnamekansen. “Niet noodzakelijk in België”, preciseert hij.

De Deense aandeelhouders hebben vorig jaar hun grafische activiteiten ondergebracht in een Belgische holding, Esko NV, en de intellectuele rechten van de groep in een fiscaalvriendelijk Gents bedrijf, Esko IP. Esko is Belgischer dan ooit. Hoe staat hij tegenover Axcel, de Deense aandeelhouders? “We ontwikkelen de business volgens een plan dat we bij de overname in 2005 hebben opgesteld. Wij hebben daar veel vrijheid in. Wat voor ons echt positief is, is hun bereidheid om te investeren. Onder de vorige eigenaars zouden we nooit in staat geweest zijn om Artwork te verwerven – een investering van 196 miljoen.

“Sommigen geloven dat je je eigen lot niet meer in handen hebt, als je in zo’n fonds bent beland. Ik ben het daar grondig mee oneens. Wij beslissen hoe het met ons verder gaat. ”

(T)

Door Bruno Leijnse/Foto Jelle Vermeersch