DEBAT

Rekeningrijden wordt onvermijdelijk. Professor Stef Proost ( KU Leuven) heeft het niet over enkele autowegen met een tolsysteem, maar over een volkomen nieuw en algemeen pakket van autobelastingen. Centraal staat een kilometerbelasting voor de piekperiode en een ander tarief voor de daluren. Tegelijkertijd zijn geoptimaliseerde tarieven voor het openbaar vervoer nodig. De huidige maatregelen van gratis openbaar vervoer of campagnes van strengere snelheidscontroles, carpoolen en thuisarbeid zullen de files niet doen verdwijnen. De enige accurate remedie ligt volgens de econoom in een drastische hervorming van de autofiscaliteit, die letterlijk rekening houdt met alle externe kosten die het wegvervoer veroorzaakt (zoals tijdverlies, milieuschade, geluidshinder, ongevallenrisicos en wegslijtage).

Proost argumeneert (maar laat ook vele praktische vragen onbeantwoord) in de bundel Krachten voor de toekomst, de jongste telg in de serie Lessen voor de eenentwintigste eeuw. Voor het zesde opeenvolgende academiejaar hebben zestien professoren van de KU Leuven een open lessenreeks gehouden voor licentiestudenten en andere geïnteresseerden. De neerslag ervan vinden we ook nu te boek gesteld. Het resultaat is een doorgaans hoogst interessante, heterogene opeenvolging van standpunten, eye-openers en analyses. Het themapalet is erg kleurrijk – van politiek en economie, via godsdienst en geschiedenis tot criminologie, filosofie, natuurkunde en zelfs gentherapie.

CVP-politicus en professor emeritus Mark Eyskens, die aan de basis lag van dit project, bijt de spits af met een reflectie over de (politieke) mens op de drempel van het derde millennium. Hij heeft het over de postindustriële maatschappij, Europa en de crisis van de representatieve democratie. Eyskens ziet een verschuiving van een representatieve naar een mandaterende democratie. Daarin zal de burger geneigd zijn het beleid uit te besteden aan relatief autoritaire politieke managers, aan “leiders die betaald worden om problemen op te lossen, van het type Kohl, Dehaene en Blair.” De overleving van de democratie in de 21ste eeuw zal evenwel niet afhangen van de intellectueel sterksten, wel van de moreel besten, zo gelooft Eyskens. Besluit hij: “Wat we nodig hebben met het oog op het behoud van een leefbare aarde en een menswaardige samenleving in de 21ste eeuw, is niet een verandering van de ethiek, maar een ethiek van de verandering.”

Bart Raymaekers & Andre van de Putte (red.), Krachten voor de toekomst – Lessen voor de eenentwintigste eeuw. Davidsfonds/Universitaire Pers Leuven, 415 blz., 980 fr.

ldd