De regering had Fortis beter Belgisch gehouden

De Fransen hebben een serieuze raid gedaan op de Belgische financiële sector. Fortis België is nu voor 75 % in handen van BNP Paribas, en in Dexia heeft de Franse overheid een blokkeringsminderheid van 25 procent opgebouwd. Allebei voor een zachte prijs dankzij de financiële crisis.

Premier Yves Leterme klopt zich op de borst. Hij is de redder van de Belgische spaarders. Bij de beleggers is hij heel wat minder populair. Voor de participatie van de overheid in Fortis, bijna twee weken geleden, verdient Leterme inderdaad alle lof. De staatsinjectie was nodig, want Fortis leek een vogel voor de kat.

Maar vanaf dan is het fout gelopen met het scenario. De Nederlanders hebben er alles aan gedaan om ABN Amro weer in handen te krijgen. De Nederlandse overheid kocht ABN Amro en nam er Fortis Nederland bij. Onze noorderburen hebben nooit verteerd dat hun ABN Amro werd weggehaald door de Belgen van Fortis.

Inmiddels verdwenen de problemen van Fortis in België niet. De bank bleef depositogeld verliezen en het aandeel boerde verder achteruit. Toen vorige vrijdag de Nederlandse minister van Financiën, Wouter Bos, verklaarde dat Fortis Nederland blij was af te zijn van de slechte activa in België, was opnieuw actie nodig. Er waren twee opties mogelijk: volledige nationalisering of de verkoop aan een privébank. Er werd gekozen voor de tweede optie. Volgens een Belgische onderhandelaar was nationalisering geen optie omdat deposito’s van grote institutionele klanten en bedrijven bleven wegvloeien. De onmiddellijke verkoop was ongetwijfeld de veiligste. Maar waarom zou de Belgische overheid niet gekund hebben wat de Nederlanders wel proberen? En wat de Scandinavische overheid in de jaren negentig met succes heeft gedaan? Met een volledige nationalisering had de Belgische overheid tijd gekocht. Ze had de financiële crisis kunnen uitzweten en dan pas Fortis verkopen. En waarom dan niet aan een Belgisch concern van durfkapitalisten aangevuld met individuele privé-investeerders? Dan had België zijn grootste bank Belgisch kunnen houden.

Waarom is dat zo belangrijk? Omdat de financiële sector de ruggengraat van een economie is. Ondernemingen groeien en bloeien dankzij expansies die ze financieren door kredieten. Kredieten zijn de smeerolie van de groei. Fortis is bovendien in corporate banking veruit de belangrijkste speler in België.

Corporate banking is geen business die zich louter achter computers afspeelt. De bankier is een vertrouwenspersoon – het ligt vervat in het woordje ‘huisbankier’. De bankier kent de situatie van het bedrijf dat hij ondersteunt. In familieondernemingen is hij meer dan eens zelfs op de hoogte van de familiegeheimen. Blijft die band overeind als straks de lokale bankier op de loonlijst van een Franse bank staat?

Alles zal afhangen van hoe BNP Paribas de overname van Fortis invult. En daar hebben we geen controle meer over. Want laat ons geen al te grote illusies koesteren over de blokkeringsminderheid van de Belgische overheid. Net vanwege die onzekerheid, had de Belgische overheid meer moeite moeten doen om Fortis in handen te houden.

De merknaam Fortis blijft waarschijnlijk. Maar dat is slechts uiterlijke marketing. Veel belangrijker is welke autonomie de Fransen geven aan hun Belgische filiaal. Hoe zal de lokale markt geanalyseerd worden? Hoe dichter men op de lokale markt zit, hoe beter men zicht heeft op de finesses van een land en zijn markt. Gebeurt die analyse vanuit Parijs, dan verliezen de Vlaamse bedrijven inderdaad hun ‘huisbankier’. Daarenboven bestaat de kans dat BNP Paribas kredietregels oplegt die misschien niet helemaal aansluiten bij de Belgische traditie.

Het voorbeeld van BNL, de Italiaanse bank die BNP Paribas in 2006 heeft overgenomen, leert dat deze vrees onterecht kan zijn. BNP Paribas geeft zijn Italiaanse filiaal een grote autonomie. Indien ze dat ook bij Fortis doet, dan is deze deal niet noodzakelijk negatief voor het Belgische bedrijfsleven. Integendeel, BNP Paribas heeft een ruimer internationaal netwerk (aanwezigheid in meer dan 85 landen) dan Fortis. Dat kan expanderende bedrijven ten goede komen.

Verliest Fortis toch zijn autonomie, dan ziet het er niet zo goed uit voor de Belgische ondernemingen. Hun buitenlandse expansieritme kan worden afgeremd. ING is Nederlands en in Dexia neemt de invloed van de Fransen toe. Blijft enkel KBC over als Belgische grootbank. KBC is echter een maatje kleiner, zowel hier als internationaal. Het oude Fortis had meer te bieden aan bedrijven die zich internationaal wilden uitbreiden.

Wat wordt het? Autonomie voor Fortis of centralisering in Parijs? Om die onzekerheid te vermijden, had Yves Leterme Fortis beter volledig genationaliseerd.

Guido Muelenaer de auteur is hoofdredacteur.