DE ONDERWAARDERING VAN DE EURO

De Big Mac-nuance.

Christian Noyer, de Franse vice-voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), noemde de euro enkele dagen geleden ‘gevaarlijk ondergewaardeerd’ tegenover de dollar. Ernst Weltke, de president van de Duitse Bundesbank, was het roerend met hem eens.

Ter herinnering: tussen 1 januari 1999, de formele startdatum van het europroject, en eind september 2000 verloor de euro 25% van zijn waarde tegenover de Amerikaanse munt.

Merkwaardig genoeg is er niemand, zeker niet binnen de ECB, die een concreet cijfer op die onderwaardering plakt. Om dat percentage te vinden, moeten we op zoek naar de evenwichtskoers tussen euro en dollar. Economische analyse biedt ons verschillende rekenmethodes, maar helaas ook verschillende resultaten.

De meest gebruikelijke methode is de theorie van de koopkrachtpariteit (KKP). Volgens de KKP-theorie is de evenwichtskoers tussen twee munten de koers die de koopkracht tussen beide munten gelijk maakt. Als je met 1 dollar in de Verenigde Staten hetzelfde kan doen als met 45 frank in België, dan is ‘1 dollar = 45 frank’ de evenwichtskoers tussen beide munten.

De grafiek Erop of eronder bevat enerzijds de ratio van de evolutie van de consumptieprijzen in de VS over die in de eurozone (om de eurogegevens te benaderen, gebruiken we de Duitse gegevens), en anderzijds de koers van de euro (DM) in dollar. Als de KKP-theorie rigoureus zou kloppen, dan zouden beide lijnen elkaar perfect moeten overlappen. Stijgt de lijn van de euro-dollarkoers boven de lijn van de inflatieratio’s uit, dan is er sprake van dollaronderwaardering: gezien de evolutie van de respectieve prijsniveaus zou de dollar sterker moeten zijn om koopkrachtpariteit te garanderen. In het midden van de jaren negentig deed zich volgens de grafiek duidelijk een periode van dollaronderwaardering voor.

Vooral de jongste twee jaar sloeg het beeld echter compleet om, al is de dollaroverwaardering nog niet zo sterk als in het begin van de jaren tachtig. Volgens deze methode valt de overwaardering van de dollar (en dus de onderwaardering van de euro) af te meten aan de afstand tussen de twee lijnen van de grafiek. De onderwaardering van de euro kan vandaag dus worden ingeschat op 25 à 30%.

Een tweede manier om naar de evenwichtskoers tussen twee munten te kijken, gaat uit van de lopende rekening van de betalingsbalans. De wisselkoers geeft een evenwichtssituatie tussen twee landen weer als de wederzijdse lopende rekeningen ongeveer in evenwicht staan. Een dergelijke situatie deed zich tussen de VS en de eurozone in het begin van de jaren negentig voor. De koers van die dagen, namelijk 1 euro = 1,2 dollar, is dan ook een referentie voor de evenwichtskoers. Ook deze benadering leidt tot de conclusie dat er vandaag sprake is van een euro-onderwaardering tussen de 25 en de 30%.

Het Britse weekblad The Economist bedacht een leuke variant op de KKP-theorie: de Big Mac-index. Het basisidee is eenvoudig: de fameuze Big Mac-hamburger is wereldwijd een homogeen product. Door de prijzen van zo’n Big Mac te vergelijken, krijg je een inzicht in de reële koopkrachtverhoudingen tussen diverse munten.

De jongste berekening van de Big Mac-indices gebeurde eind april 2000. De gemiddelde Big Mac-prijs in vier Amerikaanse grootsteden bedroeg toen 2,51 dollar. De gewogen gemiddelde Big Mac-prijs in de elf eurolidstaten lag op 2,56 euro. De KKP-evenwichtskoers volgens het Big Mac-criterium ligt dan ook op ‘1 euro = 0,98 dollar’. In die periode lag de marktwisselkoers tussen euro en dollar op 0,93, zodat er sprake was van een onderwaardering van de euro met 5%.

Laten we er even van uitgaan dat de verhouding tussen de prijs voor een Big Mac in de VS en in de eurozone niet veranderd is. Met andere woorden: de KKP-evenwichtskoers volgens het Big Mac-principe blijft ‘1 euro = 0,98 dollar’. Met de huidige marktkoers van 0,88 dollar voor 1 euro betekent dit dat de euro 10% ondergewaardeerd staat tegenover de dollar. Dat blijft veel, maar is toch een heel pak lager dan de eerder berekende onderwaardering van 25 à 30%.

Johan JVan Overtveldt