De Boerenbond ploegt voort

De graanprijzen bereiken de jongste weken weer recordhoogtes. Toch roept de Boerenbond niet onmiddellijk hoera. Want eerst moet die loodzware bankencrisis nog verwerkt worden.

Het lijkt wel weer de zomer van 2007. De torenhoge graanprijzen zijn er weer en alweer is het klimaat de spelbreker. Droogte in Rusland, regen in Canada en de oogst in de graanschuur Oekraïne is twijfelachtig. De graanprijs jaagt met die teleurstellende verwachtingen naar 190 euro per ton, een zucht verwijderd van de superprijzen boven 200 euro per ton uit de zomer van 2007.

Toch klinkt er geen gejuich op de directieverdieping van de Maatschappij voor het Roerend Bezit van de Boerenbond (MRBB) aan de Diestsevest in Leuven. Simpel gesteld is de coöperatieve vennootschap de financiële poot van de Boerenbond. De voorzitter van de politieke lobbygroep voor de landbouwers, Piet Vanthemsche, is ook de voorzitter van de raad van bestuur van MRBB.

“De gestegen graanprijs is goed nieuws voor de graanboeren. Toch als de oogst redelijk is. Maar het is slecht nieuws voor de veeboeren, want dat graan zit in veevoeder. Ruim 60 procent van de kosten van de varkensboer is veevoeder. En hij kan die kosten niet meteen doorrekenen aan de consument. De grote prijsvolatiliteit van de afgelopen vijf jaar is geen goede zaak.”

De ijzeren voorraad

Maar die fikse prijsschommelingen zijn niet de grootste zorg voor MRBB. De onderneming leed de voorbije twee jaar vooral door de bankencrisis. Onder andere via het belang in KBC Groep: voor 2009 kwam er geen dividend via de bank-verzekeraar. Ook voor de volgende jaren wordt dat onzeker.

“Maar daarom wordt de werking van de Boerenbond als organisatie niet zwaar aangetast”, weerlegt Vanthemsche mogelijk leedvermaak. Via MRBB vloeit er normaal jaarlijks 16 miljoen euro naar de landbouwlobbygroep en aanverwante verenigingen. MRBB kan dat bedrag probleemloos aan via de post ‘geldbeleggingen’. Die bevat een bedrag van ruim 620 miljoen euro. “We noemen dat de ijzeren voorraad”, glimlacht de voorzitter. De reserve werd sinds 2002 aangelegd, vooral via de dividendenstroom van KBC.

“Dat is een heel gediversifieerde portefeuille”, verklaart Marc Wittemans, de gedelegeerd bestuurder van MRBB. “Nee, geen financiële aandelen, maar wel aandelen uit de hele wereld, ook overheidsobligaties, bedrijfsobligaties en onroerend goed. We laten die portefeuille door verschillende vermogensbeheerders op een heel conservatieve manier beheren.”

De Boerenbond kan dus opgelucht ademhalen, zijn geldstroom, via MRBB, bleef overeind. Toch voelde MRBB ook elders de crisis. Bij dochter Aveve, de marktleider in de toelevering aan de landbouw, daalde de omzet in 2009 met 12,5 procent. Bij de nettowinst ging er zelfs 17,5 procent af. De veevoeding kreunde. De grondstofprijzen zakten pijlsnel. En de machineverkoop van John Deere landbouwtractors en uitrustingen viel, net zoals de auto-industrie, letterlijk stil. Maar gelukkig waren er de 300 winkels van de Aveve-tuincentra. “De consumenten bleven thuis tijdens de crisis. Ze investeerden extra in hun eigen omgeving”, oordeelt Vanthemsche. “De tuincentra en ook de sierteelt deden het heel goed tijdens de crisis.”

Maar de echte weerbots van de bankencrisis voelt Agri Investment Fund (AIF). Dat investeringfonds voor vernieuwende projecten in landbouw werd eind 2007 triomfantelijk boven de doopvont gehouden. “Toen was de sky nog the limit”, bedenkt Vanthemsche met de nodige weemoed. “We hadden onze ijzeren voorraad opgebouwd. En we hielden rekening met een jaarlijks dividend van KBC Groep, dat toen flink boven 100 miljoen euro stak.”

Naar het nieuwe AIF zouden jaarlijks tientallen miljoenen euro’s gaan voor vernieuwende landbouwprojecten. Het draaide anders uit. Een aantal plannen ging weer in de kast, de investeringen in 2009 bleven beperkt. Samen met de GIMV werd weliswaar een joint venture opgericht. Elke partij stortte 30 miljoen euro in die nieuwe vennootschap Gimv-Agri+Investment Fund. “Er liggen nu projecten op tafel. De beslissingen voor investeringen volgen de komende maanden”, meldt Wittemans.

Hoewel. De meeste bestaande investeringen kenden tot vandaag weinig succes. “Ze zijn in een opstartfase. Het bedrijfsplan voorziet later in winst”, nuanceert Wittemans. Fugeia verwerkt graanzemelen tot hoogwaardige voeding. Fertikal commercialiseert mestkorrels. Better3Fruit zoekt nieuwe fruitrassen. En Okapi Sciences ontwikkelt geneesmiddelen tegen virale infecties bij dieren. De meest spraakmakende participatie was de injectie van 10 miljoen euro in het schone-energiebedrijf Thenergo. Maar AIF boekte al een duurzame waardevermindering van 9,9 miljoen euro op die investering.

Vloeken in de kerk

Met AIF zoekt de landbouw meer toegevoegde waarde, weg van de ‘gewone grondstoffen’, en dus meer rendement. Al blijft dat vloeken in de kerk. “De primaire sector blijft voor ons de kern van alles”, zegt de voorzitter. “De Belgische voedingssector zou slechts een schim zijn zonder de land- en tuinbouw.”

“We zijn de sector met het minste rendement op geïnvesteerd vermogen. En dan draait alles rond de vraag: hoe krijg je evenwicht in de keten? Hoe verdeel je de winst op een billijke manier in de keten?” Voor Vanthemsche is een goed antwoord de coöperatie. “Die haalt zoveel mogelijk toegevoegde waarde uit de markt en geeft ze terug aan de leden-boeren.” Hier weergalmt duidelijk het dubbele petje van de voorzitter van de boerenlobby en de topman van een financiële boerenholding.

Door wolfgang riepl, fotografie jelle vermeersch

“De crisis bij KBC heeft geen invloed op de werking van de Boerenbond als organisatie” Piet Vanthemsche, MRBB