Boeren in het sovjetregime

In zijn productie “Broeders en Zusters” opent de Russische regisseur Lev Dodin met een toespraak van Stalin uit 1941. Een stukje boerenproza in theatervorm waar intieme gesprekken afgewisseld worden met massascènes.

Theatervoorstellingen die langer dan tien jaar standhouden, zijn zeldzaam. Toch haalt deSingel er volgende week eentje in huis: Broeders en Zusters door het Malytheater St. Petersburg. Deze productie van de Russische regisseur Lev Dodin ging in 1985 in het toenmalige Leningrad in première en behaalt vandaag nog steeds internationale successen.

Eén van de auteurs voor wie Dodin een meer dan gewone passie heeft, is de hier weinig bekende Fedor Abramov (1920-1983), een typisch vertegenwoordiger van het Russische “boerenproza”. Het Verkola uit Abramovs jeugd, een plaatsje in het noorden van Rusland, inspireerde hem tot “Broeders en Zusters”, een sociaal epos waarvan het eerste deel verscheen in 1958, het vierde en laatste in 1978. Het boek is een aanklacht tegen de landbouwpolitiek van het sovjetregime vanaf de naoorlogse periode tot de vroege jaren zeventig: een tijd waarin de gewone boer zich krom werkte, om aan onmenselijke productiequota te voldoen, die hem en zijn gezin vaak met lege handen achterlieten.

Lev Dodins theaterbewerking begint met een toespraak van Stalin uit het jaar 1941. Daarin roept hij “broeders en zusters” op om de nazi-vijand te verslaan. De geschiedenis van het dorp begint in de lente van 1945, de periode waarin vrouwen, invaliden en kinderen wachten op de terugkeer van de mannen uit de oorlog. Slechts een handvol soldaten keert echter van het front terug. Wanneer de gevolgen van de collectivisering en de economische crisis zich laten voelen, slaat de sfeer er helemaal om. Anfissa, de vrouw die het dorp met succes doorheen de oorlog heeft geleid, wordt vervangen door een ex-officier die trouw is aan Moskou. Jong en oud worden meegesleurd in een politiek en socio-economisch steekspel …

“Broeders en Zusters” schetst niet alleen het wel en wee van deze ene gemeenschap, maar de geschiedenis van een heel land én van elk individu dat moet optornen tegen een centraal gezag dat hem of haar van zijn vrijheid berooft. Meesterlijk is het hoe Dodin bij herhaling kiest voor een intiem gesprek tussen twee, drie personages en onmiddellijk daarna in een handomdraai overschakelt naar massascènes met dertig tot veertig acteurs. Opmerkelijk detail: de cast is zo goed als identiek aan deze van 1985.

Broeders en Zusters: Malytheater St. Petersburg, Rode Zaal deSingel, Desguinlei 25, Antwerpen, Tel. : (03) 248.28.28. (van 19 tot 22 februari 1998). Russische uitvoering met boventiteling in het Frans en het Nederlands.

PETER ANTHONISSEN