Bloedarmoede in het land der vrouwen

Topvrouwen in België zijn dun gezaaid. Hoewel positivo’s prediken dat de situatie kentert, vertaalt hun blijde boodschap zich nog niet in harde cijfers. Net als vorig jaar komen politica Laurette Onkelinx (PS) en De Lijnbaas Ingrid Lieten als machtigste vrouwen uit de bus.

Voor de vijfde maal op rij viert Trends de internationale vrouwendag (8 maart) met een onderzoek naar topvrouwen in België. Laurette Onkelinx mag zich als Franstalige vicepremier voor de twee maal de machtigste vrouw in Vlaanderen voelen. En Ingrid Lieten sleept voor de vierde maal na elkaar de medaille van belangrijkste zakenvrouw in België in de wacht. Ook het gros van hun opvolgers stonden al eerder in de Trendslijsten. Nieuwe gezichten duiken her en der op, maar grosso modo is het een blij weerzien tussen oude bekenden.

Gevonden: juriste (V)

Wie ervan droomt om als vrouw de top te bereiken, haalt best een diploma Rechten. Zowel in de lijst van machtige vrouwen als in die van de zakenvrouwen domineren de juristen. Een even snelle weg naar de top is de politieke weg. Vrouwelijke politici nemen de hoogste honneurs waar in de rangschikking. Ook de hoogste nieuwkomer, Vlaams minister van Mobiliteit, Sociale Economie en Gelijke Kansen Kathleen Van Brempt (SP.A), komt uit de politieke stal. Zelfs de hoogste klimmer heeft een politiek tintje. De promotie van Martine Durez van financieel directeur tot voorzitter van De Post kon immers alleen via politieke bemiddeling en goedkeuring.

Verrassende nieuwkomer en uitzondering op al deze regels is Christine van Broeckhoven, wetenschapster aan de Universiteit Antwerpen. Zij mag beschouwd worden als een vreemde eend in de bijt van politiek getinte vrouwen.

Wie macht wil krijgen of houden, kan best goed nadenken over welke functie op te nemen. De macht die iemand wordt toegedicht, hangt immers grotendeels af van de functie die hij of zij uitoefent. Deze correlatie is bij vrouwen zeer krachtig. Herinner u Mia De Vits bijvoorbeeld. Twee jaar geleden werd zij bekroond tot machtigste vrouw in Vlaanderen als topvrouw van het ABVV. Vandaag is ze niet meer in de lijsten terug te vinden. De jury die de machtigste vrouwen onder de loep neemt, gaf trouwens voor het merendeel hogere scores aan de functie die ze uitoefenen dan aan hun invloed. Enkel Martine Reynaers (Reynaers Aluminium), Lutgart Van den Berghe (Instituut voor Bestuurders) en Bea Cantillon (Universiteit Antwerpen) vormen hierop uitzonderingen.

Gezocht: manager (V)

Vrouwelijke managers zijn een collector’s item. Onderzoek van het Centrum voor Duurzaam Ondernemen van de Brusselse hogeschool Ehsal, gebaseerd op gegevens van de Trends Top 30.000 (editie 2005), toonde aan dat slechts een op vijf managers een vrouw is. Dat is 1,4 procentpunt meer dan in 2000 en 1,9 procentpunt meer dan in 1993. Het aandeel stijgt met 7,18 % over de jaren heen. Maar dit een inhaalbeweging noemen, zou grootspraak zijn.

Ook aan de absolute top blijft het onbeweeglijk. Vorig jaar stonden dertig vrouwen als gedelegeerd bestuurder aan het hoofd van een bedrijf uit de top duizend. Vandaag zijn ze nog met 27. Hoogste nieuwkomer is Michèle Sioen, die het textielimperium van haar vader volledig in handen nam. Opmerkelijk in de lijst van machtigste zakenvrouwen blijft dat beursgenoteerde bedrijven zwaar ondervertegenwoordigd zijn.

Twaalf nieuwkomers kleuren de lijst van machtigste zakenvrouwen. De internationalisering begint ook hier door te dringen. Brouwer InBev brengt met Sabine Chalmers een Duitse vrouwelijke juriste aan de top van het bedrijf, en UCB legt een van de belangrijkste functies, onderzoek en ontwikkeling, in de handen van de Britse Melanie Lee.

Die internationalisering werkt niet aan beide kanten. Belgische topvrouwen in het buitenland zijn al even schaars als in het binnenland. De bekendste is waarschijnlijk Marleen Vaesen, die vijf jaar lang algemeen directeur van Douwe Egberts in België was. Vandaag is de Limburgse senior vice-president, een strategische internationale functie binnen de groep Sara Lee/Douwe Egberts. Naar aanleiding van de internationale vrouwendag brengt Trends een interview met Sophie Vandebroek (zie blz. 26). Vandebroek is een nobele, van herkomst Belgische onbekende die in de Verenigde Staten carrière maakt. Op haar naamkaartje staat vandaag chief technology officer van Xerox Corporation en president van de Xerox Innovation Group. Vandebroek is het levende bewijs dat vrouwen, ook Belgische, hoge toppen kunnen scheren. Om de vrouwen hier te inspireren, geven we alvast haar vijf tips mee.

Vijf adviezen, waarvan één Chinees

“Eén: je moet je kaartje hebben, zoals op de trein. Als je de juiste opleiding niet hebt, heb je niet de nodige geloofwaardigheid en heb je niet het respect van de mensen waarmee je werkt. Dan gaat het van: wie ben jij om dat te zeggen? Wat weet jij van pakweg financiën of marketing? En als je niet zelf je kaartje kan halen, zorg er dan voor dat je aansluit bij mensen die een kaartje hebben op het juiste gebied.

“Twee: de relatiekubus. Relaties, relaties, relaties. Voor een ingenieur is het logisch: als a beter is dan b, doe je a. Maar als je naar een hele nieuwe manier van werken overschakelt, raken veel mensen in de huidige technologie achterop. Ze worden bedreigd in wat ze doen. Als je je project wilt realiseren, moet je dus werkelijk een menselijke textuur creëren, iets bijna zoals vrienden worden, met alle mensen waar je van zal afhangen om het project rond te krijgen. Daarin investeren, vergt inderdaad meer tijd vooraf. Maar zodra die relaties bestaan, gebeuren de dingen achteraf veel makkelijker. Het kostte me veel tijd om dat te leren. Ik had die houding van: kijk naar de gegevens, dit is beter dan dat, dus waarom doen we dit niet? Veel mensen hebben dat niet door in de eerste jaren van hun carrière.

“Drie. Be roughly right. Je moet niet perfect zijn. Ruwweg juist zijn, is voldoende. Ik wou altijd perfect zijn, en kijk nu: ik moet straks een lezing geven en ik heb de slides pas gisteren in elkaar gestoken. Ann Mulcahy zei hetzelfde toen ze Xerox er weer bovenop bracht: je moet een goede strategie hebben, goede uitvoeringsplannen, een geweldig team, maar het moet niet perfect zijn. Zorg dat je de mensen achter een gemeenschappelijke visie krijgt en doe het gewoon. Execute. Toon, maak prototypes, doe.

“Vier. Wees niet bang. Als je bang bent, probeer je angst te overwinnen. Er is een Chinees woord dat uit twee tekens bestaat. Het woord als geheel betekent ‘crisis’, maar als je alleen naar het tweede teken kijkt, betekent het ‘opportuniteit’, ‘kans’. Zelfs Chinese mensen zien vaak niet de opportuniteit in de crisis. Dat woord heeft me echt geholpen, want wat ook de crisis is – de firma doet het niet te goed, er is een reorganisatie, zorgen om de kinderen, een ziekte in je eigen leven of een overlijden in de familie – je kan echt vastzitten in je crisis. Maar er is altijd een kans, een licht aan het einde van de tunnel. Zoek daarnaar. Dat gezegde hangt in mijn kantoor en thuis. Ik moet mensen er vaak aan herinneren om te kijken wat de opportuniteit is.

“Vijf. Have fun. Zorg ervoor dat je plezier hebt, wat je ook doet, anders kan je het niet goed doen.”

An Goovaerts m.m.v. Dirk Van de Voorde