‘Banken mogen elkaar niet imiteren’

De financiële crisis is een draak met veel koppen, maar dat die zo veel vuur spuwde, komt omdat Amerikaanse én Europese banken tot 2000 miljard dollar pompten in Amerikaanse rommelhypotheken. Hadden de banken hun huiswerk gemaakt, dan hadden ze geweten dat ze het gros van dit geld nooit zouden terugzien. Hoe is het toch zo ver kunnen komen?

IGNACE COMBES. “Niemand hield het risico nog in de gaten. Die rommelkredieten werden eindeloos herverpakt en doorverkocht aan beleggers die het risico minder begrepen. We zaten ook aan het einde van een lange periode van deregulatie en harde concurrentie tussen de banken. En de rente en risicopremies waren laag, dus werd er koortsachtig gezocht naar een betere return. Bang om de trein te missen, imiteerden banken elkaar en volgden ze de concurrentie in de nieuwste hype om die extra return te verdienen, zonder altijd te weten waar ze mee bezig waren. Banken vielen daarbij terug op het oordeel van een derde partij, zoals de kredietagentschappen. Er werd dus gerekend op anderen om het eigen huiswerk te doen. Als iedereen dat doet, dan faalt de markt. Bij JP Morgan heb ik ooit een aantal maanden in kredietanalyse gewerkt. Je moest dan heel stevig in de schoenen staan om je dossier te verdedigen. Die traditie is verloren gegaan in de aanloop naar de crisis. Banken moeten die kennis weer zelf opbouwen in de domeinen waarin ze actief blijven. Banken met het sterkste interne risicomanagement zijn het beste uit de crisis gekomen. Ik heb nu goede hoop dat de banken hun businessmodel herzien en dat ze terugplooien op hun kernactiviteiten en competenties. Er moet weer meer diversiteit tussen de banken komen (relatiebanken, depositobanken, zakenbanken, universele banken…) waarbij elke bank zijn sterke punten uitspeelt en de rest aan de concurrentie laat. Die evolutie is bezig, maar heeft zich nog niet voldoende doorgezet.”

Veel banken plooien zich terug op het traditionele bankieren: deposito’s verzamelen, en lenen aan bedrijven en gezinnen. Dreigt de grotere concurrentie de winsten en marges van deze banken uit te gommen?

COMBES. “Ja, maar dan is een verdere consolidatie een volgende logische stap. Actief zijn in domeinen waar je niet competitief bent, dat is geen gezonde strategie. Ofwel word je competitiever, ofwel verkoop je die activiteit. Een betere profilering van de banken komt de klant ook ten goede.”

Gaat de nieuwe regulatie voor de financiële sector in de goede richting?

COMBES. “Het is duidelijk dat niet alles overgelaten kan worden aan de markten, want dan durft er een gevaarlijke nonchalance in het systeem te sluipen die de belastingbetaler veel geld kan kosten. Toch pleit ik ervoor om de teugels niet strakker aan te spannen dan nodig. Het risico vandaag is dat de slinger te ver doorslaat in de richting van een te strenge regulatie.”

De banken zijn niet de minste als het op lobbyen aankomt. Het lijkt erop dat ze hun slag hebben thuisgehaald nu strikte regels uitblijven?

COMBES. “Dat is veel gezegd. De handen van de banken blijven niet ongebonden. Ook de banken erkennen dat het verkeerd gegaan is, dat ze in eigen boezem moeten kijken, en dat correcties nodig zijn. De mate waarin ze risico kunnen nemen moet afgebakend worden, zonder hun vitale functie voor de economie te veel te ondermijnen. Ik heb er vertrouwen in dat een evenwichtig compromis wordt gevonden. Febelfin speelt daarin een constructieve rol.”

Is er alweer vertrouwen tussen de banken, wat essentieel is om de kredietverlening aan de economie weer op gang te brengen?

COMBES. “Het wantrouwen tussen de banken is nog altijd iets hoger dan normaal. Er is meer transparantie nodig en een aanpassing van het businessmodel van de banken.”

“Er moet weer meer diversiteit tussen de banken komen ” Ignace Combes