AGUSTA. De vzw in de kijker

De wetgeving op de vzw is verouderd. Dat, plus een gebrek aan kontrole op de mastodonten, creëert een grijze zone waarin ook politieke sjoemelarij makkelijk kan gedijen.

Partijfinanciering moet open en transparant zijn, vindt vandaag iedereen, na het openbarsten van de Agusta-etterbuil. Het juridisch vehikel voor die financiering, de vzw, wordt echter niet in vraag gesteld.

“Toch is de wetgeving rond de vzw verouderd, ” zegt Chris Lefebvre, professor accountancy aan de KU-Leuven. “Boekhoudtechnisch zitten we voor de vzw’s met een wet uit 1921. In de praktijk komt dat neer op een libertijnse situatie, met al de gevaren vandien. “

Lefebvre gaat verder : “Toen enkele jaren geleden de diskussie over dekoöperatieve vennootschappen startte, was men van plan om ook de wetgeving rond de vzw’s aan te pakken. Dat is niet gebeurd. De precieze reden ken ik niet, maar ik heb de indruk dat de politieke partijen toen geen aanpassing wilden. Het feit dat de meeste partijen via vzw’s werken, zal daar wel niet vreemd aan zijn. De verouderde wetgeving geeft verenigingen zonder winstgevend doel immers een biezonder grote armslag om te doen wat ze willen. “

Voor Lefebvre moet er dringend werk gemaakt worden van een grotere aansluiting van de vzw’s bij de boekhoudwetgeving : “Daarnaast moet er meer duidelijkheid komen rond de publikatieplicht én moet de externe kontrole op de vzw’s verstevigd worden. “

“GROTEN WORDEN ZACHTER AANGEPAKT. “

Roland Van Hecke, direkteur van het Vlaams studie- en dokumentatiecentrum voor vzw’s, het VSDC, beaamt dit : “Maar wij willen langs twee kanten werken. De kontrole mag en moet sterk opgevoerd worden. Tegelijk moeten de verenigingen zichzelf meer au sérieux nemen. “

Het VSDC heeft meer dan 3100 aangesloten verenigingen en levert in hoofdzaak advies en informatie aan haar leden. In die kontekst wordt Van Hecke regelmatig gekonfronteerd met verenigingen in de problemen. Van Hecke : “Ik pleit dus voor een sterke kontrole, maar dan wel op een ernstige manier. Niet ernstig is het om een hondenklub met een jaarlijkse omzet van 20.500 frank met een surplus te taxeren omdat er 45 mensen op de verzekeringspolis staan, en dat er in werkelijkheid slechts 41 leden aangesloten zijn bij de klub. “

De wet van de minste weerstand, noemt Roland Van Hecke deze gang van zaken bij de fiskus, en daar zoekt hij ook één van de redenen voor wat er in de partij-vzw’s allemaal is kunnen fout lopen : “Het is duidelijk dat de grote vzw’s, zeker de mastodonten, waartoe ook de partij-vzw’s behoren, in het verleden veel minder last hadden van fiskale kontrole dan de kleine visjes. “

De kontrole moet dus omhoog, juridisch moet orde op zaken worden gesteld en de mentaliteit bij de verenigingen moet veranderen, benadrukt hij : “Wat niet wegneemt dat de vzw als juridische konstruktie in principe een goed instrument is, op voorwaarde dat ze zich strikt aan haar maatschappelijk doel houdt. Het is dan ook spijtig dat de verenigingen op fiskaal vlak meestal negatief in het nieuws komen. Kijk naar het verhaal van de provinciale vzw’s in Brabant. “

FEITELIJKE VERENIGINGEN.

Van Hecke heeft met het VSDC de boekhouding voor een politieke partij gedaan : “Anderhalf jaar geleden zijn we daar echter mee gestopt, toen bleek dat er gesjoemeld werd. Bewijsstukken voor uitgaven die niet klopten en meer van die zaken. Maar als ik zie wat er bij deze kleine partij gebeurde (nvdr : Van Hecke wil geen namen noemen omdat er momenteel een rechtzaak over deze kwestie tussen het VSDC en de partij loopt.) dan kan ik mij voorstellen dat de anderen het nog veel fijner hebben kunnen spelen ik heb het over de mogelijkheid , zeker door de gebrekkige kontrole. “

Na deze ervaring en met de huidige schandaalsfeer zijn voor Van Hecke de opties voor de politieke partijen duidelijk. Ten eerste moet er dadelijk komaf gemaakt worden met het systeem van feitelijke verenigingen. Enkel de Volksunie is in Vlaanderen als partij een vzw. De anderen zijn feitelijke verenigingen, die wel vzw’s hebben om de financieringsgelden mee te kanalizeren. Van Hecke : “Ook al hebben ze aanverwante vzw’s voor hun fondswerving, organizaties met een dergelijke maatschappelijke impact moeten vzw’s worden. Want de kontrole op een feitelijke vereniging is zo mogelijk nog moeilijker. “

“In tweede instantie moet komaf gemaakt worden met de vzw-kluwens, ” zegt Van Hecke : “Ideaal zou één vzw zijn, voor alle aktiviteiten van de partij. Dan pas kan je een degelijke en duidelijke balans van al de belangen van een vereniging opmaken. Dan pas ook is duidelijk waar de verantwoordelijkheid begint en waar ze eindigt. “

Dat de politieke partijen nu in deze richting werken, bekijkt Roland Van Hecke eerder cynisch : “Dat geloof ik pas als ik de effektieve ontbinding van die verenigingen zie. ” Geen ekskuus meer voor slapende vzw’s dus.

R.S.

ETIENNE MANGÉ, (SP-PENNINGMEESTER) Vooral grote vzw’s worden te weinig gekontroleerd.