Vande Lanotte kan toveren

Terwijl zowel winners als verliezers van 18 mei nog volop zaten te bekomen van de emoties, kondigde vice-premier en minister van Begroting Johan Vande Lanotte ( SP.A) een financiële operatie aan die ervoor moet zorgen dat we voor het einde van dit jaar met de overheidsschuld onder de symbolische 100 % van het bruto binnenlands product (BBP) zakken. Vande Lanotte wil 8 miljard euro mobiliseren, vooral via de verkoop van de leningsportefeuilles van enkele overheidsinstanties. Hoewel dit initiatief relatief weinig aandacht kreeg in de media, is het vanwege minstens twee elementen erg belangwekkend te noemen.

Ten eerste bevestigt de plotse uitvoering van deze ongewone operatie wat velen al maanden geleden aanvoelden: het is met de Belgische begroting (veel) minder goed gesteld dan de excellenties van Verhofstadt I onder meer in de verkiezingsstrijd verkondigden. Zonder doorschuifoperaties van facturen zou 2002 al een tekort te zien gegeven hebben. Voor dit jaar dreigt een tekort dat in de buurt van 1 % van het BBP kan komen. Door de geringe nominale groei van het BBP zat het er dan ook dik in dat de overheidsschuld weer zou gaan stijgen. Dankzij de handigheid van de minister van Begroting kan deze klip dus omzeild worden zonder dat de nieuwe regering al onmiddellijk zwaar moet gaan snoeien. Meer nog, de door Vande Lanotte voorgestelde ingreep sterkt het vermoeden dat de nieuwe regering zeker niet van plan is ernstig in te grijpen in de overheidsuitgaven.

Ten tweede neemt Vande Lanotte ons naar aanleiding van deze operatie opnieuw flink in het ootje met zijn Zilverfonds. De 8 miljard euro zal, aldus de minister van Begroting, aangewend worden om dat Zilverfonds verder te spekken en zodoende de betaling van toekomstige pensioenen veilig te stellen. Tenzij u gelooft dat Vande Lanotte plots Merlijn de Tovenaar geworden is, legt u dat verhaaltje best naast u neer. De Oostendse SP.A-topman zegt immers dat in zijn handen 1 euro eigenlijk 2 euro vertegenwoordigt. Wat gebeurt er concreet bij de voorgestelde transactie? Vande Lanotte verkoopt overheidsactiva (uitstaande leningen gedekt door hypotheken) en kan daar vanwege de lage marktrente van dit moment een mooie meerwaarde op realiseren. Vervolgens worden de alzo verworven euro’s aangewend om uitstaande staatsschuld terug te kopen van het beleggerspubliek zodat, inderdaad, de overheidsschuld daalt. So far, so good. Vande Lanotte gaat echter nog een stap verder: de weer aangekochte titels die overheidsschuld vertegenwoordigen, worden niet vernietigd maar in het Zilverfonds gestort.

Sommigen noemen dit creativiteit. Een correctere omschrijving luidt: enronitis op zijn Belgisch. Vande Lanotte en de regering moeten kiezen. Ofwel gaan ze door met de operatie zoals nu uitgetekend, maar dan mogen ze niet spreken van een vermindering van de uitstaande overheidsschuld. Ofwel verminderen ze die staatsschuld effectief en zwijgen ze over het spijzen van het Zilverfonds. Het is of, of, en niet en, en. In de aanloop naar de verkiezingen van 18 mei benadrukte Vivant-kopstuk Roland Duchâtelet het bedrieglijke karakter van al wat ons tot dan toe verteld was over het Zilverfonds. Rode en blauwe excellenties wuifden die kritiek hoogmoedig weg. De spoedoperatie van Vande Lanotte bevestigt het gelijk van Duchâtelet.

Johan Van Overtveldt