Schatten van juwelen

Dat de tentoonstelling voor 9 miljard BEF verzekerd is, zegt al veel. Dat ‘s werelds vermaardste juweliers- en veilinghuizen met alle plezier hun medewerking verleenden, nog veel meer. En met een bezoek aan de exclusieve tentoonstelling’ Uit de Schatkamer’ in het Antwerps Provinciehuis wordt alles in één keer duidelijk.

TEKST : MARGOT VANDERSTRAETEN

Misschien herinnert u zich nog de wereldpremière die de Hoge Raad voor Diamant vzw dat is de officiële vertegenwoordiger en woordvoerder van de Belgische diamantsector in 1993 organiseerde. Toen werd, naar aanleiding van Antwerpen Culturele Hoofdstad van Europa, de eerste tentoonstelling Uit de Schatkamer in het leven geroepen. Een succesrijke organisatie, want bijna 200.000 bezoekers bezochten de uitzonderlijke collectie historische en hedendaagse diamantjuwelen, diamanten en edelstenen. Een gigantische organisatie ook, want een dergelijke verzameling juwelen is uiteraard een fortuin waard (5 miljard). Met de vanzelfsprekende, allerstrengste veiligheidsmaatregelen tot gevolg. Die zijn ook dit jaar verzekerd. Met rijkswacht en politie, ingenieuze safes met speciaal veiligheidsglas, enzovoort. Maar goed, die maatregelen zijn voor de kunstzinnige bezoeker volledig bijzaak. Het is het vakmanschap in de bewerking van diamant en edelstenen, en het ontwerp en de creatie van de juwelen die boeiend zijn. En op dat gebied wordt werkelijk aan alle behoeften beantwoord…

Omwille van het succes

in 1993 werd besloten de tentoonstelling om de vier jaar te organiseren. En de Hoge Raad voor Diamant heeft er werk van gemaakt. Eerst en vooral wilde de Raad in geen geval 1993 volledig overdoen. Integendeel, dankzij onophoudelijke en talrijke contacten met musea, juweliershuizen en private eigenaars werd ervoor gezorgd dat de samenstelling van deze tentoonstelling totaal verschillend is van die van 1993. David Bennett van veilinghuis Sotheby’s verleende meteen zijn medewerking, François Curiel van het al even beroemde Christie’s moest niet overhaald worden. “Zulke tentoonstellingen vormen de ideale gelegenheid om zeldzame en buitengewone staaltjes van de juwelenkunst aan het publiek te tonen. Bovendien is het ook erg belangrijk dat de diamant- en juwelensector dichter bij de mensen komt. Reden genoeg dus om deel te nemen.”

Tussen haakjes : de verkoop van juwelen is nog altijd een vaste waarde voor veilinghuizen. De overgrote meerderheid van belangrijke juwelen die vandaag de dag verkocht worden, komt namelijk in privé-handen terecht. Dat is dan ook de reden waarom deze juwelen herhaaldelijk opnieuw op de markt verschijnen en (figuurlijk dan) onder de hamer gaan.

Maar niet alleen veilinghuizen, ook private juwelenhuizen zijn talrijk aanwezig op de tentoonstelling. Juwelenhuizen die er in 1993 niet in slaagden deel te nemen, stonden te popelen om dit jaar op de lijst te staan. Want natuurlijk wekken prestigieuze namen als Tiffany & Co (VS), Carrera y Carrera (Spanje), Gemcut S.A. (Zwitserland), St. Peterburg Collection (Verenigd Koninkrijk), Rubin en Zonen (België)… wereldwijde belangstelling op en wil uiteindelijk iedereen erbij zijn. Zelfs de paus.

Als vanouds

verblijven de pausen in Rome. Vroeger was dat in het Paleis van de Lateranen, naderhand werd Vaticaanstad gesticht. Dat was ten tijde van de bezetting van Rome door Italiaanse troepen. Rome sloeg een nieuw tijdperk in ; het werd de hoofdstad van het moderne Italië. De paus, die tot dan toe zowel een wereldlijke als een geestelijke leider was, wil zijn soevereiniteit behouden. Er wordt een verdrag ( Verdrag van de Lateranen, 1929) gesloten tussen de Heilige Stoel en Italië. Met de eigenlijke stichting van de staat Vaticaanstad als gevolg. De staat is volledig eigendom van de paus. Nog enkele wetenswaardigheden hieromtrent : het Vaticaan heeft een eigen vlag, eigen soldaten, een eigen gendarmerie, munt, post, radio, drukkerij, krant en tijdschrift. En dat de paus ook schitterende juwelen bezit, was te verwachten. Dat we enkele ervan nu ook te zien krijgen, is een aangename verrassing en tegelijk de primeur van de tentoonstelling.

Het zal de allereerste keer zijn dat een aantal historische stukken de pauselijke schatkamer het Vaticaan verlaten en aan het publiek tentoongesteld worden. De collectie bevat o.a. tiara’s van H.H.H.H. Pausen Gregorius XVI en Pius IX. Hun driedubbele kronen zijn overvloedig bezet met diamanten en edelstenen. Verder zijn er ook nog een aantal diamanten kerkjuwelen, allen met een fascinerende geschiedenis. Veel van deze stukken waaronder een tabaksdoos, een borstkruis met aquamarijn, een kazuifelgesp en een mijter met edelstenen werden door Europese koninklijke families aan het Vaticaan geschonken.

Net zoals in 1993

zal ook dit jaar Gokhran dat is het Diamantfonds van het Kremlin een aantal kostbaarheden (30 om precies te zijn) tentoonstellen in onze diamantstad. De collectie uit de schatkamer van het Kremlin in Moskou bevat onder meer een diamanten diadeem bezet met parels en Russian Beauty genoemd, een met diamanten bezette speld en bijpassend haarjuweel van de H. Katharina-orde, en verschillende indrukwekkende juwelen gedragen door tsaren en tsarina’s. Want de geschiedenis van het Diamantfonds is nauw verbonden met die van de tsaren, het Keizerrijk en de Sovjet-Unie. Het was in de eerste helft van de 18de eeuw dat Peter de Grote een staatsfonds voor kostbaarheden oprichtte. Omstreeks de revolutie van 1917 werd besloten om de artistiek hoogwaardige werken naar het museum in Petrograd over te brengen ; de historische en artistiek belangrijke juwelen en edelstenen werden in Gokhran bewaard. Zo ontstond het Diamantfonds. Gokhran verzorgt en vervolledigt de collectie met nieuwe stukken, zoals diamanten uit Jakutz.

Deze tentoonstelling van unieke historische en hedendaagse diamantjuwelen is eenmalig samengebracht in het Antwerps Provinciehuis – Koningin Elisabethlei 22 – 2018 Antwerpen ; en loopt van 3 tot en met 29 juni. Alle dagen van 10 u tot 18 u. Toegangsprijs 150 frank ; luxecatalogus 495 frank.

Meidoornen collier de chien met goud, diamant en email. Ontwerp van de toonaangevende Franse ontwerper René Lalique, einde 19de begin 20ste eeuw. Van Sotheby’s.

Tweeledig briljanten epaulet met kwasten. Op talrijke afbeeldingen van Russische hovelingen uit de 18de eeuw werd de draagwijze van de ordetekens duidelijk voorgesteld. Aan de grote strik, met een diamanten knoop in het midden, hangt een lange kwast van negen losse diamanten strengen. Van het Diamantfonds (Kremlin).

Kazuifelgesp van paus Leo XIII. Dit juweel werd aan Zijne Heiligheid paus Leo XIII geschonken door Marie-Christine, koningin-regentes van Spanje, ter gelegenheid van een jubileum. Opmerkelijk is dat de diamanten heel speciaal zijn uitgezocht omwille van hun bijzondere schittering en dat er op de driekroon gekleurde edelstenen werden aangebracht, waaronder smaragden en robijnen. Uit het Vaticaan.

Juwelenhuis Cartier, dat dit jaar zijn 150ste verjaardag viert, en ook in 1993 reeds een aantal juwelen ter beschikking stelde, ontleende voor deze tentoonstelling achttien belangrijke stukken uit de gekende ‘Collection Ancienne’. Deze waardevolle tiara is er één van.