Benoemingscarrousel bij Nationale Bank en FOD Financiën gaat ook over oude politieke vetes

Door onenigheid in de regering-De Croo zit België even zonder gouverneur van de Nationale Bank. De verlenging van het mandaat van Pierre Wunsch laat op zich wachten. Zijn herbenoeming wordt gekoppeld aan het invullen van een aantal topfuncties bij overheidsdiensten zoals de federale overheidsdienst Financiën. Hier staan PS en CD&V tegenover elkaar, die de overheidsdienst als hun bevoorrechte terrein beschouwen.

UPDATE: Pierre Wunsch kan zijn mandaat als gouverneur van de Nationale Bank van België (NBB) tijdelijk voortzetten, in afwachting van een formele beslissing van de federale regering. Dat heeft de NBB-regentenraad maandag beslist. Lees hier meer.

De Regentenraad van de Nationale Bank kwam vandaag bijeen zonder de gouverneur, Pierre Wunsch. De verlenging van zijn mandaat is al een hele tijd geblokkeerd door spanningen in de Vivaldi-regering.

Normaal gesproken moest eind december het licht op groen worden gezet en zou Wunsch een tweede termijn van vijf jaar krijgen. Maar minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) stond op de rem omdat er geen akkoord was over zijn plannen rond de artsensupplementen. Hij blokkeerde de benoeming van een aantal topambtenaren en kreeg daarbij de steun van de PS.

Nationale Bank zonder gouverneur

Gevolg: sinds 1 januari zit België officieel zonder gouverneur van de Nationale Bank. En dat net wanneer het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie start. Een zoveelste afgang voor de regering-De Croo.

Premier Alexander De Croo (Open Vld) kreeg ondertussen een brief van Christine Lagarde, de voorzitter van de Europese Centrale Bank, om hem te wijzen op de internationale verplichtingen van ons land. Ze zou met aandrang hebben gevraagd om een oplossing.

De vergadering van de Regentenraad moet klaarheid scheppen. Er wordt een tijdelijke oplossing verwacht, tot Wunsch in zijn functie is herbevestigd.

Grootste federale overheidsdienst

Niemand twijfelt aan de competentie van Wunsch, maar het zal wellicht nog even duren voor het licht op groen gaat. Eerst moet een akkoord worden bereikt over een aantal andere topbenoemingen in overheidsdiensten.

Dat die gekoppeld worden aan het mandaat van de gouverneur van de Nationale Bank, doet denken aan de oude politieke cultuur van de vorige eeuw. Toen werden topambtenaren pas benoemd na een klassieke Belgische koehandel, waarbij alle partijen moesten worden bediend.

Meer dan eens werden toen vragen gesteld over de capaciteiten van de topambtenaren. Ondertussen zijn de procedures transparanter en wordt van de kandidaten verwacht dat ze op examens en assessments een voldoende resultaat halen. Dat is nu het geval bij de kandidaten voor de nummer één van de federale overheidsdienst (FOD) Financiën, met 20.000 werknemers het grootste departement.

Lees verder onder deze preview

Voor de opvolging van Hans D’Hondt, die met pensioen is, komen twee kandidaten in aanmerking: ­Filip Van de Velde, momenteel kabinetschef van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) en Arnaud Vajda, van de overheidsdienst Wetenschapsbeleid, die een PS-kleur heeft. Beiden haalden de vereiste A-score. De PS-kandidaat staat wel als tweede gerangschikt. En in deze fase wordt het klassieke politieke spel gespeeld.

Vechten om de FOD Financiën

De PS wil opnieuw controle krijgen over de FOD Financiën. De Franstalige socialisten beschouwen die overheidsdienst als hun speeltuin, net als de christendemocraten trouwens.

In het verleden was de FOD Financiën als grootste overheidsdienst het terrein waar oude politieke vetes werden uitgevochten. Ten tijde van de regering-Michel (2014-2019) verliep de relatie tussen de FOD Financiën en de toenmalige minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) vaak stroef. Omdat de N-VA weinig ervaring had met federale kabinetten werden ambtenaren van de FOD Financiën gedetacheerd maar die volgden eerder de agenda van de overheidsdienst met een sterke CD&V-stempel dan die van de minister.

Nog pijnlijker was de oorlog tussen de PS en toenmalig minister van Financiën Didier Reynders (MR) tijdens de regeringen-Verhofstadt (1999-2007). Reynders wou de belastingen doen dalen maar botste steevast op een PS-veto. Hij gebruikte dan maar omwegen, onder andere door de belastingdiensten minder streng te laten optreden. Een aantal topambtenaren met liberale signatuur op de FOD Financiën hielp hem daarbij. Maar volledig vrij spel kreeg Reynders niet. De cruciale post van directeur-generaal van de Belastingen en invorderingen was in handen van Jean-Marc Delporte, een PS’er. Die schopte het tot nummer één van de FOD Financiën, een overwinning voor de PS. Na de periode Hans D’Hondt willen de Franstalige socialisten opnieuw de controle over de machtige overheidsdienst.

Een gouverneur als “liberale minister”

Dat daarvoor de herbenoeming van Wunsch even wordt uitgesteld, is goed meegenomen voor de PS. Zoals als gesteld: niemand bij Vivaldi twijfelt aan diens capaciteiten, maar ter linkerzijde is er wel eens ergernis wanneer de gouverneur van de Nationale Bank beleidsadviezen geeft die haar niet zinnen. Zoals het pleiten voor een gezonde begroting of voor loonmatiging om de concurrentiekracht van de bedrijven te garanderen.

Wunsch aarzelde ook niet om te wijzen op de grote regionale verschillen in werkzaamheidsgraad tussen Vlaanderen en Wallonië. Daar worden ze de PS wel eens nerveus van. Al is de situatie niet te vergelijken met het gouverneurschap van wijlen Luc Coene (2011-2015). Hij was in interviews vaak zeer streng voor het regeringsbeleid, wat hem bij de PS het etiket van “liberale minister buiten de regering” opleverde.