FISCALE AMNESTIE ZO LEK ALS EEN ZEEF

Nog vijftien dagen hebben berouwvolle belastingplichtigen de tijd om vergiffenis voor hun fiscale zonden te vragen. Ze betalen dan wel belastingen, maar geen boete. Die maatregel zet niet alleen de deur open voor fraudeurs, maar zal ook misdaadgeld uit het buitenland aantrekken, zeggen experts.

Tot het einde van deze maand hebben de belastingplichtigen nog de mogelijkheid hun zwarte geld te regulariseren zonder één eurocent boete te betalen. Vanaf 1 juli komt bovenop de verschuldigde belastingen nog een extra heffing van 5 %. Volgend jaar wordt dit tarief opgetrokken tot 10 %.

Voorlopig is het succes van de maatregel beperkt. Tot nu toe ontving de rulingcommissie zo’n 250 dossiers – samen goed voor 6 miljoen euro aan inkomsten voor de staat. Maar dat bedrag ligt ver onder de verhoopte 400 miljoen euro die in de begroting staat. Toch is minister van Financiën Didier Reynders (MR) er gerust op. Net als bij de eenmalige bevrijdende aangifte (EBA) rekent hij op een eindsprint van de berouwvolle Belgen.

Maar deze fiscale regularisatie dreigt een bom onder de schatkist te plaatsen als de gaten in de wetgeving niet snel gedicht worden. Uit berekeningen blijkt dat de eerlijke belastingbetaler nog altijd een veelvoud betaalt van wat de fraudeur neertelt. Bovendien kan de permanente maatregel makkelijk misbruikt worden door de georganiseerde misdaad. Hierdoor bestaat het gevaar dat het kind met het badwater zal verdwijnen. Nochtans biedt de fiscale regularisatie volgens professor Frans Vanistendael, decaan van de Leuvense rechtsfaculteit, een historische kans om eens en voorgoed naar Angelsaksisch model de negatieve mentaliteit van de belastingplichtigen om te slaan tot een billijke bijdrage aan de staat in ruil voor haar dienstverlening.

Regularisatie stimuleert fraude

Christiaan Barbier, advocaat van Monard-D’Hulst, vindt dat de fiscale regularisatie de fraude stimuleert. “Een belastingplichtige die te kwader trouw is, kan nu zonder probleem jarenlang inkomsten niet aangeven en op het ogenblik dat het vuur te heet onder zijn voeten wordt, te biechte gaan bij de fiscus zonder daar enige nalatigheidinterest noch boete voor te hoeven betalen. Voor professionele inkomsten krijgt hij zelfs na 31 juni nooit een extra verhoging aan zijn broek gesmeerd.”

Bovendien biedt de huidige wet geen rechtszekerheid, wat nochtans de bedoeling was. Zo rijst een probleem met de strafrechtelijke immuniteit van fiscale fraude ouder dan vijf jaar. Barbier: “Uit een fiscaal oogpunt zijn deze delicten verjaard. Strafrechtelijk gezien beschouwt de magistratuur de belastingbesparingen die uit de fraude voortvloeien, echter als een illegaal vermogensvoordeel. Volgens het parket kunnen deze ‘onwettige winsten’ nu worden witgewassen. De fraudeur die niet al zijn ontdoken inkomsten regulariseert en nog steeds enig voordeel haalt uit een fiscaal misdrijf, loopt dus het risico vervolgd te worden wegens witwassen. Dat betekent een verbeurdverklaring en een gevangenisstraf of boete. Het Hof van Cassatie heeft over de vraag of een illegaal vermogensbestanddeel – bestaande uit een belastingbesparing – kan worden witgewassen, tot op heden geen definitieve uitspraak gedaan.”

Bovendien is de strafrechtelijke immuniteit bij regularisatie beperkt. Barbier: “Nu blijft elk ander misdrijf dat verband houdt met een fiscale fraude strafbaar. Hiertoe behoren het misbruik van vennootschapsgoederen en valsheid in geschrifte. Maar gewone fiscale fraude gaat altijd gepaard met bewuste fouten in de jaarrekening of de balans. Zo blijft altijd het risico op een strafrechtelijke vervolging bestaan. Dat zal de fiscale zondaars niet stimuleren een regularisatie aan te vragen. Ik begrijp dat je de fiscale regularisatie uitsluit voor opbrengsten uit puur criminele feiten – zoals drugs- of mensenhandel – maar nu krijgt zelfs de gewone belastingplichtige, die zekerheid zoekt door regularisatie, deze immuniteit niet. Het is hoog tijd dat de overheid het debat durft te voeren om de gewone fiscale fraude te decriminaliseren, wanneer de belasting effectief wordt betaald.”

Een bijkomende moeilijkheid is dat de huidige maatregel de anonimiteit van de berouwvolle zondaar niet respecteert. Zo zal het Contactpunt Regularisaties, dat het dossier afhandelt, automatisch je nummer doorgeven aan de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI). Die centraliseert de strijd tegen witwasoperaties. Maar Barbier ziet de logica van deze informatie-uitwisseling niet: “In het geval van de EBA was een extra overheidscontrole verantwoord, omdat de banken daar de attesten afleverden. Maar bij de fiscale regularisatie keurt de administratie zelf de aanvraag goed. Waarom moet een andere dienst dat dan nog eens verifiëren?”

Ontduiken wordt interessant

Advocaat Werner Niemegeers (Consulta) gaat zelfs een stap verder. De fiscale regularisatie discrimineert de eerlijke belastingbetaler, vindt hij. Hij stapt dan ook naar het Arbitragehof om de huidige maatregel te vernietigen.

Niemegeers: “De EBA liet toe fouten uit het verleden weg te werken. Dat was goed. Maar de huidige maatregel, die permanent is, spoort criminelen aan om in de toekomst belastingen te blijven ontduiken. Door eerst te frauderen en daarna pas aan te geven, verdienen ze nog geld aan hun laakbare operatie. Dat druist in tegen het gelijkheidsbeginsel. Principieel moet een fiscale regularisatie duurder zijn dan een eerlijke aangifte. Anders dreigen we in een situatie terecht te komen, waarbij steeds meer belastingplichtigen vanaf dit jaar waarschijnlijk een minimum zullen aangeven. Ze speculeren op de lage pakkans en een toekomstige regularisatie. Daardoor zal de schatkist belangrijke inkomsten mislopen, die alleen gecompenseerd kunnen worden door de al hoge belastingtarieven nog verder te verhogen. Zo wordt het nog voordeliger om te frauderen. Het is die negatieve spiraal die momenteel versterkt wordt door de fiscale regularisatie.”

Bovendien is de fiscale regularisatie niet bestand tegen infiltratie van misdaadgeld, aldus Niemegeers. “De maatregel is zo lek als een zeef. Als afschrikking is de aangifte op naam beduidend laag. Een eenvoudige verklaring op eer volstaat om aan te tonen dat de aangegeven sommen niet voortvloeien uit criminele activiteiten. Ook voorziet de procedure geen voorwaarden om de authenticiteit van de bijgevoegde bankuittreksels te verifiëren. Het contactpunt heeft op dat vlak geen enkele controlebevoegdheid. Met het attest kan een tussenpersoon of schermvennootschap het witgewassen misdaadgeld onmiddellijk overschrijven naar een buitenlandse bankrekening, zodat geen haan daar nog naar kraait. Ten onrechte gaat de regering er van uit dat de belastingplichtige na de fiscale regularisatie in België zal blijven wonen.”

Ook Jef Vuchelen, professor Economie aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB), vreest dat de fiscale regularisatie criminelen naar België zal lokken. “Door hier een activiteit te ontplooien en een belastingaangifte in te dienen, krijgen buitenlandse gangsters de mogelijkheid na een paar jaar hun zwarte kapitaal wit te wassen. Zo zal ons land internationaal een slechte reputatie krijgen, wat de groei van onze financiële instellingen belemmert. Bovendien volstaat het voor malafide personen of organisaties om slechts een gedeelte van hun zwarte geld te regulariseren, voor zover ze cash nodig hebben om hun grote aankopen te kunnen bewijzen. Dat gold trouwens ook voor de EBA, waar veel meer is witgewassen dan officieel aangegeven ( nvdr – 5,7 miljard euro).”

Volgens advocaat Anton van Zantbeek (Greenille) zullen de echte criminelen echter geen gebruikmaken van de fiscale regularisatie, omdat zij de helft van hun ‘winsten’ niet willen afstaan aan de fiscus. Niemegeers: “Het is natuurlijk zo dat de aanslagvoeten een rem zullen zetten op het succes van de maatregel. Maar dat geldt ook voor het gewone zwart geld. Wel is het zo dat de misdadiger via de fiscale regularisatie onmiddellijk over het ingeklaarde geld zal kunnen beschikken en hij dus niet zal moeten werken met tijdrovende witwastechnieken, zoals kasgeldvennootschappen die in vastgoed investeren.”

Het paardenmiddel: lagere belastingtarieven

De verplichte melding aan het CFI zal evenmin zoden aan de dijk brengen. Het CFI wordt pas na zes maanden op de hoogte gebracht van een regularisatie. Dan hebben de criminelen al lang hun zwarte geld met een verschoning van ons koninkrijk in de internationale economie gepompt. Maar Hubert Dubois, gastprofessor Fiscaal Procedurerecht aan de Universiteit Antwerpen, betwijfelt of de buitenlandse fiscus wel zonder boe of bah dit Belgische attest zal aanvaarden. Niemegeers: “Indien niet, zal de rechtszekerheid van de afgeleverde attesten een zware deuk krijgen, waar de berouwvolle belastingplichtige met zijn pekelzonden de dupe van wordt. Maar zelfs in dat geval ontspringen criminele organisaties de dans. Zo blijkt uit het proces tegen Fehriye Erdal dat de Belgische veiligheidsdiensten de bankrekeningen van terroristische organisaties niet kunnen bevriezen. Maar deze tegoeden staan op naam van individuele leden, die niet op de officiële lijst voorkomen.”

“De fiscale regularisatie is een mes dat aan twee kanten snijdt,” besluit Christiaan Barbier. “Enerzijds moedigt de overheid de zondaars aan om met de fiscus in het reine te komen. Anderzijds schrikken de vele onduidelijkheden de kandidaten af. Zo’n wet kan in de praktijk niet werken. Nochtans past de maatregel perfect in de nieuwe belastingethiek. De jongere generatie wil letterlijk en figuurlijk het fiscale verleden van hun ouders niet erven. Zij streven naar meer transparantie, zowel bij de burgers als bij de overheid. Daarom pleit ik voor een aanpassing van het huidige systeem naar Nederlands model. Bij onze noorderburen kan iedere belastingplichtige die op fiscaal vlak ooit iets mispeuterd heeft, bij de overheid een speciale rekening openen en met de nodige stortingen zijn fouten herstellen. Als je deze inkomsten uit de fiscale amnestie investeert in de strijd tegen de fiscale fraude, heeft de eerlijke belastingbetaler er ook iets aan.”

Toch blijft professor Frans Vanistendael, advocaat van Loyens, een voorstander van de fiscale regularisatie. “Tijdens de EBA waren er heel wat mensen die hun toestand regulariseerden en die zeker niet onmiddellijk van plan zijn om opnieuw te beginnen te frauderen. De aanpassingsperiode was echter kort en er waren ook heel wat onzekerheden. Een omslag in mentaliteit vergt wat tijd. Bovendien mag je niet vergeten dat de georganiseerde internationale fraude niet van de amnestie geniet en dat de administratie nog altijd het recht en de plicht heeft om alle fraude te bestrijden. Zodra er een onderzoek is opgestart, is er geen amnestie meer mogelijk. De doelstelling van de wet moet dus zijn zo snel mogelijk de ondergedoken belastingplichtigen boven water te halen, zonder daar een tijdslimiet op te stellen. Niets belet ons bovendien om de strafsancties voor fraude te verzwaren. Dat verhoogt de druk om boven water te komen. Mijn vrees is dat als het Arbitragehof deze wet vernietigt, fiscale amnestie tenminste voor een generatie in de doofpot gaat, met het gevolg dat heel wat belastingplichtigen weer vervallen in de oude mentaliteit.”

Daarom stelt Werner Niemegeers als oplossing voor de verjaringstermijnen te verlengen, de strafsancties te verzwaren, de pakkans te verhogen en het misdaadgeld verbeurd te verklaren. “Maar vooral lijkt het mij aangewezen om minder fraudegevoelige tarieven te hanteren, bijvoorbeeld 15 % in de vennootschapsbelasting en 25 % in de personenbelasting op een bredere belastbare grondslag. Zo’n maatregel zou de fiscale fraude pas echt uit de wereld helpen.”

Eric Pompen n