Een doosje vol pep

De toekomst van de semafonie wordt verzekerd door een ontwikkeling in drie richtingen : toestellen zonder abonnement, een nieuwe zendnorm en tweerichtings- verkeer.

In de wereld van de mobilofonie wordt nu al tien jaar het nakende verscheiden aangekondigd van dat eenvoudige, alombekende apparaatje : de semafoon. Toch is het aantal semafoongebruikers tussen 1994 en 1996 wereldwijd gestegen van 30 miljoen tot 120 miljoen. Tegen het jaar 2000 schat men het aantal “beeper”-gebruikers op 150 miljoen. Het toestelletje kent vooral succes in de Verenigde Staten en Zuidoost-Azië, met een penetratie van 25 % in Hongkong of Singapore. De argumenten waarmee de voorstanders van de semafoon dit fenomeen verklaren, zijn welbekend : gebruiksvriendelijkheid, kleine omvang, grote autonomie in het gebruik, lage kosten en een perfecte bereikbaarheid, zowel buiten als in gebouwen. Met andere woorden, allemaal voordelen tegenover de GSM.

Toch is de semafonie in Europa nog altijd niet echt doorgebroken. Veel mensen beschouwen het systeem als verouderd, maar de volgende maanden zou daar verandering in kunnen komen. Eerst is er de liberalisering van de markt, in januari volgend jaar, die ongetwijfeld nieuwe actoren op de tot nu toe beschermde markt zal doen verschijnen. Daarnaast evolueert de semafonie radicaal in drie richtingen : de veralgemening van de semafoon zonder abonnement ; de invoering van Ermes, een nieuw pan-Europees netwerk ; en de bidirectionele semafonie, die niet lang meer op zich zal laten wachten.

Geen abonnement en geen kosten

In België tellen de drie Belgacom-netwerken samen 260.000 abonnees. Dit betekent een penetratie van 2,6 %, wat ons land een eervolle vierde plaats op de Europese hitlijst oplevert. Tot voor kort was die markt enkel gericht op professionele gebruikers. Belgacom deed geen inspanningen om de particuliere markt in te palmen. Erger nog, onze nationale dienst liet zich de loef afsteken door Multipage, dat via het Nederlandse net werkt en met zijn Scottie een dienst zonder abonnement voorstelt. Een slordige 35.000 abonnees later reageerde Belgacom dan toch en stelde het op zijn beurt een semafoondienst zonder abonnement voor, gebaseerd op het Calling Party Pays-systeem (de beller betaalt). Dat was meer dan een reactie op Multipage alleen. Belgacom had vooral gemerkt dat de dienst in alle Europese landen waar hij was gelanceerd, de semafonie populair had gemaakt. Bovendien was het een mooie zij het late zet tegen de voor 1998 verwachte nieuwe concurrenten. Belgacom moderniseerde tegelijk ook noodgedwongen het imago van de semafoon op de markt voor het grote publiek. De Swatch-Beep (december 1995), de modellen in kleur (mei 1996), de gratis voice-mail (juli 1996) en de verlaging van het abonnementstarief (februari 1997) waren allemaal stappen in die richting.

Sinds 12 mei commercialiseert Belgacom de B. Beep, een Philips-toestel dat voor 3490 frank wordt verkocht. Andere kosten zitten er voor de eigenaar niet aan vast. Het apparaatje kan cijferboodschappen ontvangen en zelfs via geïntegreerde persoonlijke voice-mail stemberichten doorsturen. Elk toestel heeft een eigen telefoonnummer, voorafgegaan door het nieuwe kengetal 0454/. Anders dan bij de Scottie hoeft u dus geen drie lange cijferreeksen in te geven om de gebruiker te bereiken. Per bericht betaalt de oproeper ongeveer dertig frank. Met de B. Beep hoopt Belgacom op een 50.000 gebruikers per jaar, in de doelgroep van 14- tot 25-jarigen. Het systeem richt zich tot iedereen die zich nog geen GSM kan veroorloven, de mensen die over een automatische en persoonlijke antwoorddienst willen beschikken (een oproep om via een gewone telefoon de berichten te beluisteren kost 6,05 frank per tariefeenheid) of bereikbaar willen zijn zonder gestoord te worden. Dat laatste zal niet alleen de jongeren aanspreken. Zolang Belgacom en Mobistar geen functie voor de identificatie van de oproeper in hun systeem inbouwen, grijpen vele GSM-gebruikers immers naar dit middel om een correspondent terug te bellen op het ogenblik dat zij het verkiezen.

De semafoon kent geen grenzen

In het eerste stadium werkt de B. Beep nog via een klassiek net, volgens de Pocsag-norm ( Post Office Code Standardisation Advisory Group). Maar zodra Belgacom een exploitatievergunning krijgt, zal het snel overschakelen op Ermes. Ermes ( Enhanced Radio Message System) is de tweede factor van vernieuwing in de semafonie. Deze norm, die de Europese telecommunicatieverantwoordelijken hebben uitgewerkt om de semafonie aantrekkelijker te maken, is door 37 operators aanvaard.

Ermes heeft heel wat voordelen : op de eerste plaats geeft het de semafoon een roaming-functie (hij is bruikbaar in andere landen dan het land van oorsprong). Met Pocsag bestond die mogelijkheid niet, vermits elk land met andere frequenties werkte. Bovendien is de capaciteit van de Ermes-netwerken groter. Bij Ermes geeft één kanaal plaats aan 500.000 gebruikers, tegenover 100.000 bij Pocsag. Verder is het transmissiedebiet veel hoger en biedt Ermes meer diensten aan : individuele berichten of berichten naar een besloten gebruikersgroep ; een permanente informatiedienst van algemeen nut ; nummering van de berichten ; transfer van de berichten naar een andere pager of een GSM-toestel ; verzending van berichten op vaste tijdstippen ; uitbreiding van het aantal lettertypes, enzovoort.

Op dit ogenblik wordt Ermes nog niet veel gebruikt. Het is enkel volledig operationeel in de Scandinavische landen, Frankrijk, Hongarije, Nederland, Zwitserland en Saudi-Arabië. In de andere landen verkeert het systeem nog in het proefstadium of in een wachtperiode, hoewel de licentiehouders al bekend zijn. In feite bood de Pocsag-norm tot hiertoe voldoening, zeker in de monopolistische omgeving waarin de meeste operators werkten.

In België moet het BIPT (Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie) tegen oktober van dit jaar drie exploitatievergunningen afleveren om het nieuwe Ermes-net vóór het einde van het jaar van start te laten gaan. Het dossier heeft minder mediabelangstelling gewekt dan dat van de GSM. Het is wel zo dat de Ermes-licenties niet toegekend zullen worden op basis van een buitensporige instapprijs, maar eerder op technische gronden. Wie krijgt een licentie ? Aanvragen kunnen nog ingediend worden, maar Belgacom en concurrent Multipage zijn zeker kandidaat. Er is ook sprake van het consortium Unisource, waarvan de Nederlandse en Zwitserse eigenaars reeds in eigen land licenties hebben verkregen, en van LCL en Belgian Trunking Company, twee bedrijven die in de sector van de trunking-netwerken actief zijn.

En hij antwoordt !

Het staat nu al vast dat Ermes niet het eindpunt zal zijn. Sinds enkele jaren ontwikkelt het Amerikaanse Motorola een nieuwe reeks protocols voor open communicatie : FLEX. Deze nieuwe standaarden maken tweerichtingsverkeer mogelijk. Wie vandaag een bericht stuurt naar een semafoon, krijgt een garantie van verzending. Er is geen enkele waarborg dat de ontvanger het ook heeft opgemerkt. Met de bidirectionele semafoon zal men de ontvanger kunnen verplichten de boodschap te beantwoorden of op z’n minst een ontvangstbericht terug te zenden.

Andere functies zijn opsporing en automatische herkenning, zodat men kan controleren of een gebruiker bereikbaar is voor men een bericht ergens heen stuurt. Het is ook mogelijk verkeerde of slecht verzonden berichten terug te sturen zonder de telefoon te moeten gebruiken. In de Verenigde Staten werken de eerste bidirectionele semafoons al sinds twee jaar, onder de naam Tango. Het zijn de voorlopers van een nieuwe generatie geavanceerde toestellen, die niet alleen gegevens maar ook beeld en stem zullen kunnen versturen. Niet iedereen zal er gelukkig mee zijn, maar de semafonie is nog niet uitgepraat…

FRÉDÉRIC MAHOUX

B. BEEP, DE NIEUWE SEMAFOON VAN BELGACOM Geen abonnements- of gebruikskosten : de operator rekent op een verkoop van 50.000 toestellen per jaar.