Continent India

De grootste democratie ter wereld heeft zich na de tweede wereldoorlog opgewerkt tot een nucleaire mogendheid met de vijfde grootste industriële productie van de wereld. Met zijn rijke tradities en zijn gigantisch cultureel patrimonium is India bovendien een zeer aantrekkelijk land. Het ongerepte zuiden is toeristisch nog onontgonnen gebied is. Een rondreis doorheen de provincies Tamil Nadu, Karnataka en Kerala.

Nergens ter wereld zijn de tegenstellingen tussen mensen zo groot als in India. De maharadja’s behoren tot de allerrijksten van deze planeet. De paria’s leven in de grootste armoede die men zich kan voorstellen. Het is eigenlijk onvoorstelbaar – op de drempel van de 21ste eeuw – dat het kastensysteem, hoewel officieel afgeschaft, zo hardnekkig gehandhaafd blijft in dit reusachtige land (108 keer België). Wie door India reist wordt onvermijdelijk geconfronteerd met buitensporige rijkdom en schrijnende armoede. Voedsel is er gelukkig voor iedereen, ook al telt het land meer dan één miljard mensen. De reiziger zal het geweten hebben. Nooit is hij alleen in dit dichtbevolkte land. De kennismaking met de Indiër, met de smeltkroes van volkeren, met de kaleidoscoop van talen (18 hoofdtalen, 850 dialecten), godsdiensten, culturen en tradities, vormt dan ook de meest boeiende ervaring van een reis doorheen een land dat de allure van een continent heeft.

Het is geen gemakkelijke reis. Fysiek vraagt het een grote inspanning om de afstanden via het ouderwetse wegennet te overbruggen. Autobussen halen amper een gemiddelde van 40 km/u op het druk bereden en geaccidenteerde wegdek. De trein kan een alternatief zijn voor bepaalde trajecten.

Ook geestelijk wordt heel wat van de reiziger gevraagd. Niet alleen moet hij binnendringen in een culturele wereld die sterk beheerst wordt door het hindoeïsme, dat voor een buitenstaander geen gemakkelijke godsdienst is. Met zijn 3 miljoen goden. Nog een grotere inspanning vergt het om het India van vandaag te begrijpen: een land dat overheerst wordt door een normenpatroon dat zo grondig verschilt van het onze. De cultuurschok wordt hier door de westering als zeer reëel ervaren. Zeker in het zuiden waar je naast sterk ontwikkelde business-steden ook geconfronteerd wordt met honderden stammen die nog leven volgens duizenden jaren oude tradities van hun voorvaderen, op het koppensnellen na.

We landen in Chennai, het vroegere Madras. Rechtstreeks bereikbaar vanuit Brussel met Sabena. Zes miljoen inwoners, vierde grootste stad van India, na Mumbai (Bombay), Calcutta en New Dehli. Vroegere hoofdstad van Brits-Indië; momenteel hoofdplaats van Tamil Nadu. Grootste filmcentrum ter wereld, vóór Bollywood (Bombay) en Hollywood. Bloeiende autoindustrie. Chennai is een aangename wereldstad, minder verstikkend dan de drie topsteden in Indië. Het klimaat is tropisch met hoge vochtigheidsgraad. Moderne en koloniale gebouwen. Interessant Brons Museum met een prachtige Ardhanarisvara, half-man & half-vrouw, één van de mooiste beelden ooit door mensenhanden geschapen. Het tweede grootste strand ter wereld, Marina Beach, waar Indiërs gekleed gaan baden. Het Memorial Tamil Nadu is een heel speciale plek voor de Tamil die ijveren voor een onafhankelijke staat.

In Chennai bevindt zich ook het Indian Institute of Technology (ITT), waar misschien wel de hoogst gekwalificeerde ingenieurs van de wereld worden afgeleverd. Het beeld van Chennai dat echter het meest bijblijft is dat van de enorme reklamepanelen, soms tientallen meters hoog, waarop de acteurs, de vedetten van de Indische soap-films, afgebeeld zijn.

Vanuit Chennai zijn interessante uitstappen mogelijk naar de tempelsteden Mahabalipuram en Kanchipuram én naar Bangalore, het Sillicon Valley van Azië, het grootste productiecentrum ter wereld van de hoogtechnologische computerindustrie. Kortom Chennai is een zeer interessante bestemming voor zakenmensen die business en cultuur willen linken. Bovendien is de stad de poort naar het zuiden, waar de meeste circuits beginnen en eindigen.

Bangalore – vier miljoen inwoners, zesde grootste stad – is de hoofdplaats van de provincie Karnataka, waar het Kannada de hoofdtaal is. Governement’s Work is God’s Work staat op het regeringsgebouw te lezen. Indiërs besteden veel aandacht aan hun slogans en opschriften die vaak met humor en poëzie doorspekt zijn. Love is in the Air. It is Time you show you Care lezen we op een affiche ter bestrijding van aids. Vergeten we ook niet dat de Kamasutra in Indië ontstaan is en dat de tempels vaak met erotische afbeeldingen versierd zijn.

Seksualiteit heeft vandaag nog steeds een veel diepere en religieuze betekenis. Zo worden in het ‘heilige der heiligen’ in de tempels de lingam en de yoni bewaard die het mannelijk en vrouwelijk geslachtsorgaan symboliseren en bij bepaalde gelegenheden door priesters en gelovigen met een melkachtige, kleverige stof overgoten worden. Ook worden er offerandes gebracht aan de reusachtige gebeeldhouwde Nandi of ‘heilige stier’, waarbij zijn testikels worden vereerd als symbool van vruchtbaarheid.

In het dagelijkse leven is de relatie tussen vrouw en man zeer verschillend van de onze en – vanuit westers standpunt bekeken – zelfs flink verstoord. Zo worden de meeste huwelijken nog steeds ‘geregeld’ door de ouders. Vaak zijn de meisjes geen 10 jaar als ze uitgehuwelijkt worden. Het huwelijk zelf wordt voltrokken van zodra ze de wettelijke leeftijd van 18 bereikt hebben. De ouders van de bruid betalen de bruidschat die zeer aanzienlijk kan zijn. Jaarlijks worden 2 miljoen meisjes geaborteerd. Soms worden de meisjes enkele dagen na de geboorte gedood. Vandaag gebeurt het nog steeds dat gehuwde vrouwen een geënsceneerde dood sterven door verbranding in de keuken, zodat de man een nieuwe en grotere bruidschat kan opstrijken. Vandaag zijn er nog altijd weduwen die sterven op de brandstapel bij de verassing van hun man. In het jaar 2000 wordt in het parlement nog steeds gedebatteerd over deze vorm van zelfdoding, al dan niet met een helpende hand.

De ‘vrije vrouw’ waar Indira Gandhi naar streefde, heeft dus blijkbaar nog een lange weg af te leggen. Anderzijds spelen vrouwen wel een belangrijke rol in de samenleving. Indira Gandhi is 16 jaar Eerste Minister geweest. Vandaag speelt Sonia Gandhi een hoofdrol in de politiek. Vrouwen staan aan het hoofd van grote bedrijven, zijn professor aan de universiteit, worden succesrijke dokters en advokaten, hebben leidinggevende functies in het leger en bij de politie, worden piloot. Vrouwen hebben hetzelfde salaris als de mannen en hebben veel vroeger stemrecht verworven dan in de meeste Europese landen. De Indische vrouw is bovendien heel mooi en etaleert haar schoonheid: de voorbije 5 jaar is de titel van Miss World 3 keer naar een Indische gegaan. De jongste winnaar heet Yukta Moohkey en komt uit Mumbai.

Toch is en blijft de positie van de vrouw één van de vele paradoxen waar de Indische samenleving bol van staat. Even complex is het met de godsdiensten gesteld. Naast de klassieke godsdiensten treft men er ook eeuwenoude en merkwaardige vormen van verering aan. Dat is ondermeer het geval met het tantrisme waarin bizarre vormen van seksualiteit een belangrijke rol spelen. Daarnaast is er ook het jaïnisme.

Een merkwaardig monument in Sravanabelagola is de 17-meter hoge naakte kolos van Jaïn. Het Jaïnisme is een oude en nog steeds toegepaste godsdienst waarbij de priesters geen enkel bezit mogen hebben, naakt rondlopen en in stoet gevolgd worden door de gelovigen. Ze voeden zich uitsluitend met granen en noten omdat ze elke vorm van leven moeten respecteren. De vloer wordt voor hen schoongeveegd zodat ze geen mieren kunnen dood trappen. Ze houden een hand voor de mond om te beletten dat een insect toevallig naarbinnen zou vliegen en een gewisse dood zou sterven.

Hoogtepunten van meer klassieke hindoe-tempelcultuur treft men aan in Halebib en Belur. Hier zijn Sjiva, Vishnu, Brahma, Parvati, Ganesj, Krishna, Rama en de andere goden van het hindoeïsme omnipresent. Een voorbeeld van exuberante – maar in onze ogen smakeloze – rijkdom is dan weer het paleis van de maharadja van Mysore. In de buurt van dezelfde stad vindt men ook het veel mooiere houten paleis van Tipu Sultan, die verslagen werd door de Engelsen o.l.v. de ons bekende Duke of Wellington (Waterloo) en vandaag als een held vereerd wordt.

Via een ommetje in Tamil Nadu en de aangename bergstad Ooty ( Udhagamandalam is de nieuwe naam) bereikt men de westkust en de provincie Kerala. In Ooty verblijft u bij voorkeur in het koloniale hotel Savoy waar de kamers voorzien zijn van een open haard. U kunt er ook mooi antiek vinden aan interessante prijzen in The Big Shop. De stad Cochin is dan weer bekend voor zijn Kathakali-dansen, maar let op, de verplichte vertoning lijkt meer op een toeristenval. Kerala is een welvarende staat en het stadsbeeld verschilt totaal van de derde wereld-dorpen die we onderweg doorkruist hebben. Merkwaardig genoeg is Kerala de eerste staat in de wereld waar de communisten via verkiezingen aan de macht zijn gekomen. Ook is de apostel Thomas hier in het jaar 52 NC langsgekomen. Onze noorderburen hebben er eveneens voet aan wal gezet en het Hollandse Paleis dat aan die periode herinnert, heeft buitengewoon mooie muurschilderingen met scenes uit de Ramayana in huis. In Cochin bezoekt u ook de vismarkt met de beroemde Chinese vissersnetten.

Kerala heeft tevens interessant natuurschoon te bieden, o.a. de Backwaters waar een verplicht boottochtje op de kanalen op het programma staat en het natuurpark van Periyar waar de Indische olifant zich in het wild laat bewonderen.

Voor het absolute hoogtepunt van de reis keren we echter terug naar de provincie Tamil Nadu, meer bepaald naar de stad Madurai waar zich de immense Meenakshi tempel bevindt. Het is een actieve tempel die nog steeds voor de eredienst gebruikt wordt. Niet alleen een parel van architectuur, maar ook en vooral een sacraal monument waar de kracht van de godsdienst en de belijdenis door de gelovigen in de ziel snijden. De diepe repetitieve klanken die uit het binnenste van de aarde lijken te komen, de geuren van wierook, de glimmende boter-substantie die op de beelden wordt gespoten, het binnendringen in het heiligdom dat door een enorme basalten fallus beheerst wordt, de priesters met naakt bovenlijf, de gelovigen in kleurrijke sari’s die de beelden aanraken, al deze gewaarwordingen maken van het bezoek aan de tempel een unieke gebeurtenis. Bewonder tevens de duizenden, in felle kleuren beschilderde sculpturen die op de tempeltorens zijn aangebracht. Om weer tot rust te komen bezoekt u best het Gandhi Museum, een ode aan Mahatma Gandhi, die enkele maanden geleden nog uitgeroepen werd tot grootste Wereldleider van de Eeuw. Naamgenoot – maar geen familie – Indira Gandhi werd trouwens verkozen als Vrouw van het Millenium.

Aan tempels geen tekort in India. In Tanjore (Thanjavur) valt de indrukwekkende Brihadeshvara tempel met zijn heilige beschilderde olifanten te bewonderen. Trichy (Tiruchirappali) is een levendige stad met het prachtige heiligdom van Sri Rangam en de Kauvery rivier waar de asverstrooiingen plaats hebben en rouwende gelovigen zich baden. Aan de oostkust treft men de door de Unesco beschermde rotstempel van Mahabalipur aan met prachtige bas-reliëfs en haut-reliëfs uit de 7de eeuw. Kanchipuram heeft liefst 150 tempels te bieden en is bovendien bekend om zijn hoogstaande zijdeproductie.

Terug in Chennai raden we u een verblijf aan in het Taj Residency-Connemara hotel, een prachtig hotel dat aan de hoogste verwachtingen voldoet en waar u eventjes kunt bekomen van de zware reis. De Taj hotels en de Taj Garden Retreats zijn overigens de beste keuze voor een rondreis door Zuid-India.

* Sabena heeft in november 1999 een vluchtlijn geopend op Chennai (Madras). Info: (02) 723.23.23. Website: www.sabena.com

* Escape biedt een zevental reisprogramma’s in India aan. Brochure verkrijgbaar bij de reisagent.

HENK VAN NIEUWENHOVE