Herrie om de Volkswagen Golf van de pantserindustrie

Verschillende Europese landen willen Leopard 2-tanks leveren aan Oekraïne. Die moeten op zijn minst helpen een grootschalig Russisch offensief af te slaan. Duitsland is daar niet happig op. Niet alleen vreest bondskanselier Olaf Scholz voor een escalatie, ook en vooral heeft Berlijn die pantservoertuigen nodig voor de uitbouw van de eigen Bundeswehr, die in een lamentabele toestand verkeert.

Vandaag – vrijdag – komen vijftig ministers van Defensie bijeen op de Amerikaanse vliegbasis in het Duitse Ramstein, om te overleggen over verdere wapensteun aan Oekraïne. Dat het land extra kanonnen en munitie uit het Westen goed kan gebruiken, daarover is iedereen het eens. Militair experts verwachten een nieuw Russisch tegenoffensief. In Rusland draaien de militaire fabrieken op volle toeren. Kiev moet op zijn minst klaar zijn om zo’n aanval af te slaan.

Daarom zijn verschillende NAVO-landen bereid zwaar materieel te leveren. Concreet gaat het om aanvalstanks. De Britten beloven veertien Challenger-pantservoertuigen. Zweden, Finland, Spanje en Polen willen Leopard 2-tanks leveren.

Die pantservoertuigen van Duitse makelij, waarvan er in de EU-landen zo’n 2.500 in de opslagplaatsen staan, hebben een sterke reputatie. Ze hebben voor tanks een hoge maximale snelheid (70 km/u.). Ze hebben 42 granaten (120 mm) aan boord en volgens experts is de overlevingskans van de vierkoppige bemanning veel groter dan bij de T-72 pantservoertuigen die nu gebruikt worden op het slagveld. De Leopard wordt bij onze oosterburen de Volkswagen Golf van de pantservoertuigen genoemd.

Aangezien dertien Europese legers de tank gebruiken, zijn er veel onderdelen van in voorraad en kan een beschadigd voertuig snel hersteld of vervangen worden. “Het defensiebedrijf KMW, dat de Leopard produceert, heeft een platform in de fabriek waarmee het tegelijk aan een aantal tanks kan werken. Het aantal is om veiligheidsredenen onbekend, maar het is een garantie dat ze snel beschikbaar zijn”, zegt Rafael Loss, defensie-expert bij de denktank European Council on Foreign Relations (ECFR). “De normale productie tegen 100 procent kan stijgen tot 120 procent, maar dan zijn extra investeringen nodig.”

Klassieke Duitse terughoudendheid

Alleen rijst een politiek probleem. Duitsland is er niet happig op die tanks aan Oekraïne te leveren. Bondskanselier Olaf Scholz (SPD) vreest voor een verdere escalatie van de oorlog. Zo vermoeden sommigen in Berlijn dat de Oekraïense president, Volodymyr Zelenski, de voertuigen niet enkel voor defensieve operaties zal gebruiken. Ze kunnen ook dienen om de door Rusland geannexeerde Krim aan te vallen. Dat kan leiden tot een oncontroleerbare escalatie van de oorlog. Een ander element is de klassieke Duitse diplomatieke terughoudendheid wanneer het over wapenleveringen gaat, een erfenis van de pacifistische internationale opstelling van onze oosterburen na de Tweede Wereldoorlog. Scholz verbergt zich ondertussen achter de Amerikaanse bondgenoot: Berlijn wil wel tanks sturen, maar enkel als de Verenigde Staten dat doen.

Dat Duitsland niet wil leveren, hoeft op het eerste gezicht geen probleem te zijn, zou je als buitenstaander denken. De andere landen kunnen toch op eigen houtje beslissen? Dat klopt niet. Het ‘doorexporteren’ van in Duitsland geproduceerd materieel kan enkel met de goedkeuring van Berlijn. Daar zal het vandaag in Ramstein ook over gaan.

Nog geen overgang naar een oorlogseconomie

Dat Scholz op de rem staat, doet bijna vergeten dat Duitsland al bijna een jaar een belangrijke leverancier is van oorlogsmaterieel aan Oekraïne. Zo hebben de Duitsers Kiev voorzien van 28.000 helmen, 100.000 granaten, Iris-T-raketten, verkenningsdrones, luchtafweerkanonnen en lichte Mader-infanterievoertuigen.

Maar de grootste economie van de EU botst hier op haar grenzen. Behalve met steun aan Oekraïne moet Scholz ook rekening houden met de belofte de Duitse Bundeswehr te moderniseren en voort uit te bouwen, die hij een jaar geleden maakte. “Duitsland is zijn defensie aan het herkapitaliseren. Dat betekent dat het die Leopard-tanks nodig heeft voor zijn eigen leger”, zegt Alexander Mattelaer, defensie-expert bij het Egmont Institute. De 300 Leopard-tanks van de Bundeswehr kan Duitsland dus niet zomaar missen.

Het zou ook in eigen land een slecht signaal zijn, want ondanks de belofte van Scholz in 2022 om op termijn 100 miljard euro te investeren, is er nog weinig gebeurd. 13 miljard euro is gereserveerd voor de aankoop van F-35-gevechtsvliegtuigen, maar voor de rest trappelt men ter plaatse. Het magazine Der Spiegel bracht vorige week een portret over de lamentabele toestand van de Bundeswehr: slecht werkend materieel en te veel bureaucratie vooraleer nieuwe investeringen kunnen starten.

Tijdens een debat op de televisiezender ARD legde de legerkolonel André Wüstner de vinger op de zere plek: “De politiek begrijpt nog niet dat men naar een oorlogseconomie moet. Niet dat Siemens in plaats van koelkasten munitie moeten produceren, maar de defensie-industrie moet sneller werken. Dat kan door de procedures voor de goedkeuring van aanbestedingen door bijvoorbeeld munitiefabrieken te versnellen. Maar de politiek heeft het eerste schot nog niet gehoord.”